arch/ive/ief (2000 - 2005)

(Deze reactie verscheen dinsdag 14 december in de Tijd)

In de krant De Tijd lezen we dat volgens de voorzitter van het Comité I niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) zoals Greenpeace, 11.11.11 en de Bond Beter Leefmilieu een bedreiging kunnen zijn voor de Belgische economie, omdat ze met hun campagnes het imago van bedrijven zoals Nike en Exxon beschadigen. De NGO’s vinden dat de Belgische inlichtingendiensten zich beter zouden toeleggen op het uitspitten van de wanpraktijken van welbepaalde Belgische bedrijven. Hun manifest gebrek aan aandacht voor mens en milieu vormt eigenlijk de grootste bedreiging voor het Belgisch bedrijfsleven. Want slecht beleid krijg je altijd 'cash' terugbetaald.

Voor het merendeel van de publieke opinie denken bedrijven alleen maar aan winst maken. Dat blijkt uit allerlei peilingen over de betrouwbaarheid van maatschappelijke actoren. Belgische bedrijven zoals de mijnbouwgroep Forrest en de Fortis-dochter Belgolaise hebben een bedenkelijke reputatie door het plunderen van de natuurlijke rijkdommen in Congo. De Zwitsers-Duitse houtgroep Danzer is betrokken bij illegale praktijken in de houtkap in Centraal-Afrika. Sommige Belgische banken financieren wapenhandelaars. Bij de sportschoencampagnes van 11.11.11 in 1997 bleek dat multinationals zoals Nike en adidas zich bij onderaanneming in landen zoals Indonesië zich zelf niet aan hun wettelijke minimumverplichtingen hielden. Ook nu bieden bedrijven hun werknemers in Azië geen werkzekerheid omdat ze steeds weer op zoek gaan naar de goedkoopste werkkrachten. En dat in een tijdperk waarin bedrijven de mond vol hebben over duurzaam en ethisch ondermen. Hoe valt dat te rijmen?

Het lijkt wel of de inlichtingendiensten suggereren dat maatschappelijk verantwoord ondernemen ingaat tegen de belangen van het bedrijfsleven, net op het ogenblik dat binnen de Verenigde Naties interessante discussies plaatsvinden over een ontwerp van VN-Normen over de Verantwoordelijkheid van Transnationale Ondernemingen en andere Bedrijven. Het bedrijfsleven is de enige maatschappelijke groep die nog niet onderworpen is aan enige internationale wetgeving. Net als diverse experten van de Verenigde Naties vinden de NGO’s dat dit niet kan. Er is dringend nood aan een algemeen internationaal wetgevend kader, dat het bedrijfsleven wijst op zijn rechten en plichten. En dat het bedrijfsleven ook verantwoordelijk maakt voor zijn daden. Elke bedrijf moet ter verantwoording geroepen kunnen worden voor de impact van haar activiteiten op mens en milieu. Elk bedrijf moet ook verplicht kunnen worden om eventuele schade te herstellen en compensaties te voorzien. Of is het normaal dat een wereldwijde chemiereus zoals Dow de slachtoffers van de giframp in Bhopal nog altijd niet billijk heeft vergoed? En dat het fabrieksterrein in Bhopal twintig jaar na de ramp nog altijd niet gesaneerd is, terwijl het één van de meest vervuilde industriële sites is ter wereld? Het zijn deze slechte voorbeelden die het bedrijfsleven een negatief imago bezorgen.

Zolang Belgische en buitenlandse bedrijven de mensenrechten blijven schenden, ons leefmilieu aantasten of bij wapenhandel betrokken zijn, is het de plicht van de niet-gouvernementele organisaties om bestaande wantoestanden op te sporen en aan te klagen. Zo stimuleren zij deze bedrijven aan om verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden. Daarmee leveren de NGO's niet alleen een belangrijke bijdrage aan een duurzamere samenleving, maar zorgen zij ook voor de nodige democratische controle op alle actoren in de samenleving. Aan het bedrijfsleven de uitdaging om de noodzakelijke stappen vooruit te zetten in een beter bedrijfsbeheer, dat rekening houdt met mens en milieu. Diverse Amerikaanse beleggingsadviseurs houden in hun ratings ook al rekening met deze aspecten. Het zal hen zeker ten goede komen.

Rudy De Meyer, diensthoofd Studiedienst 11.11.11
Danny Jacobs, Directeur Bond Beter Leefmilieu
Wendel Trio, Campagnedirecteur Greenpeace België