In haar artikel "We zijn allen Amerikanen" in De Standaard van 10 september, haalt Mia Doornaert, redactrice bij DS, heel wat argumenten uit de kast waarom Amerika en Europa samen verder moeten optrekken. Een repliek.

Doornaert opent met te stellen dat er 'integristen' zijn voor wie de 'Clash of cultures' een "reden is voor massamoord". Zij "bleken onze liefde voor het leven zo te haten dat ze zich het recht aanmatigden ons daarom te komen vermoorden." Doornaert zou deze woorden uiteraard niet kunnen schrijven als "ze" "ons" waren komen vermoorden, maar ach, een emotionele overdrijving min of meer ... Zo'n theatrale stijl maakt het er voor wie een nuchtere kijk zoekt, nochtans niet makkelijker op. 

* Bin Laden: "Heilige Oorlog aan de minirok"

Doornaert hamerde er op dat Bin Laden & Co ons het "nastreven van geluk" niet toestaan, dat ze niet verdragen dat we "in bermuda's en minirokjes dansen", "dat voor vrouwen seks een plezier mag zijn en niet een opgelegde, en wegens de genitale verminking vaak zeer pijnlijke, plicht." 

Gelooft ze nu echt dat Bin Laden - ik vat het kort samen - tegen minirokjes ten strijde trekt ?  Wie ernstige analyses van 's mans motivatie las, vernam dat Bin Laden gedreven wordt door een veel ingewikkelder motivatie; eentje waarover Doornaert niet schrijft. Ik kan die hier niet volledig uit de doeken doen. Eén vraag moet volstaan: zou Doornaert het accepteren mocht Saddam Hoessein troepen rondom het Vaticaan legeren ?

* Onder het mom van Amerikanisme de linkerzijde attakeren

Frankrijk-watcher Doornaert neemt het vervolgens vurig op voor de directeur van 'Le Monde' die na 11/9 schreef: "We zijn allen Amerikanen". Maar sinds wanneer vecht Bin Laden tegen Europeanen ? Hij vereffent een rekening met zijn oude bondgenoten in Washington die hem eerst groot maakten, maar met wie hij het daarna aan de stok kreeg.

Deze nuance maakt dat heel Doornaerts uitval tegen "de verlichte Parijse intelligentsia" in duigen valt. En die tegen hun collega's in andere Europese landen. Tegen de linkerzijde eigenlijk, door haar liefdevol omschreven als "die kleine maar luidruchtige en spraakmaken de bende". 

Een linkerzijde die van Doornaert het verwijt krijgt "simplistisch" tegen de Verenigde Staten te zijn (ze heeft het over het 'socialisme van de imbecielen'). "L'anti-américanisme primaire" noemde een briefschrijver in La Dernière Heure het. Vervolgens bekritiseerde hij "les intellectuels de gauche" om hun ongevoeligheid voor het leed van 11/09. De Morgen bracht eerder al, op 27 augustus, een opiniestuk van Flip Vuijsje dat titelde: "Links mag best meer van Amerika houden."  De Chileense schrijver Ariel Dorfman daarentegen vatte de visie van veel mensen op Amerika goed samen door te wijzen op onze 'tweeslachtigheid' tegenover Amerika: "Yankee-hater én liefhebber van de Amerkaanse cultuur" titelde hij zijn opiniestuk in De Standaard van 11 september 02. Het eveneens in De Standaard (der Letteren) gepubliceerde artikel "Bijziend Amerika" van Patrick Stouthuyzen (5/09) geeft eveneens een evenwichtiger beeld dan we dat bij stormram Doornaert vinden. Stouthuyzen toont o.a. aan hoe het dankzij de media is dat Amerikanen en Europeanen een ander wereldbeeld hebben. Stouthuyzen wijst er eveneens op hoe de linkerzijde in de V.S. nauwelijks in het spel voorkomt. Misschien daarom dat veel rechtsen zo onvoorwaardelijk van de States houden ?

Doornaert van haar kant verwijt de linkerzijde ook nog dat ze geen afstand neemt van totalitaire regimes zoals dat van Mao en de Rode Khmers. Dat leninisten, maoïsten en Khmers vochten tegen onmenselijke feodale regimes, daarover zwijgt Doornaert. Te lang gekeken naar de 'Fox'-animatiefilm 'Anastasia' ?

Als oudste zoon van een metser die werkte voor een 'baas' drie huizen verder, keek ik al op mijn 12de vol interesse naar documentaires over wat Mao presteerde. Om zoiets te begrij pen, om de vreugde wereldwijd - ook in Kinshasa en Buenos Aires - te begrijpen na 11/9, zou mevrouw Doornaert wel tussen de 'gewone mensen' moeten leven. Hoe kan een poepsjieke madam zoals zij - genietend van alle mogelijke westerse luxe - het aanvoelen dat mensen 'in verzet' komen ? Ondertussen weten wij wereldverbeteraars wel wat er in Pol Pots Cambodja en in Mao's China mis liep. Het intelligente deel van de linkerzijde - Chinacineast Joris Ivens op kop - heeft dat overigens al lang veroordeeld. Tuurlijk er zullen er altijd mensen zijn die om één of andere reden, de terreurregimes van 'vadertje Stalin' en 'oompje Saddam' verdedigen, maar dat zijn wel uitzonderingen. 

En om eens naar het positieve te kijken: zie eens hoe de Chinezen er in veel gevallen op vooruit gingen. En werd het communisme in Vietnam nu zo'n ramp dat de Amerikanen daar kost wat kost 'Agent Orange' moesten gaan sproeien (en er 60.000 Amerikaanse jongens laten sneuvelen, om van de Vietnamese doden nog maar te zwijgen) ? Is het op Cuba zoveel slechter dan op het door de Amerikanen bevrijde Haïti ? Zou de wereld er beter uitzien met de vroegere tsaren, keizers en 'war lords' ? Begon dé grootste ellende in Rusland niet nà de val van het 'communisme' ? Niet dat ik nu de communisten wil verdedigen. Daarvoor hou ik (als democratische ecosocialist) teveel van de vrijheid. Maar we moeten de werkelijkheid onder ogen zien zoals ze is, en dat is: ingewikkeld. Nietwaar Doornaert ?

Onze topjournaliste besefte dat zelf ook wel toen ze haar stuk afrondde met Bush te verwijten dat hij zelf voor een groot deel verantwoordelijk is voor de verwijdering tussen Europa en Amerika (iets wat ze niet verder toelichtte) én dat een Amerikaanse 'actie' tegen Irak, niet zomaar kan.

Maar voor daar aan toe te komen had ze de oude en nieuwe ('antimondialistische') linkerzijde de mantel uitgeveegd. Waarmee ze overigens niet de eerste is. Yves Desmet deed het haar in De Morgen al voor met zijn 'kutmarokkaantjes'-stuk. "Elf september deed grendels springen" titelde De Standaard op 10/9: volgens Pater Leman durven mensen nu voor hun racistische gedachten uitkomen. Ze durven nu ook de linkerzijde meer dan ooit aanvallen. De Morgen van nogmaals 10/9 titelde: "Elf september verscherpte linkse identi teitscrisis". Rechtse thema's zoals veiligheid en migratie, gingen de politieke markt overheer sen. Rechtse raddraaiers in eigen land en elders vielen niet alleen de 'linkse' regeringen aan, maar in één adem ook de milieubeweging, vredesbeweging, de NGO's waar Doornaert ook op afgeeft (een paar dagen later, in haar commentaar van 14/09 deed ze dat nog eens) omdat zij Bush durfden te bekritiseren ... 

Aan wiens kant staat Doornaert als 'feministe' eigenlijk ? Waarom wordt 'de sharia' toegepast in Amerikaansgezinde regimes zoals die van (het ook al door de Yankees bevrijde) Koeweit en Saoudi-Arabië maar niet in de lekenstaat Irak ? Is het Bush niet die het leven van miljoenen vrouwen in gevaar brengt door de weigering om VN -bevolkings-progamma's mee te financieren ? 

Ja we zijn allen Arabieren. We zijn allen slachtoffer van het wildwest-olie-kapitalisme dat nu door de enige overgebleven, tot de tanden toe met massavernietigingswapens uitgeruste supermacht overal gepromoot wordt. Een kapitalisme dat lak heeft aan sociale en vrouwen- rechten, rechtvaardigheid, culturele en biodiversiteit. Een kapitalisme dat aan de democratie slechts lippendienst bewijst als het niet door de bevolking én door bv. een Internationaal Strafhof gedwongen wordt om in te binden. 

We liggen allemaal onder de plak van het in veel aspecten zo verleidelijke Amerikaanse model. Een model dat bezig is delen van de wereld onleefbaar te maken. Daar moeten we tegen strijden. Samen met alle Arabieren, alle Afrikanen, alle Aziaten én ook alle Amerikaan se mensen die die dreiging begrijpen. Daarbij mogen we geen belangrijke Europese verworvenheden zoals de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van de vrouw, prijsgeven. Maar of we nu meteen alle Arabieren in bermuda's of minirok moeten dwingen ... Als het zo verder gaat met de opwarming en overstroming van de aarde, lopen we straks allemaal rond in zwembroek en bikini. 

JP Everaerts

P.S. Nog wat aanbevolen literatuur voor Mia Doornaert: het uitstekende artikel van journalist Robert Fisk dat De Morgen op 11 september publiceerde: "In zijn democratische bekerings drift meet het Westen voortdurend met twee maten / Wat 11 september voor de Arabische wereld betekent."