Pinkje maakte zich onlangs nogal boos omdat ik een zure opmerking had gemaakt over een recente actie van Pink&Green. Voor alle duidelijkheid: ik was niet bij de actie en ik kan over het geheel van die actie dan ook geen oordeel vellen, maar uit wat de pinkman himself hier schreef kon ik wel opmaken dat Pink&Green nogal hard had uitgehaald naar de gewone man. Maar waar ik me vooral kwaad over maakte was dat Pinkje het bekende protestlied van Boudewijn De Groot “Mijnheer de president, slaap zacht” had omgebouwd tot “Mijnheer de consument, slaap zacht”. Dat dat geen slip of the tongue was, blijkt uit het lijstje citaten dat ik hieronder bijéénsprokkelde. Allemaal afkomstig van mensen die uitleggen waarom zij achter de nieuwe versie van het liedje staan. 

“Moeten wij ons niet afvragen in hoeverre wij ook een verantwoordelijkheid dragen bij wat fout gaat (in plaats van steeds alle schuld bij de machthebbers te stoppen).”

“Omdat iedere vorm van autoriteit en machtsmisbruik enkel kan blijven bestaan zolang mensen hierin blijven geloven.”

“Het is niet mijnheer de president die op zijn eentje die miljoenen blikskes cola opdrinkt.”

“Iemand die zaagt over ecotaksen moet je niet gelijk geven omdat hij een gewone man is.”

“We moeten voor onze eigen deur vegen.”

“De natuur kan ons Westers consumptiepeil niet langer slikken.”

“De gewone man in de straat hier is een rijke zak in vergelijking met de gewone mens in de Derde Wereld.”

Wat wordt het nu de president of de consument. Laten we eens kijken wat ze beiden gepresteerd hebben afgelopen jaar. Omdat nog niet alle cijfers voor 2002 bekend zijn, baseer ik me op gegevens van 2001.
We zullen maar beginnen met de president. Wel die president was de afgelopen zeer actief. Hij verhoogde het militair budget met 48% tot 396,1 miljard dollar. Dat is meer dan de helft van het budget waar de Federale staat over beschikt. Met dat geld werd wel degelijk iets gedaan. Er werden enkele bommentapijten uitgestrooid boven Afghanistan met enkele duidenden doden en een totaal gedestabiliseerd en aan de VS onderworpen land tot gevolg. Daarnaast nam Bush ook nog enkele maatregelen die nefast waren voor het milieu. De meeste ruchtmakende was natuurlijk de verwerping van de Kyoto-akkoorden. Maar er was nog veel meer. Het volledig lijstje staat in Stupid White Men van Michael Moore afgedrukt en kan daar geraadpleegd worden. Waar je ook veel info kan vinden is http://greennature.com/article1841.html . Op deze site kan je maand per maand de anti-milieumaatregelen van Bush opvolgen. Februari 2002 geeft bijvoorbeeld ondermeer het schrappen van 200 banen voor milieu-inspecteurs en de beslissing om minder vervuilde sites schoon te maken en om de kosten van de schoonmaak over te hevelen van de industrie naar de belastingsbetalers (you know de consument). Ik kan nog wel even door gaan: het afschaffen van de democratische rechten, de patriot act, het opsluiten van honderden migranten, het ontslaan van migranten die werkten in de luchtvaartsector, en helaas zo veel meer voort.

De consument dan. Die heeft weer een lastig jaar achter de rug. Als we eerst eens naar de Belgische consument kijken zien we dat volgens de normen van de EU 700.000 Belgen in armoede leven. 1 400 000 Belgen is bestaansonzeker (dat betekent rondkomen met minder dan 30.000 per maand). Die die daar qua loon of inkomsten iets boven uitsteken, hadden het dit jaar ook niet gemakkelijk. Stress op het werk, dodelijke ongevallen op het werk (69 in 2001), ernstige ongevallen op het werk (96.252 in 2001), zelfmoorden, depressies (één op vier mensen heeft er ooit last van) en ook hier helaas zo veel meer voort. 
In het land van de president is het nog erger. De helft van alle zwarte consumenten leeft daar in armoede. In totaal is één op vier Amerikaanse consumenten arm. 25 miljoen Amerikaanse consumenten hebben geen toegang tot drinkbaar water. 

Waarom heeft die consument het zo slecht? In de brochure “De Kloof” legt Marc Vandepitte het zeer goed uit: winstbejag en uitbuiting of met andere woorden het kapitalisme. Want terwijl de consumenten hun inkomen zagen stabiliseren of verschrompelen schoten de winsten omhoog. Een kleine 400 multi-miljardairs bezitten evenveel als 45% van de totale wereldbevolking. De tien rijkste personen op deze aardbol zijn even rijk als de 50 armste landen samen. In 1996 verdiende Michael Eisner, de CEO van Disney 565 miljoen dollar (winsten uit zijn aandelenportefeuille NIET meegerekend!). 
Marc maakt in zijn brochure ook gebruik van de grafiek met de quintielen. Daaruit blijkt dat de kloof tussen de rijkste 20% van deze wereld en de armste 20% astronomische vormen aanneemt. Maar voor deze discussie is de grafiek een beetje misleidend. Zoals Parenti in een recent artikel opmerkt: “The super rich are out of sight.” In de VS bedraagt het gemiddelde jaarinkomen van de 20% rijkste Amerikanen 117.500 dollar. Dat is 13 keer meer dan het inkomen van de 20% armste Amerikanen. 117.500 dollar is veel geld, maar is wel degelijk peanuts in vergelijking met wat de klasse van de superrijken binnenrijft. De eerder genoemde Michael Eisner verdiende 61.000 keer meer dan het gemiddelde loon van de armste Amerikanen. En zijn loon is ook maar een fractie van wat sommigen topkapitalisten verdienen in een jaar via hun aandelen en zitjes in Raden van Bestuur.  

Begint het al een beetje te dagen waarom ik vind dat je beter de president met de vinger wijst? Als ik zie dat iemand zich links waant en dan als daad van verzet op de muur van de Quick “Eten wij niet te veel?” krabbelt, dan moet ik toch even met het hoofd schudden. Eén op vier kinderen in de VS heeft honger. In Groot-Brittannië hebben anderhalf miljoen families niet voldoende te eten. Niet omdat hun buurman wel genoeg heeft, maar omdat ze in een systeem leven dat draait op uitbuiting en de creatie van armoede. Het kapitalisme produceert onvermijdelijk overproductie. Terwijl de lonen gedrukt worden, wordt de uitbuiting opgedreven en groeit de productie. Het kapitalisme probeert op allerlei manieren aan die overproductiecrisis te ontsnappen. Dat kan door staatssubsidies, door absurd hoge uitgaven aan reclame en publiciteit, door de uitbouw van een militair-industrieel complex en tenslotte door de vernietiging van productiemiddelen (fabriekssluitingen, saneringen en finalement zelfs oorlog). Als wij minder vlees eten zal dat niet zorgen voor een ander systeem. Het vlees zal gesubsidieerd vernietigd worden of zal ergens gedumpt worden in de derde wereld waar het een lokale economie zal ontwrichten. 

Waarschijnlijk eten wij echt wel veel te veel vlees. Ongetwijfeld zouden we beter een spaarlampje draaien in onze luster. En wellicht zou ik dat glaasje martini met twee ijsblokjes voor het slapen gaan ook beter laten. Maar het is een vergissing om te denken dat dat ook maar iets zal veranderen aan de krachtsverhoudingen binnen het systeem. Het is nog een grotere vergissing om de winkelende man met de vinger te wijzen voor al wat verkeerd loopt in de wereld. Laat het aanpraten van een schuldcomplex maar aan de gefrustreerde priesters van de katholieke kerk over. 
 
“Denk maar niet aan al die jonge frontsoldaten
eenzaam stervend in de verre tropennacht.
Laat die weke pacifistenkliek maar praten,
mijnheer de president, slaap zacht.
Droom maar van de overwinning en de zege,
droom maar van uw mooie vredesideaal
dat nog nooit door bloedig moorden is verkregen,
droom maar dat het u wel lukken zal dit maal.
Denk maar niet aan al die mensen die verrekken,
hoeveel vrouwen, hoeveel kinderen zijn vermoord.
Droom maar dat u aan het langste eind zult trekken
en geloof van al die tegenstand geen woord.
Bajonetten met bloedige gevesten
houden ver van hier op uw bevel de wacht
voor de glorie en de eer van het vrije westen.
Mijnheer de president, slaap zacht.”