arch/ive/ief (2000 - 2005)

Loonwijzer.be is meer dan een website. Loonwijzer is een tool, een hulp – en actiemiddel om lonen transparanter te maken en de loon – en genderkloof tussen vrouwen en mannen te dichten. Volgens het laatste rapport van het World Economic Forum staat België op de 20ste plaats inzake genderkloof. Het moet alle Scandinavische landen laten voorgaan, zelfs Costa-Rica staat voor België genoteerd. Loonwijzer.be is dus nodig.

Loonwijzer.be is een Belgisch initiatief binnen het Europese WOLIWEB project. Dit project werd opgestart door de Nederlandse Stichting Loonwijzer en het instituut voor arbeidsstudies van de Universiteit Amsterdam. Na de succesvolle opstart in Nederland krijgt de loonwijzerfamilie er 10 Europese leden bij. De kwaliteit van de Belgische loonwijzer wordt gegarandeerd door een samenwerking tussen het ACV en het Hoger Instituut voor de Arbeid, verbonden aan de K.U.Leuven.


Het loonzakje: het laatste taboe

Welk loon iemand ontvangt is een van de best bewaarde geheimen in België. Nergens springt men zo omzichtig om met deze informatie als in ons land.
De meeste lonen zijn gekend via CAO’s en barema’s. De CAO is een voorschrift. Dat voorschrift zegt niet (alles) over hoe in de werkelijkheid wordt beloond. Eigenlijk is er maar weinig bekend over lonen in relatie tot beroep en CAO. Er zijn weinig gegevens beschikbaar over hoeveel mannen of vrouwen onder een bepaalde CAO vallen. Laat staan dat we weten hoe ze verdeeld zijn over verschillende loonschalen

Mannen- en vrouwenlonen verschillen. Hoe zit dat?
Het gaat er niet zozeer om wat mag. Het gaat er om precies te weten te komen hoe het zit met de loonopbouw bij vrouwen, mannen en mensen uit andere landen. Zo weten we dat mannen relatief meer verdienen dan vrouwen. En sommige allochtonen beduidend minder verdienen dan anderen. Dat komt onder meer doordat mannen langer op de arbeidsmarkt zitten dan vrouwen en dat ze in andere beroepen en sectoren werken.

Allochtonenlonen
We weten dat allochtonen vaker niet zoveel hebben aan hun opleiding en werkervaring. We weten ook dat allochtonen vaker een baan hebben met weinig zekerheid. Worden vrouwen en allochtonen gediscrimineerd als het om salaris gaat? Een groot deel van de verschillen in beloning zijn nog een raadsel voor wetenschappers. Met het permanente loonwijzeronderzoek proberen wij er een vinger op te leggen

De straf van het geslacht
Er zijn veel redenen waarom vrouwen gemiddeld minder dan verdienen mannen. Omdat het krijgen van kinderen het loonverschil vergroot. Omdat ze hun loopbaan onderbreken. En omdat vrouwen werken in sectoren en beroepen waarin de combinatie van arbeid & zorg beter te realiseren is. Het zou niet zo mogen zijn dat een vrouw in dezelfde functie als een man bij dezelfde werkgever minder betaald krijgt. Het is zelfs bij de wet verboden. En toch gebeurt het.

Girlpower? Verrassend weinig verandering
Vrouwen kiezen voor vrouwenberoepen, mannen voor mannenbanen. Dat keuzepatroon verandert nauwelijks. Terwijl werken in een beroep met veel mannen of in een gemengd beroep meer oplevert. Vrouwensectoren hebben vaak minder status: zorg, administratie, schoonmaak, onderwijs. Vrouwenbanen hebben ook minder status: verpleegkundige of receptioniste.
Vrouwen geven minder vaak leiding. Als ze leiding geven doen ze dat in kleinere bedrijven aan vrouwen. En dat levert minder op.
Oudere vrouwen verdienen relatief veel minder dan oudere mannen. Dat verschil loopt op omdat een deel van de vrouwen tijdelijk stopt met werken en dan weer aan de slag gaat.
Mannen krijgen na een extra opleiding sneller salarisverhoging dan vrouwen. Dat begint al heel vroeg. En zelfs in de allereerste bijbaantjes verdienen meisjes (babysit) minder dan jongens (krantenbezorger)

Lagere functies, minder promotie, vaker in deeltijd
Vrouwen zitten vaker op lagere functies en in beroepen waar je niet zo veel promotiekansen hebt. Ook worden vrouwen minder vaak als een promotiekandidaat gezien. Bijvoorbeeld: als een vrouw zegt dat ze niet bereid is te verhuizen, komt het nog wel eens voor dat ze niet meer getipt wordt voor een betere baan. Uit recent onderzoek blijkt dat de bereidheid om te verhuizen of lang(er) naar het werk te reizen gunstig is voor promotiekansen. In het geval van tweeverdieners is het vrijwel altijd de man die deze stap zet. De vrouw zoekt dan een baan dichter bij huis.
Dicht (zelf) de Genderkloof en win een reis naar Zuid-Afrika
Met loonwijzer.be werken we aan transparantie van lonen, stellen we de loondiscriminatie aan de kaak en willen we, samen met jou, de loonkloof of liever de genderkloof dichten. Op termijn willen we een heus on-line instrument aanbieden waarmee je kan nachecken of je het juiste loon verdient, aan de wettelijke arbeidsvoorwaarden werkt, hoe jij je individuele loonprobleem aanpakt, (loon) tips bij solliciteren. Loonwijzer.be richt zich niet specifiek op hogere, kaderlonen maar eerder op de lonen die de gewone werknemer, arbeider(ster) of bediende, moet verdienen. Om over voldoende referentiemateriaal te beschikken hebben we jullie (vrouwen én mannen) nodig. Via de loonenquête op loonwijzer.be krijgen we ene beter zicht op de loonverschillen. Door de loonenquête in te vullen (duurtijd: 15 minuutjes) kan je zelfs een reis naar Zuid-Afrika winnen. We hebben natuurlijk de cao lonen maar daarnaast willen we weten wat jij verdient in dat specifiek beroep en in die sector. Zo kunnen we het verschil meten en er iets aan proberen te doen. En wie zijn wij dan? Loonwijzer.be maakt deel uit van een groter geheel genaamd wageindicator.org.
In België zijn we begin december 2004 met een Loonwijzer gestart. Deze wordt gedragen door het ACV en het HIVA. In Nederland hebben ze een hele familie: voor mannen, voor vrouwen, voor 40 plussers, voor tieners, voor zelfstandigen. Het HIVA staat in voor de wetenschappelijke verwerking van de gegevens