ANTWERPEN HEEFT NOOD AAN BRUGGENBOUWERS, NIET AAN POLARISERING


De moord op een Belgische bewoner van Marokkaanse afkomst, de daaropvolgende rellen en de verontwaardiging en angst bij de Belgische buurtbewoners tonen aan hoe snel mensen worden meegezogen in een vijandsbeeld. Het buurt- en opbouwwerk in Antwerpen voelt dit bijzonder goed aan.

In onze buurthuizen merken wij bij veel Vlaamse mensen dat de emmer overloopt: men is bang voor het geweld en verontwaardigd over vernielde vitrines. Mensen voelen zich bedreigd. Belgen willen dat er wordt opgetreden tegen de last die ze ondervinden van pestgedrag van jongeren, criminaliteit en onveiligheid. De leefbaarheid van de buurten verbetert er niet op. En dat ervaart men al veel langer dan vandaag.

Ook bij veel bewoners van allochtone afkomst merken we dat de emmer overloopt. Het dagdagelijks racisme bestaat en is kwetsend: geweigerd worden op de arbeidsmarkt of in het onderwijs of meer politiecontroles omwille van je uiterlijk. Ook dit is niet van gisteren. Concreter nu: de kans dat racistische motieven meegespeeld hebben bij de gruwelijke moord is niet ondenkbaar. Toch wees het Antwerps stadsbestuur deze mogelijkheid onmiddellijk van de hand. Dit komt slecht over bij de allochtone bevolking: het is ook voor hen het zoveelste voorbeeld van een angstvallig ontkennen dat racisme bestaat.

Tegenstellingen en wederzijds onbegrip bestonden al voor Abou Jahjah op het toneel verscheen. De oorzaken zijn al talloze keren geanalyseerd: achterstelling en uitsluiting, minder sociale contacten, racisme, de kloof tussen burger en politiek, instroom van nieuwkomers en verrechtsing. De moord op Mohammed Achrak en het vandalisme vergroten de angst en voeden het vijanddenken. 

De spanning in Borgerhout is nu te snijden. Wie heeft daar baat bij? Men kan vaststellen dat de AEL de polarisering in de hand werkt. Abou Jahjah weet op meesterlijke wijze de onmacht van de jongeren om te buigen in machtsvertoon. Het Vlaams Blok wordt slapend rijk. Wij denken dat geen enkele bewoner daar beter van wordt.

Wat is het effect van de recente uitspraken van de premier? Ongetwijfeld geeft hij het signaal naar de bevolking dat de AEL een criminele organisatie is. Naar een deel van de Belgische publieke opinie wordt het cliché van Marokkanen en criminaliteit eens te meer bevestigd. Aan Marokkaanse kant leeft nu al de vraag waarom de AEL wel en het Vlaams Blok niet riskeert verboden te worden. 

Houdt de premier er rekening mee dat zijn uitspraken ook gehoord en begrepen worden door de allochtone Belgen? Dat zij koren op de molen van de polarisering zijn? Dat zij het groeiende vijandsbeeld van het Westen tegen de Islam versterken? Hoe komt het over bij een deel van de Marokkaanse bewoners? Versterkt het het aanvoelen dat ‘iemand van hen’ wordt vermoord of dat een leider wordt opgepakt?

De familie Achrak heeft op bewonderenswaardige wijze geprobeerd de gemoederen te kalmeren. Dat heeft ook het Forum van Islamitische Organisaties gedaan. In de straten, tot vroeg in de ochtend. Dat doen ook het buurt- en opbouwwerk, het jeugdwerk, het integratiewerk en bewonersgroepen.

De rust is hiermee niet weergekeerd. De frustratie van de jongeren zal blijven bestaan. De helft van de marktkramers is vanochtend op de markt van Borgerhout niet komen opdagen. Het onveiligheidsgevoel zal blijven bestaan. Rassenhaat neemt toe. Het is tekenend dat bewoners van achtergestelde wijken, die vaak niet kunnen kiezen om er te wonen en het al lastig hebben om er te overleven, de gevolgen van een falend integratiebeleid moeten dragen. Niet de betere buurten. 

Wat dan te doen om bruggen te slaan?

De politie moet de openbare orde garanderen en de criminaliteit aan banden leggen. De politie moet echter niet opgezadeld worden met het oplossen van sociale problemen en samenlevingsproblemen.

Op sociaal vlak zijn duurzame oplossingen nodig. Een daling van de werkloosheid, onderwijsmethodes die aangepast zijn aan de diversiteit onder de jongeren en buurten die leefbaar zijn. Het zijn niet de ‘betere’ buurten die last hebben van vervuiling en straatgeweld. Het is net in de ‘mindere’ buurten dat de overheid bespaart. 

Hoe lang zullen Marokkaanse leidersfiguren nog willen bemiddelen als ze enkel gebruikt worden om de woede van de jongeren te bedaren en er niet geluisterd wordt naar waarom ze zo kwaad zijn? Bemiddelen vraagt om middelen, om zo bruggen te slaan tussen groepen die elk op hun manier gekwetst zijn.

Vlaanderen moet erkennen dat het nieuwe bewoners niet van harte een plaats geeft. Het racisme moet erkend worden. Het geweld moet stoppen. 

Antwerpen, Borgerhout, Belgen en Marokkanen zijn allerminst gebaat bij verdere polarisering, wèl bij investeringen. 


Luk Groffy
RISO-antwerpen
Antwerpen, 29 november 2002