arch/ive/ief (2000 - 2005)

"VETTE BONUSSEN VOOR DE RIJKEN, EN WIJ BETALEN DE PRIJS"
Grootste vakbondsdemonstratie aller tijden trekt samen met Keer het Tij 300.000 belangstellenden
Verslag: Lisa Kwak
Foto's Cailin Kuit

"Wat denken ze daar wel niet!

Zelf dertig procent bijvangen, en wij moeten langer werken en een
fatsoenlijk pensioen krijgen, ho maar!" De man in de trein van de FNV
bouwbond, die met zijn familie vroeg in de ochtend op pad was kan,
zittend op het trapje op het balkon van de trein naar Amsterdam, zijn
woede nu al niet meer houden.

Hij wijst op zijn t-shirt met de tekst: "Hee jij daar, met je dikke
kont, achter je bureau! Ga je kantoor voortaan ff lekker zelf bouwen!"

De grootste vakbondsdemonstratie in de Nederlandse geschiedenis trok,
als je ook de mensen meetelt die in de stad of op het station bleven
steken en nooit het Museumplein haalden, rond de 300.000 mensen.

Ze kwamen van dichtbij en van heinde en verre. Varierend van heel oud
tot heel jong. Ze kwamen lopend, met de bakfiets, met de rolstoel of
rollator. Niemand liet zich weerhouden.

Keer het Tij verzorgde voor iedereen een programma op de Dam. Na
afloop daarvan trok de stoet naar het Museumplein om aan te sluiten
bij de vakbondsactie.

Eensgezind was iedereen, boos, nee, laaiend zelfs op dit kabinet en
haar plannen. De woede en de actiebereidheid kon je de hele dag
voelen. De saamhorigheid en solidariteit ook.

Zalm en Balkenende trekken intussen hun politieke neusjes op bij
protest, terwijl het verzet groter en breder is dan ooit. Maar wie
zijn het dan, al die vastberaden demonstranten?

We spraken en fotografeerden een aantal van hen.

AFBRAAK

Prepensioen? Flexwerkers worden nu al genaaid!

Op het Beursplein, een uur voor het programma op de Dam begint,
verzamelt zich een groep die zich 'het flexblok' noemt. Ze werken in
de zorg, op callcenters, als afwashulp, krantenbezorger of
winkelmedewerker, legaal of illegaal.

"Onze positie is al een stuk zwakker dan de werknemer met een vaste
baan," zegt Thijs van studentenvereniging Damocles van de Universiteit
van Amsterdam.

"Er zijn wel CAO afspraken, maar die worden vaak ontdoken. Als
flexwerker kun je wel protesteren, maar dan word je meteen niet meer
opgeroepen. Velen kijken dus wel uit om de collectieve afspraken bij
de werkgever af te dwingen. En als de sociale afbraak van deze
regering zo doorgaat wordt het voor ons nog slechter."

Thijs kijkt vergenoegd naar de aanzwellende menigte die passeert
richting Dam. Vooral veel jongeren scharen zich in eerste instantie
bij het flexwerkersspandoek. "Dat is niet zo gek" vindt Thijs. "Veel
flexwerkers zijn scholieren en studenten. De flexibilisering van de
arbeidsmarkt komt veelal op hen neer. Maar er zijn velen die ook na de
studie of school blijven flexwerken. Deze werkvorm neemt hand over
hand toe, terwijl daar op het gebied van sociale zekerheid niets
tegenover staat. Prepensioen en VUT zijn regelingen waar flexwerkers
nog niet eens van kunnen dromen. Ondertussen is het werk wat zij doen
niet zelden zwaar of gevaarlijk. Het is tijd dat dat verandert."

Het flexblok is niet van plan het bij deze ene actie te laten. Mocht
er genoeg enthousiasme zijn, willen de organisatoren vaker actie
voeren. "De maat is voor ons ook vol", aldus een strijdbare Thijs.

VERPAUPEREN

Ook huurdersverenigingen waren druk aan het folderen in de
binnenlopende menigte op de Dam. Een van de mensen die een folder
aanpakte verklaart dat ze bang is dat ze straks niet eens meer kon
wonen. 'De kosten rijzen al jaren de pan uit zonder dat je er iets
voor terug krijgt. Sterker zelfs, de woningen worden slechter
onderhouden, verpauperen, en als je voor een reparatie belt, duurt het
heel lang voor er iets aan gedaan wordt; ALS er iets aan gedaan
wordt."

De dame die de folders uitdeelt is het hier roerend mee eens. "De
huursubsidie moet omlaag, vindt volkshuisvestingsminister Dekker. Het
puntensysteem dat de kwaliteit van de woning bepaalt moet worden
uitgehold, en huurstijgingen mogen nog hoger worden dan de laatste
jaren het geval is", zegt ze. "En dat terwijl steeds meer betaalbare
woningen worden afgebroken om plaats te maken voor dure huur of
koopwoningen. Dit kan zo toch niet langer?!"

Dit kan niet langer, is de roep die dan ook over de hele Dam
weerklinkt.

"Dat het kabinet ons tegen elkaar wil uitspelen moeten ze zelf weten,
maar ik doe daar niet aan mee." Dit roept Harm van het Sociaal
Studiecentrum Groningen terwijl hij kleine flyers uitdeelt, boven de
muziek van de Eindhovense formatie Bots uit.

De teksten van de verzetsliederen uit de jaren zeventig en tachtig,
waarmee de groep destijds zo populair was, zijn actueler dan ooit,
vindt hij. Vooral die over solidariteit en niks meer pikken.

Harm kan het weten. Hij foldert voor een steunactie voor
vluchtelingen, maar staat er ook voor zichzelf. "Ik heb al vijf jaar
een ID- baan bij het studiecentrum die door de kabinetsplannen op de
tocht staat. Verdwijnen ervan zou zo ongeveer het einde van ons
centrum betekenen. Wij steunen een aantal organisaties die hulp bieden
aan al dan niet uitgeprocedeerde vluchtelingen. Dat werk willen we
absoluut voortzetten. Vluchtelingen worden door het harde beleid van
tegenwoordig nog veel harder gepakt dan ik." En terwijl hij verder
gaat met uitdelen roept hij nog: "Wat zijn dat toch voor mensen daar
in Den Haag?"

Veel vakbondsmensen blijven staan op de Dam en juichen luidkeels mee
met de rest. Veel bijval krijgt een Duitse vertegenwoordiger die
vertelt dat de acties in zijn land over precies dezelfde dingen gaan.

"Dit afbraakbeleid wordt in veel landen van Europa doorgevoerd," zegt
Gregor Valkenheim vanaf het podium. "En ook wij in Duitsland pikken
het niet. Vandaag zijn in Berlijn ook honderdduizenden mensen oip de
been!" Luid gejuich onder de demonstranten.

"Het kaninet heeft de steun van de meerderheid duidelijk verloren'
voegt voorzitter Rene Danen van Keer het Tij eraan toe. "Dat miljard
dat is terug gedraaid klinkt leuk, maar is slechts een doekje voor het
bloeden. Nog steeds worden in alle sectoren mensen tegen elkaar
uitgespeeld en sociale zekerheid uitgehold. De rijken worden rijker,
de armen armer. Maar wij gaan door met actievoeren, net zolang tot de
boodschap doordirngt! Dit wordt een hete herfst!"

Danen roept op 28 november, aan het eind van het Nederlands Sociaal
Forum, weer te komen demonstreren in Amsterdam. "Er is namelijk wel
degelijk een alternatief voor dit afbraakbeleid," voegt hij eraan toe.
"Die worden in de talloze workshops van het Forum nog eens duidelijk
uitgelegd. Al wuift het kabinet die ideeen arrogant van tafel."

GEPRUTTEL

"Arrogant' is een woord dat vandaag veelvuldig wordt gebruikt in
combinatie met 'kabinet' en 'regering'. Niet alleen tijdens de
toespraken maar ook onder de demonstranten.

Als de menigte van de Dam de tocht naar het Museumplein begint, loopt
een grote groep Rotterdamse havenarbeiders, die deze dag bovendien nog
staakt, met de stoet mee. Grote kerels die gewoon hun werk willen doen
en zich anders totaal niet met acties bezig houden.

"Weet je dat ik pislink ben op die arrogante Haagse gasten?!" toetert
een van hen, volgeplakt met 'Nederland verdient beter' stickers in
mijn oor. "Ik ben nog nooit in mijn leven zo kwaad geweest op
regeringsbeleid!"

Onderweg gonst het ook. Veel mensen vertellen op de route spontaan aan
elkaar hoe ze door de regering worden uitgebuit en opgelicht.
"Kortgeleden ben ik op een heel oneerlijke manier ontslagen' vertelt
een man. "Steun van de regering, ho maar, hoor! Als werkloze voel ik
me nu echt uitschot. En mijn ex werkgever lacht in zijn vuistje. Hij
is mij voor weinig geld toch immers kwijt?"

Zijn verhaal wordt overstemd door aanrollend gepruttel, gevolgd door
rookwolken en een oorverdovende sirene. Na even zoeken krijg ik een
kleine Arola, een 40 kilometerautootje, in het oog, met een tweewielig
aanhangertje. Niet de invalidenwagen, maar het aanhangertje maakt zo'n
hels kabaal!

De inzittende is vakbondsman en WAO-er Harry van Kamp, die met ruim
vijftig mensen vroeg die ochtend vanuit Groningen hierheen kwam. De
rest van zijn groep is hij allang kwijt, maar dat mag de pret niet
drukken."Wat achter mij aanrijdt is een mobiel luchtalarm uit
Denemarken. Het komt nog uit de vroegere dagen van de Koude Oorlog.
Het rijdt hier omdat met het beleid van deze regering de alarmfase
ruimschoots is bereikt. We worden tegen elkaar uitgespeeld, terwijl de
rijken vette bonussen en salarisverhogingen opstrijken. WIJ betalen
daarvoor de prijs, en dat kan zo niet langer!"

Ter illustratie laat hij de sirene nogmaals afgaan. "En denk maar niet
dat het de laatste keer is dat ik meerij!" roept hij strijdlustig voor
hij in de menigte verdwijnt. De sirene is nog lang nadat hij uit zicht
is verdwenen te horen..

BIJKLUSSEN

Genaaid voelen velen zich. Niet alleen de flexwerkers, maar ook
ouderen, mensen die over maximaal een jaar of tien aan hun pensioen
toe zouden zijn. Ze zien hun welverdiende rust in rook opgaan door de
regeringsplannen.

Als we even na tweeen, wanneer velen alweer het Musemplein aflopen,
ter plaatse aankomen, parkeert recht voor onze neus een bakfiets met
twee wat oudere dames. Een van hen zit achter een stokoude
trapnaaimachine vlaggetjes aan elkaar te naaien. Een meter of twintig
heeft ze al gedaan en ze heeft nog een hoge stapel voor zich.

"Kijk," zegt een van hen, terwijl ze rustig doorwerkt. "We moeten nu
vast beginnen met bijklussen. Want als we straks gepensioneerd zijn
moeten we dat ook. Dat zegt het kabinet tenminste. We worden genaaid
waar we bijstaan, dan maar letterlijk, hoor!"

Een half uur later, als we nog eens langs lopen, hebben ze weer een
paar meter vlaggetjes aan elkaar genaaid. Het gaat in een
bontgekleurde sliert over het plein.

Als de toespraken bijna zijn afgelopen en de Internationale
Socialisten een levensgrote pop die Balkenende voorstelt, net als het
standbeeld van Saddam omver heeft getrokken, passeert een grote groep
ambulancepersoneel in werkkleding. Uren hebben ze op het Museumplein
rondgelopen, en naast gedemonstreerd ook Amsterdamse collega's
bijgestaan. "Alleen al uit onze regio Midden Nederland zijn we met
vijftig mensen," vertelt een van hen, terwijl hij met de collega's
meeloopt op zoek naar hun bus. "Normaal zijn we helemaal niet
stakerig, vooral vanwege het soort vak dat we hebben. Deze plannen
zijn echter zo erg dat de tijd nu rijp is."

Dat doen ze niet alleen voor hun eigen positie. "De kwaliteit van de
zorg gaat door al die maatregelen zover achteruit dat wij dat in ons
werk merken. De patient is de dupe. Ambulancepersoneel dat te lang en
tot te hoge leeftijd moet doorwerken, betekent extra risico op fouten
en ongelukken. Daarom steken wij onze nek uit!"