1) Lien: ik zou toch op Chirac stemmen, alhoewel het een gangster is. Maar stel je voor wat er in Frankrijk zou gebeuren als de extreem-rechterkant van het establishment vrij spel krijgt. Zoals Solidair vandaag meldt, zou Le Pen alle communistische partijen verbieden. En wat er met de Fransen van buitenlandse origine zou gebeuren ... De haatcampagnes die hij dan zou kunnen lanceren. Dus ja: voor de builenpest stemmen om AIDS buiten te houden.

2) Han

a) als ik elk woord moet 'staven', wordt het een boek.

b) ik verwerp helemaal niet enkele eeuwen verzet en ... Hoe kom je daar nu bij ? Maar ik kan het in zo'n algemene tekst toch niet over de Parijse Commune in 18.. gaan hebben. 

c) Over de Sovjetunie staat er één en ander te lezen in DIOGENE(S) nr 5 (oa op basis van een recensie van het boek van Parenti door J. Pauwels). Ik verlies dat niet uit het oog. Ik schrijf op het eind van de tekst hierboven ook dat we moeten leren van de inzichten en ERVARINGEN van alle linksen (dus nietske schrootho pen - leg me geen dingen in de pen die ik niet schreef aub). Beter kon ik het niet samenvatten. En samenvatten was wel de bedoeling want mensen hebben niet altijd tijd voor boeken. 

d) Je leert dat Frankrijk wankelt ... Wil ik aan twijfelen; na verkiezingen gaat leventje in grootste deel van la douce France gewoon door; blijven mensen verder consumeren en milieu om zeep helpen; verder zich afjakkeren om al dat geconsumeer te betalen. Weet je Han: het verschil tussen mij en jou is dat jij blijkbaar denkt dat er snel een revolutionaire ommekeer zal komen. Als 18 jarige dacht ik dat ook. Als 44-jarige besef ik hoe 'resistent' het systeem is. Kijk ook naar Argentinië; kan een systeem nog meer wankelen dan daar ? Er verschenen hier enthousiaste berichten over het protest van de Argentijnen. Maar wat leverde dat op ? Het kapitalisme stuikt er in elkaar en dan nog slaagt niemand er in een alternatief uit te werken. Als je anderzijds ziet hoe de communistische landen op bepaalde gebieden ontspoor den (niet op alle !) en het dictaturen van een partijtop werden, dan kan je niet anders dan pleiten voor de hier uiteengezette 5de weg.

e) Bevrijd jezelf ook maar eens van heel wat axioma's en dogma's (foei zulke intello-termen, heb ik hekel aan want wat is een ax en een dog ?) Doen we samen een 'onttermingskuur' ? Waar ?

3) Stijn. Ik wist dat je dit goed zou vinden. En dat van die onzuiverheden: compleet mee akkoord. Zie ook het boek 'L'homme révolté' van Camus: die stelt ook dat links niet moet proberen de mens perfect te maken want dan loopt het catastrofaal af. Of zijn we de Goelag al vergeten ?
Wat je schrijft over combi planeconomie en markt, treed ik bij. En inderdaad, het is niet door de communistische experimenten te bekritiseren dat je ze op de schroothoop gooit. Je moet er echt wel de lessen uit trekken.

4) Lien pakt dan ook weer uit met het verwijt dat we (Stijn en  mezelf) uitgaan van axen en dogs ... (ik kort ze af om de termen zelf onderuit te halen). 

Maar dat van die central. planeconomie: dat is nu toch vaak genoeg bewezen. En tegenover jouw bedrijven die je als voorbeeld van planeconomieën stelt die niet faalden (goed opgemerkt dat grote bedrijven planeconomieën zijn), daar tegenover kan je een pak bedrijven plaatsen die wel faalden: zie de telecomsector nu, zie ineengestuikte imperium van Duitse mediabaas Kirch. Neen, plannen is niet zomaar dé sleutel tot succes. Omdat het leven, de wereld niet zomaar te plannen zijn.

Over hoeveel er moet gepland worden in onze toekomstige socialistische economie, over hoeveel aan individuele initiatieven overlaten, daar kan over gediscussieerd worden. Maar zoals met alles in het leven: het moet een verstandige mix zijn van één én twee. Dat is geen ax of dog maar een levenswijsheid. 

Tot slot nog twee algemene bedenkingen:

1) Laten we niet doen alsof deze discussie een puur rationele is. Onze gevoelens spelen hier ook mee en als ik bv. aan het Stalinisme denk dan denk ik meteen ook aan mijn vader-metser en diens baas die om de hoek woonde. Baas verdrukte vader. Vader gaf zoon er van langs. Dat schema. Heb ik me niet tegen verzet om dan een nieuwe baas (Stalin, Che of welk ander genie dan ook) te volgen. Ik denk dat ik daar mijn anti-autoritaire karakter vandaan heb. Daarom pleit ik er zo sterk voor dat het echte socialisme democratisch moet zijn en dus geen dictatuur van het proletariaat wat toch weer een dictatuur van de Partij wordt.

2) Na het aanwijzen van waar we het met elkaar oneens zijn, zouden we er beter aan doen ook aan te wijzen waar we het wel met elkaar kunnen vinden (oa in studiewerk zoals Han al aangeeft, maar ook in acties, media-activisme enz.). Want linkse samenwerking is meer nodig dan linkse verdeeldheid. Gegroet.