arch/ive/ief (2000 - 2005)

Een officiële mededeling van DHL over de plaats waar de koerier zijn Europese sorteercentrum gaat uitbouwen, werd in de loop van november verwacht. Deutsche Post World Net, eigenaar van DHL, maakt nu bekend dat het sorteercentrum in Leipzig in het Oosten van Duitsland komt. Dat werd door vakbondsmensen van DHL in België al maanden vermoed. Herhaaldelijk hebben ze het bange vermoeden uitgesproken dat DHL met zijn grote sorteercentrum in feite wegwilde uit België en een manier zocht om die operatie te kunnen verantwoorden. De politieke verwarring van de maanden september en oktober en het publieke debat over nachtvluchten (onvermijdelijk voor een intercontinentale koerier) zouden voor DHL de "ideale uitvlucht" zijn om het verhuisplan uit te voeren. De multinational heeft nooit inzage gegeven van zijn werkelijke plannen (netzomin overigens als de politieke milieus), zodat werknemers en publieke opinie daarnaar alleen maar kunnen gissen.

Werkzekerheid

Het nieuws dat DHL zijn sorteercentrum in Leipzig gaat uitbouwen, raakt bekend op de dag van de tweede Bijzondere Ondernemingsraad bij DHL-Aviation. Dat dochterbedrijf baat het DHL-sorteercentrum op de luchthaven van Zaventem uit waarvoor DHL een grote expansie had gevraagd, mèt evenwel een navenante (en voor politiek België onaanvaardbare) uitbreiding van het aantal nachtvluchten op de koop toe. Vakbonden en directie bij DHL-Aviation hebben afgesproken dat ze elkaaar nu wekelijks zien in verband met de tewerkstelling en de eventuele afbouw van het sorteercentrum in Zaventem. De werknemersafgevaardigden eisen dat hun jobzekerheid in een collectieve arbeidsovereenkomst wordt vastgelegd.

Sabena

De christelijke vakbond trok einde vorige week in een mededeling nog de parallel tussen het faillissement van Sabena (op 7 november drie jaar geleden) en het "afbouwscenario" dat DHL nu voor Zaventem voorlegt. Dit is de tekst van die mededeling:

PERSMEDEDELING vrijdag 5 november 2004
Faillissement SABENA, 3 jaar later.
Luchthaven Zaventem : nog méér jobverlies !

Op zondag 7 november zal het exact 3 jaar geleden zijn dat Sabena failliet verklaard werd. 7361 werknemers verloren toen direct hun job. In het kielzog van Sabena gingen nog enkele duizenden arbeidsplaatsen méér verloren.
Zo werken er bijvoorbeeld van de plusminus 2500 werknemers bij Sabena Technics nu nog ongeveer 1200 als gevolg van herstructureringen na het faillissement. City Bird (+- 640 werknemers), Sobelair (+- 450 wn) en VG-Airlines / Delsey (+-250 wn) gingen naderhand eveneens over kop.

De verloren gegane onrechtstreekse tewerkstelling (dochterfilialen, toeleveranciers, onderaannemers…) is moeilijk exact te berekenen, maar recente studies van de VUB (n.a.v. het DHL-dossier) wijzen uit dat het verlies van één job op de luchthaven ook het verlies van 2 indirecte jobs op en rond de luchthaven tot gevolg heeft.
Naar ruwe schatting zal het totale verlies aan arbeidsplaatsen (direct en indirect) als gevolg van het failliet van Sabena tussen de 15 000 en de 20 000 liggen.

Volgens gegevens van Biac werkten er op het luchthavengebied eind 2000 nog 26 784 mensen en eind 2002 was dit teruggevallen tot 19 905. De totale economische inpact van de luchthaven op de Belgische economie was volgens een studie van prof. Sleuwagen eind 2002 nog goed voor 60 511 jobs (directe en afgeleide) en 3 884 miljoen € toegevoegde waarde. De verdere economische ontwikkeling van de luchthaven, in samenhang met de omgeving, is dan ook onontbeerlijk voor het herstel en de groei van de tewerkstelling.

Het verdwijnen van Sabena als nationale luchtvaartmaatschappij en als grote firma die in Zaventem verankerd was, heeft een domino-effect te weeg gebracht waardoor de luchthavenactiviteiten en de tewerkstelling op de luchthaven er spectaculair op achteruitgegaan zijn.
Qua aantal vervoerde passagiers zakte Zaventem van 20 miljoen naar 14 miljoen per jaar. Biac verwacht 2004 af te sluiten met 16 miljoen : nog steeds vier miljoen minder dan voor het faillissement van Sabena. Ondanks het feit dat het vervoerde luchtvrachtvolume en de gemiddelde passagiersbezetting per vliegtuig opnieuw toenemen ligt het totale aantal vliegbewegingen nog steeds 20 % lager dan in juli 2000 (cijfers Biac juli 2004).

Het scenario dat zich afspeelde na het verdwijnen van Sabena dreigt zich nu te herhalen door de vooropgestelde afbouw van DHL in Zaventem. Het is duidelijk dat de aanwezigheid van een grote multinational op het gebied van koerierdiensten en luchtvracht in Zaventem een grote economische aanzuigkracht heeft op de hele regio.
Ook een geleidelijk afbouw van DHL betekent een afbouw van de tewerkstelling op de hele luchthaven. De gevolgen daarvan worden in vakbondsmiddens nu al ingeschat als erger dan bij de sluiting van Renault Vilvoorde. Want in plaats van 1600 bijkomende jobs dreigen er tot 1700 te verdwijnen : dus 3300 in de kering. Tel daarbij zoals gezegd het dubbel aan indirecte tewerkstelling en we komen uit op zo’n 10 000 jobs. Dat is de actuele inzet van het huidige DHL dossier.

Duurzame tewerkstelling op de luchthaven kan slechts in het kader van een duurzame ontwikkeling van de hele luchthavenregio. Zowel op vlak van economische groei en sociale omkadering, maar ook op vlak van ruimtelijke ordening, ontsluiting en de mobiliteitsproblematiek. En niet te vergeten binnen een – nu pijnlijk ontbrekend – regelgevend kader dat onder andere middels een coherente geluidsnormering de grenzen aan de groei ecologisch vastlegt. De concrete invulling van dit alles laat duidelijk op zich wachten. Het DHL dossier brengt dit op bijzonder pijnlijke wijze aan het licht. Biac stelde in een communiqué in 2003 dat tegen het jaar 2020 er op de luchthaven minstens 25 000 werknemers zouden tewerkgesteld worden. Op dit moment zal, als de tendens zo verder gaat, die tewerkstelling niet gehaald worden, integendeel !

Over de kwaliteit van die tewerkstelling is dan nog met geen woord gerept. Samen met de crisis in de luchtvaart en de alsmaar verdergaande concurrentiedruk (o.a. als gevolg van de steeds dreigender wordende liberalisering van de dienstensector) is er sinds het faillissement van Sabena een enorme druk ontwikkelt door de werkgevers op de loon- en arbeidsvoorwaarden van de luchthaven. Niet alleen werden de nieuwe bedrijven, gegroeid uit de ex-Sabena-activiteiten, ondergebracht in “goedkopere” paritaire comités, maar is ook de flexibiliteit opgevoerd.
De syndicale afgevaardigden in de bedrijven doen er alles aan om de loon- en arbeidsvoorwaarden te verbeteren en om te waken over de veiligheid en de gezondheid van de werknemers. Veel moet echter opnieuw opgebouwd worden. Ook voor de kwaliteit van de jobs moet nog een lange weg gegaan worden.

De hoger aangehaalde studie van de VUB over de impact van DHL op de luchthaven bevestigt de vakbondsbekommernissen. Volgens de studie zou de uitbreiding van DHL tegen 2012 al 7000 tot 12 000 rechtstreekse en onrechtstreekse jobs opleveren.
Tegen 2023 zouden er zelfs 16 000 bijkomen. Niet dus. Bij niet-uitbreiding zouden er op diezelfde termijn ongeveer evenveel jobs verdwijnen. De studie noemt de aanwezigheid van DHL zondermeer bepalend voor de toekomst van Zaventem als nationale luchthaven. Zonder DHL vreest de studie voor een “degradatie van de luchthaven van Zaventem tot regionale luchthaven”.

Wat de vakbonden willen is dat Zaventem na de débacles van Sabena, City Bird, Sobelair, … en nu mogelijk ook DHL, niet verglijdt tot de status van een regionale luchthaven. Dat is wat nu op het spel staat. En dat zou niet enkel een bekommernis van de politieke wereld moeten zijn, maar ook van de werkgevers van de luchthaven.
Het is dringend nodig dat dit besef begint te groeien. Op de schouders van de directies van DHL en het moederbedrijf Deutsche Post rust een loodzware verantwoordelijkheid.