arch/ive/ief (2000 - 2005)

1. Laat ons eerst even de zaken op een rijtje zetten.
-- a. Bolivia wil meer controle op en meer inkomsten van zijn natuurlijke rijkdommen, vooral dan gas en petroleum. Dit is een boodschap die aanslaat bij de bevolking, vooral de inheemse, en dat leidt tot een algemene roep tot nationalisering. Die eis is niet ingewilligd.

-- b. Bolivia wil een nieuwe grondwet. De belangrijkste verandering die men wil doorvoeren is decentralisatie op basis van de culturele verscheidenheid. Daartoe moet een Grondwetgevende Vergadering worden bijeengeroepen. De vragen wie daaraan zal deelnemen en waar en wanneer die zal doorgaan, zijn nog niet beantwoord. Ook deze betrachting wordt vooral door de inheemse volkeren gesteund.

-- c. Ook Santa Cruz wil decentralisatie, vooral dan de plaatselijke oligarchie. Ze willen dat de regionale rijkdommen zoveel mogelijk in handen blijven van het Oosten van het land (incluis Tarija, Beni en Pando). Niet alleen het Westen (Andesgebied) verzet zich daartegen, ook de inheemse en campesino-bevolking van Santa Cruz. Daarom werden daar dezer dagen rond de stad op twaalf plaatsen wegversperringen opgeworpen.

-- d. President Mesa deed toegevingen aan beide kanten. Enerzijds werd bij decreet een nieuwe gaswet afgekondigd (18% royalty en 32 % belastingen), maar die gaat volgens de volksorganisaties niet ver genoeg. Men eist nationalisering. Anderzijds zijn (waren?) er op 12 augustus regionale verkiezingen voorzien van de prefecten die aan het hoofd staan van de departamenten. Die zouden dus niet langer door de regering worden aangesteld. Volgens Santa Cruz is dat onvoldoende; ze willen onmiddellijk een bindend referendum over regionale autonomie. Gevolg van dit alles: president Mesa zegt: "Het is nu wellekes geweest", en vraagt ontslag.

-- e. President Mesa erfde van de vorige regering een parlement dat onder de controle bleef van de traditionele partijen. Dit betekent dat wettelijk gezien de president van de Senaat (Hormando Vaca Diez, MIR, van Santa Cruz) of van de Kamer (Mario Cossio, MNR, van Tarija) het eerst in aanmerking komen voor de opvolging. Maar de samenstelling van het parlement beantwoordt helemaal niet meer aan de volkswil. Dit bleek duidelijk bij de jongste gemeenteraadsverkiezingen die de traditionale partijen afstraften. De derde mogeljke kandidaat om de macht over te nemen is de president van het Hoogste Gerechtshof (Eduardi Rodriguez, de Cochabamba).

2. Waartoe heeft deze situatie geleid?
Het Parlement moest zich dus uitspreken over de aanvraag tot ontslag van president Carlos de Mesa en een nieuwe president aanstellen. Omwille van de onlusten in la Paz besliste de president van het Congres dat de vergadering zou doorgaan in Sucre, de eigenlijke hoofdstad van het land. Onmiddellijk begonnen overal in het land hongerstakingen (o.a. door vijf burgemeesters van grote steden, waaronder La Paz en Sucre maar niet Santa Cruz) om te verhinderen dat Vaca Diez of Cossio president zouden worden. Onmiddellijk trokken duizenden mijnwerkers en campesinos naar Sucre met dezelfde bedoeling. Om hen tegen te houden werd met scherp geschoten en de president van een mijncoöperatie werd gedood en vier anderen verwond. Het Congres raakte in paniek omwille van de mogelijke volkswoede en Vaca Diez vluchtte naar een kazerne. De mijnwerkers bezetten de vlieghaven en de campesinos hielden de wegen geblokkeerd. Resultaat: Vaca Diez en Cossio zagen dan toch in dat men in dergelijke omstandigheden geen president kan worden en deden afstand van hun opvolgingsrecht. Tegen middernacht werd Eduardo Rodriguez, de hoogstgeplaatste rechter van Bolivia, tot president aangesteld. Zijn belangrijkste taak bestaat er in algemene verkiezingen uit te schrijven.

3. Eigenlijk is er dus niks opgelost.
De eisen tot nationalisering van de natuurlijke hulpbronnen, tot het samenroepen van een Grondwetgevende Vergadering en tot meer regionale autonomie (in zijn twee versies) blijven bestaan. De meeste drukkingsacties werden nu, tijdens het weekend, opgeschort. El Alto - de Aymara-stad naast La Paz - blijft de hardste kern van het verzet. Een soort bestand geeft nu aan de bevoorrading van de stad een adempauze, ook aan de nieuwe regering (pas morgen worden de namen van de ministers bekendgemaakt). Maar de leuze kijkt wel: "Dit is maar een begin, ... we gaan door met de strijd". Voor sommigen duurt het bestand tot morgen maandag, voor anderen tot dinsdag (dag dat het Congres opnieuw samenkomt) en nog anderen geven de nieuwe regering tien dagen om beslissingen te nemen.

4. Wat wordt het straks?
-- De nieuwe president zal wellicht van de algemene verkiezingen zijn hoofdtaak maken en proberen zoveel mogelijk de hangende problemen voor zich uit te schuiven.

-- We kunnen ons dus aan een verkiezingscampagne verwachten met zwart-wit stellingnamen. En ook met nieuwe figuren: Jorge Quiroga (Tuto), ex-president die Banzer opvolgde maar zich zoveel mogelijk poogt te ontdoen van het dictator-imago van zijn ADN en Doria Medina, cement-fabrikant, afgescheurd van de MIR.

-- De verkiezingen kunnen normaal pas in december plaatsvinden. Zo lang kan het volk niet wachten. Vraag is in hoeverre men vooraf tot (gedeeltelijke) oplossingen kan komen, dat wel in hoeverre het volksverzet zich zal reorganiseren. Het is maar een begin ...

Bolivia is zozeer begaan met de interne problematiek, dat de kwijtschelding van de buitenlandse schuld door Wereldbank en Muntsfonds tot nu toe maar weinig aandacht kreeg. "Dit is een gedeeltelijke teruggave van wat gedurende eeuwen werd weggesleept", zegt Evo Morales. En meteen een kans op een menswaardig bestaan voor velen, zo hopen wij. Niet als gunst, maar als recht.

Gilberto