arch/ive/ief (2000 - 2005)

De Belgische regering wil de natuurramp in Zuidoost-Azië en de wederopbouw van de regio aangrijpen om in de hele Europese Unie een Tobintaks in te voeren. Deze heffing op grote financiële transacties werd vorig jaar goedgekeurd in België, maar treedt slechts in voege als zij in de hele EU ingevoerd wordt. Minister van Ontwikkelingssamenwerking Armand De Decker (MR) wil op de bijzondere Europese raad van ministers van Ontwikkelingssamenwerking, die deze week gehouden, wordt voorstellen om de Tobintaks Europees in te voeren.

Attac-Vlaanderen wil de minister feliciteren voor deze démarche. Het siert de Belgische regering dat ze de Tobintaks promoot op het Europese niveau. Het is bovendien positief dat minister De Decker het momentum om in Azië aan wederopbouw te doen aangrijpt om aandacht te vragen voor de noden in de rest van de wereld. Toch wil Attac-Vlaanderen een aantal belangrijke kanttekeningen plaatsen bij de manier waarop de Tobintaks hier gepromoot wordt. Wij vinden het spijtig dat de nadruk eenzijdig op de financieringsdimensie van de Tobintaks komt te liggen.

Natuurlijk is de Tobintaks een geschikt instrument voor een alternatieve financiering van ontwikkelingssamenwerking. Alleen ... de Tobintaks is zoveel meer en door deze te herleiden tot een financieringsinstrument dreigt de Tobintaks ingeschreven te worden in een liefdadigheidsverhaal. Met liefdadigheid op zich is er uiteraard helemaal niets mis. De enorme hoeveelheid fondsen die nu opgehaald worden om de gevolgen van de vreselijke natuurramp in Zuidoost-Azië te bestrijden zijn een goede zaak.

Er is wel iets mis als men de illusie koestert dat liefdadigheid de structurele ongelijkheden in deze wereld kan rechttrekken. Dat kan liefdadigheid niet. Juist hier wil de Tobintaks iets ten gronde veranderen. De Tobintaks is een poging om de wurggreep van de geglobaliseerde financiële markten op democratische politieke besluitvormingsprocessen los te maken door destructieve speculatieve kapitaalstromen zoveel als mogelijk uit te schakelen.

Hetzelfde Zuidoost-Azië dat nu door een vreselijke natuurramp getroffen wordt, ervoer acht jaar geleden, tijdens de Zuidoost-Aziatische financiële crisis, aan den lijve hoe destructief vrijgemaakte kapitaalstromen kunnen zijn. Het is naar aanleiding van deze crisis dat de Tobintaks haar come-back maakte in het publieke debat. Er werd geopperd dat de Tobintaks (in de Spahn-versie) de financiële markten zou kunnen stabiliseren door speculatie tegen te gaan en paniekverkoop bij heftige schommelingen van wisselkoersen te stoppen. Het zou de democratisch verkozen overheden een instrument geven om de financiële markten beter te controleren en dus de politieke controle erover te versterken.

Gaandeweg groeide rond de Tobintaks ook een verhaal over internationale fiscale rechtvaardigheid. Terwijl ontwikkelingshulp vooral gefinancierd wordt door nationale belastingssystemen, waar de belastingsdruk onrechtvaardig zwaar doorweegt op arbeid, maar de grote vermogens en de bedrijfswinsten steeds meer buiten schot blijven, zou de Tobintaks gefinancierd worden door de grote poenpakkers op de financiële markten. Net dit verhaal over internationale fiscale rechtvaardigheid en meer controle over de financiële markten is de kern van de andersglobalistische politiek.

Attac-Vlaanderen hoopt dat de eigenheid van de Tobintaks als een aanzet tot een internationaal rechtvaardige fiscaliteit en instrument voor wereldwijde structurele herverdeling bewaard blijft en men deze niet reduceert tot een gemakkelijke bron van financiële middelen in noodsituaties.