arch/ive/ief (2000 - 2005)

Wilchar Superstar
by Linx+ Wednesday, Jun. 29, 2005 at 9:13 PM

Een ander In Memoriam over Wilchar staat hier:

In memoriam: Wilchar (1910-2005)


Op 28 juni 2005 overleed de Belgische kunstenaar Wilchar (94), pseudoniem van Willem Pauwels (Sint-Gillis 1910), arbeiderszoon, tedere anarchist, verzetsstrijder, antikapitalist, onvermoeibaar in opstand tegen elke vorm van onrecht, onstuimig artiest, talentvol lithograaf, autodidact, eerste-klas-dwarsligger en tweede-klas-bommenlegger.

Met Linx+ organiseerden we in 2002 een grote hommage aan deze helaas wat ondergewaardeerd gebleven kunstenaar. Een laatste eerbetoon aan deze aimabele man.

Wilchar geniet in Vlaanderen vooral bekendheid met de antifascistische affiches die hij in de jaren dertig voor de communistische en socialistische partij ontwierp. Minder bekend is dat Wilchars oeuvre nog veel meer bevat.


Politieke affiche uit 1936

Wilchar, leerling van de Brabantse fauvist Medard Martens, is tijdens de oorlog actief in de communistische kunstenaarsgroep Contact. De groep, met wortels in het verzet, wil de sociale kunst promoten bestemd voor de werkende man. De Duitse bezetter, die hen aanvankelijk oogluikend toestaat, heeft snel door dat er nog andere dingen schuilgaan achter de kunstenaarsgroep. Wilchar wordt in Breendonk opgesloten, zijn vriend Jean Lagneau wordt onthoofd. Het zal Wilchar blijvend tekenen.

Over de hel van Breendonk schildert hij in 1944 een reeks zeer expressieve aquarellen die zonder twijfel het artistieke hoogtepunt zijn van de verzetskunst in België. In dezelfde stijl schildert hij ook een reeks over het verzet.


Breendonk (1944), aquarel op papier 46 x 83 cm.

Na de oorlog maakt Wilchar talloze geëngageerde linosneden met scherpe antikapitalistische boodschappen, maar daarnaast schildert hij ook lyrische landschappen en geanimeerde dorpstaferelen waarin iets doorklinkt van de geest van Tytgat en Masereel samen.


Solidariteit... (linosnede, zonder datum)

Vanaf de jaren tachtig schildert Wilchar, dan reeds een krasse zeventiger, zijn magnus opum: een twintigtal meesterlijke tableaus van twee meter hoog, waarin hij op naïef realistische stijl en met veel spitsvondige details zijn radicale maatschappijkritiek vorm geeft.


De Commune van Parijs (1986), olieverf op paneel 200 x 120 cm.

Zijn hele leven is Wilchar via zijn kunst blijven revolteren tegen onrecht. Koning, kerk, kapitaal en kunstmarchandeurs worden door hem niet gespaard. Hoewel zijn ogen er sterk op achteruit zijn gegaan, bleef Wilchar tot ver na zijn negentigste nog altijd actief. Zelf bleef hij zich een proletarisch artiest noemen die het opnam voor de verworpenen der aarde (‘les damnés de la terre’).

‘Tout le pouvoir aux soekeleirs’ (1986) was de titel van een van zijn magistrale tableaus waarop Wilchar zichelf portretteerde als een soort rode ridder die het onrecht bestrijdt.

Een fragment uit dit werk gebruikten we in 2002 als promotiebeeld voor de expo ‘Wilchar Superstar’ die we in het Gentse Caermersklooster organiseerden.


Collectie

De gemeente Beersel bezit een volledige collectie van circa 150 linogravures. De 32 gouaches over Breendonk werden aangekocht door het Fort van Breendonk, dat ze tentoonstelt in zijn museum. Een reeks van tachtig politieke affiches uit de jaren ’30 en ’40 wordt bewaard in het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA) in Brussel. Voor de gemeente Vorst maakte Wilchar een reeks van 30 linosneden met als onderwerp de overgang tussen stad en platteland. Maar de meeste kunstwerken, waaronder de 18 twee meter hoge tableaus, bewaarde hij in zijn zelf gebouwde huis en atelier in Alsemberg, dat een kunstwerk op zich was.

Wilchar was een groot maar miskend kunstenaar, die onder het motto “L’art sans lard” nooit compromissen heeft willen sluiten met het commerciële kunstcircuit. Uitgebreide informatie over Wilchar is eveneens te vinden op de website van de Vrienden van Wilchar.

Video
Over zijn gevangenschap in Breendonk maakte cineast Richard Olivier in 1993 een aangrijpende documentairefilm “Wilchar, les larmes noires”, die in 2002 door Linx+ van een Nederlandse ondertiteling werd voorzien (“Wilchar, zwarte tranen”). In de film (54’) vertelt Wilchar over zijn gedwongen verblijf in het Fort van Breendonk, over zijn verzetsactiviteiten tijdens WO-II en over zijn visie op kunst en kapitalisme. Een uniek tijdsdocument.
Meer info…

Kunstposter Le Pouvoir (De Macht)
Vierkleurenreproductie op kwaliteitsvol papier van het olieverftableau uit 1989. Origineel: 200 x 120 cm. Reproductie: 50 x 80 cm.
Meer info…

Catalogus ‘Wilchar Superstar’
Deze Nederlandstalige catalogus (120 blz.) bij de gelijknamige expo geeft de linkse Belgische kunstenaar Wilchar de plaats die hem toekomt. Met tientallen kwaliteitsvolle reproducties van zijn kunstwerken. In verschillende hoofdstukken wordt dieper ingegaan op de betekenis van Wilchar als politiek kunstenaar, op zijn rol in de kunst van de 20ste eeuw en op zijn geschriften. De catalogus bevat ook een interview met Wilchar en foto’s van zijn woning/atelier.
Meer info…




Zelfportret: Wilchar zet iedereen nog een laatste keer een neus