arch/ive/ief (2000 - 2005)

Na een strookje muziek en het nieuws stelde Edwin Koopman zijn boek “De Ritselaars van Havana” voor. Inderdaad, onze ergste vermoedens werden bewaarheid.

Enige achtergrondinformatie omtrent deze illustere journalist of de opzet van zijn onderneming mocht de luisteraar niet vernemen. Hierbij even dit : wie een zwartgallig werk over pakweg Wallonië wil schrijven, (sch)raapt alle gangbare vooroordelen over deze regio bij elkaar, begeeft zich ter plaatse en zoomt in op alles wat aan het voorgevormde beeld beantwoordt en negeert al de rest, hier en daar de zaken nog wat extra aandikkend. Boek klaar.

Elke journalist, die naam waardig, zal dergelijk procédé vakkundig doorprikken en de nodige nuances & kanttekeningen aanbrengen.

Als Cuba in het vizier komt daarentegen verdwijnt elke zweem kritische ingesteldheid als sneeuw voor de zon. Onverstoord zuigt men als een spons alle negatieve info op, ongehinderd door enig relativeringsvermogen.

Aangezien wij het beknopt willen houden, zullen we niet alle leugens, verdraaiingen en halve waarheden, die onze vriend presteerde in een paar minuten tijd op te dissen, kunnen weerleggen. Op de meest flagrante onzin moeten we toch even ingaan.

Elk zinnig mens weet dat het gemiddeld maandinkomen van een bepaald land, zonder inachtname van andere belangrijke parameters, evenveel zegt als algebra aan een varken. Daar hoef je geen doctor in de economie voor te zijn. Een voorbeeld zal duidelijk maken wat we bedoelen. In België, met een relatief hoge welvaart, besteedt een gezin gemiddeld 1/3 van zijn inkomen aan huisvesting. Cuba is dat maximum 10%. Meer dan 80% van de bevolking is er overigens eigenaar van zijn huis of appartement. Dit scheelt dus een slok op een borrel. Koopman voelde zich echter niet gehinderd door dat soort inzichten, en suggereerde koudweg met een paar cijfertjes hoe arm die Cubanen wel zijn.

Koopman had het aldoor over “de crisis” (hallo? Cuba kent economische groeicijfers waar de rest van Latijns Amerika niet kan aan tippen!) maar slaagde er blijkbaar niet in om het woord “VS-blokkade” over zijn lippen te krijgen. Deze term zou namelijk de situatie heel wat accurater hebben geschetst. Maar dit paste duidelijk niet in het plaatje. Vreemd dat blijkbaar ook de interviewer op dit vlak aan acuut geheugenverlies leed.

Levensmiddelen enkel aan dollarprijzen te krijgen ? We zouden eerder geloven dat Koopman op Mars heeft vertoefd en zeker niet op Cuba. Iedereen kan de basislevensmiddelen via een distributiesysteem dat rekening houdt met de familiale omstandigheden aan symbolische prijzen aankopen. Verder kan men andere producten aan schappelijke prijzen in staatswinkels en op markten verkrijgen. Halverwege de jaren negentig, midden de crisis na het wegvallen van de eerlijke handel met de Sovjet Unie en de verscherpte economische blokkade, was de situatie op het vlak van ondervoeding slechter dan het gemiddelde van Latijns-Amerika. Vandaag zit Cuba aan de kop van het peloton en dat zelfs in vergelijking met de rest van alle derde-wereldlanden. Volgens het laatste rapport van de FAO zijn 3% van de Cubanen ondervoed. Het gemiddelde in Latijns-Amerika is 10%. Richten we de focus op de voedingstoestand van de kinderen, dan wordt Cuba in het Zuiden enkel vooraf gegaan door de Verenigde Arabische Republiek en laat het zelfs landen als Zuid-Korea en Turkije achter zich.(Cijfers op basis van FAO, The State of Food Insecurity in the World 2004. p. 37-39.)

De Cubanen zouden gelaten afwachten tot Castro sterft. Iemand die zoiets beweert begrijpt geen snars van Cuba. Vooreerst strookt gelatenheid al helemaal niet met het Cubaanse temperament. Daarenboven zijn de meeste Cubanen zeker niet gelaten, ze zijn daarentegen heel (al dan niet politiek) actief. En uittentreure duikt hier opnieuw de karikatuur op van Fidel als een Big Brother, die eigenhandig alle beslissingen neemt. Komaan zeg, Cuba kent al jaren mature, sterk uitgebouwde politieke instellingen, waar de hele civiele maatschappij bij betrokken is. In dat licht zou wat aandacht voor het Cubaanse verkiezingsproces dat halverwege april plaatsvindt niet misplaatst zijn.

Maar het toppunt was wel dat Koopman de hoogstaande gezondheidszorg afdeed met “er zijn geen propere lakens”. Hoe groot de noden ook zijn (Cuba met zijn 11 miljoen inwoners is als Derde Wereldland 12 keer armer dan België, en heeft bovendien te kampen met hogervermelde blokkade), als er iets is waar men in de Cubaanse gezondheidssector veel belang aan hecht is het wel hygiëne. Arm maar proper, zoals ze bij ons zeggen. Trouwens, als dat het enige is dat onze pennenlikker kan bedenken over de door vriend én tegenstander geroemde verwezenlijkingen van het Cubaanse gezondheidssysteem, kunnen we dit enkel een zwaktebod noemen.

Je hoeft niet paranoïde te wezen om te beseffen dat bepaalde instanties geld, veel geld over hebben om haatcampagnes t.o.v. Cuba te orchestreren. Dit behoort nu eenmaal tot de politiek-economische constellatie waarin we vandaag leven. Erger is dat vele journalisten, waaronder, toegegeven, een aantal die te goeder trouw zijn, hier klakkeloos intrappen en zich geen moeite getroosten om wat dieper te graven.

Resultaat hiervan is dat het publiek elk positief geluid over Cuba doodverft als propaganda, terwijl platte zwartmakerij als “objectief” bestempeld wordt.

“Voor De Dag” heeft de reputatie betrouwbare duiding van hoog niveau te brengen. Het zal u dan ook niet verbazen dat wij de betrokken reportage ver beneden jullie niveau vinden, jullie imago onwaardig. Maar geen nood, iedereen heeft recht op herkansing. Nodig eens een persoon uit die wél iets zinnigs over Cuba te vertellen heeft zoals auteur Marc Vandepitte of Cuba-kenner en journalist Marc Van Camp.