-1-
“De Club van Rome schreef niet zolang geleden een rapport met als titel: "Factor 4: Doubling Wealth, Halving Ressource Use". Die titel doelt op de mogelijkheid om door de inzet van 'duurzame' methoden en technologieën twee keer zo welvarend te leven, met verbruik va twee keer zo weinig natuurlijke hulpbronnen zodat er voor de volgende generaties ook nog iets overblijft ... Zou Boutmans dat rapport niet kennen ? “ (JPE)

Boutmans kent dat rapport natuurlijk wél. De factor 4 staat zelfs in hun ‘visietekst op de 21e eeuw’. Het is naast de ‘tripple bottom line’ en andere retorische spitstechnologie één van de paradepaardjes van het ‘duurzame ontwikkelingsdenken’. Maar de ambitie van die duurzame ontwikkeling is, zoals het Sidmar-management een paar maanden terug in haar bedrijfsblad ruiterlijk toegaf, vooral een kwestie van ‘duurzaam winst maken’ (ik citéér hé !). 

En dat is nu precies het fundamentele probleem van de groenen. En dat is ook meteen volgens mij het antwoord op je vraag, JPE. Waaróm is het ‘originele ecologische denken’ van de groenen, zoals jij het noemt, ondergesneeuwd op zulke korte tijd ? Waarom is Agalev op recordtijd een ordinaire bourgeoispartij geworden die behalve gebakken lucht niets meer verkocht krijgt ? Omdat zij in de fond nooit afstand heeft genomen van de vrije markt ‘bij gebrek aan beter’, van het kapitalisme ‘als minste kwaad’, van ‘de minst slechte oplossing’.

Daarom zien de groenen, die toch zóóó tegen de multinationals zijn, niet dat die duurzame ontwikkeling eigenlijk vooral een strategie is van de meest ontwikkelde multinationals. Neem nu de staalsector. Wat is het probleem daar ? Lage prijzen voor afgewerkte staalproducten door de concurrentie uit goedkope Aziatische landen + hoge kosten, onder andere milieukosten (energie, grondstoffen). Daarom heeft de Europese staalindustrie het comet-principe van de electrische hoogoven ontwikkeld. Zonder in detail te treden komt het erop neer dat er rechtstreeks ijzer gereduceerd wordt uit ijzererts, zonder verhitting in een hoogoven, dus zonder het dure procédé waarbij steenkool omgezet in cokes moet toegevoegd worden. Pakken goedkoper (en schoner voor het milieu), en vooral : er is veel minder mankracht nodig per ton staal. Je kunt er ook massaal staal mee recycleren (staal is perfect recycleerbaar). En ook : je kunt er een ecologisch label op plakken. Met andere woorden, wat zijn de gevolgen : de productiviteit per ingezette arbeider stijgt gigantisch door dat ‘duurzaam ondernemen’, de winsten ook ; bovendien ontwerpt de EU nu richtlijnen die zeggen dat x procent van het in Europa ingevoerde staal gerecycleerd moet zijn. Eco-labels voor staal passen dus perfect in een strategie om de eigen markten te beschermen tegen invoer van goedkoper Aziatisch staal. Waarom hamert de EU zo op ‘kennis-economie’, op de dringende nood alle productieprocessen binnen Europa te ‘vertechnologiseren’ ?

Nu kun je natuurlijk zeggen, dat die gasten daar meer winst mee maken, dat het een strategie is om met minder volk meer te produceren, so what, het is toch ook ecologischer. Néén, omdat je er het probleem van de overproductie niet mee oplost. Op micro-niveau lijkt het ‘rationeel omgaan met grondstoffen’, maar op macro-niveau blijf je met de complete irrationele situatie zitten dat er massáál tevéél geproduceerd wordt, zij het dan wel meer en meer ecologisch. Er is een wereldwijde overcapaciteit van meer dan 300 miljoen ton in de staalsector. Lees dat eens traag opnieuw : 300 miljoen ton. Omdat al die multinationals het marktaandeel van hun buurman willen inpikken, en dus voor de zekerheid maar een beetje marge nemen.

Dus, JPE, misschien moet je het ecologische bilan van de socialistische landen niet te vlug maken. Het is op zijn minst een iets ernstiger discussie waard denk ik. In de socialistische landen, neem het Oostblok, was er een continue en ook dwingende bekommernis om duurzaam te produceren. Die landen konden het zich niet veroorloven om veel energie en grondstoffen te verspillen. Wij in kapitalistisch Europa ook niet, maar de multinationals kunnen het zich nog minder veroorloven om minder winst te maken, anders krijgen ze de aandeelhouders op hun dak.

Neem nu de electriciteitscentrales in Oost-Duitsland. Die hebben al in de jaren ’50 een systeem ontwikkeld om de warmte voor 90% te recupereren (voor verwarming van woonblokken bijvoorbeeld). Maar bij ons gaat veel warmte verloren door de waterkoelingssystemen die de centrales hier gebruiken. Stom voorbeeld, maar wel typisch.

-2-
De Groenen gaan uit van een fundamentele stelling dat we het beste iets kunnen veranderen door méé te besturen, door in de regering tegengas te geven (in het beste geval), of constructief mee te werken (in het slechtste geval). Demagogisch argument dat dan altijd uit de kast gehaald wordt : ‘Anders wordt onze plaats in de regering wel ingenomen door figuren als Mark Eyskens, is het dat wat jullie willen ?’ Natuurlijk niet, maar misschien leggen we ons er niet langer bij neer dat we moeten kiezen tussen een Boutmans en een Mark Eyskens, als in beide gevallen Verhofstadt de oorlog in Afghanistan ‘onvoorwaardelijk blijft steunen’, zonder dat er een haan naar kraait.

Toch even illustreren met een interessante Agalev-tekst, een actualiteitsmotie goedgekeurd op het Agalev-congres van 1 december 2001. Kwestie van te onderlijnen dat het niet alleen de groene gangsters aan de Agalev-top zijn die boter op het hoofd hebben. De Agalev-basis heeft natuurlijk de leiders die ze verdient, om het enigszins provocatorisch uit te drukken.

Het Agalev-congres zegt : “Als vredespartij hebben we geprobeerd onze rol in de regering volwaardig te spelen. Doel was de politieke bewegingsruimte van de Belgische regering zo te beïnvloeden dat maximale aandacht ging naar het versterken van de politieke en niet-militaire kanalen om het internationaal terrorisme in het algemeen en de verantwoordelijken voor de verschrikkelijke aanslagen van 11 september in het bijzonder aan te pakken. (…) De Groenen hebben de houding van de Belgische regering in dit dossier in grote mate mee kunnen beïnvloeden. De regering heeft de voorbije weken verschillende keren bevestigd dat zij zich humanitair en niet militair wil engageren in Afghanistan.”

Ont-newspeak-t klinkt dat dan : “Als vredespartij zagen we het niet zitten om onze ministerpostjes te verliezen, want vanuit de oppositie kun je helemaal niets realiseren. Bovendien had kameraad Joschka in Duitsland al de oorlog gesteund, dus konden we moeilijk tegen zijn. Gelukkig zei Bush ‘er is voor elk wat wils’ en konden wij de politieke en humanitaire verlengkanalen van de militaire agressie steunen, zo kon Verhofstadt aan de pers zeggen dat hele regering resoluut de oorlogsinspanningen van de VS steunden, en konden wij aan onze achterban uitleggen dat wij vooral voor een humanitaire en politieke aanpak kozen.”

Overigens, het is niet omdat die mijnenvegers die de regering gestuurd heeft in de tunnels van Bin Laden weinig kunnen uitrichten, dat het plots geen militaire steun aan de VS-campagne meer zou zijn. En de Amerikaanse troepen die in haven van Antwerpen worden verscheept naar oorlogsgebied, lijkt ook niet direct humanitair.

Ik zou nog kunnen ingaan op de stelling van het Agalev-congres dat “heel wat mensen in Afghanistan op heel wat plaatsen terug een normaal leven (!!!) kunnen opnemen”, nu de ene groep fundamentalistische gekken door de andere is vervangen, maar belangrijker is het dat Agalev, als “vredespartij”, maar constructief meedenkend met de haviken in de regering, verontwaardigd eist dat “bij de militaire acties het oorlogsrecht niet met de voeten wordt getreden.” Slachten mag, maar het moet volgens de regels, niet zoals in Mazar-I-Sharif dus.