"EU-Richtlijn-Bolkestein organiseert zwartwerk" (Carlos Polenus, BBTK)

"EU-Richtlijn-Bolkestein organiseert zwartwerk" (Carlos Polenus, BBTK)
by raf Tuesday, May. 18, 2004 at 9:20 PM

"De Europese commissie wil ongebreidelde concurrentie in alle diensten, zonder sociale bescherming voor de werknemers". Zo vat Carlos Polenus de inmiddels al beruchte richtlijn van Europees commissaris Frits Bolkestein samen. Polenus is ondervoorzitter van de bediendencentrale BBTK van de socialistische vakbond ABVV. Polenus ziet ook een direct verband tussen 'Bolkestein' en de ultra-liberale globalisering op wereldvlak.

Vakbondsman Carlos Polenus was in India betrokken bij de oprichting van een vakbond voor de IT-werkers in Bangalore. Hij volgde ook 'Cancun' van dichtbij, de onderhandelingsronde van de Wereldhandelsorganisatie om wereldwijd een opbod van sociale dumping in de dienstensector te organiseren, hetgeen moest uitmonden in het GATS (General Agreement on Trade in Services). De EU neemt nu het voortouw, meent Carlos Polenus, met het ontwerp van richtlijn van EU-commissaris Bolkestein van januari 2004.

Vr. Wat maakt u het meest ongerust?

Carlos Polenus: In feite willen ze alle dienstensectoren liberalizeren. Neem de gezondheidszorg in België, daar heb je veel overheidstussenkomst, zoals voor de conventies met de artsen, afspraken over tarieven en terugbetalingen, het aantal ziekenhuisbedden, het aantal apotheken. De overheid streeft ernaar dat de kwaliteit en de sociale dekking maximaal zijn.
Maar Bolkestein zegt: al die overheidstussenkomsten zijn handicaps en moeten weg. Er moet vrij verkeer van diensten komen, zelfs via het internet, zodat je bvb. medicamenten kunt bestellen in Polen die in België verboden zijn.
Voor ons betekent dat in de eerste plaats de afbraak van het Belgische gezondheidssysteem. Die bepalingen moeten integraal uit de richtlijn. België heeft dat als eerste gezegd, en wordt daarin nu gevolgd, door vakbonden in Zweden, Oostenrijk, Duitsland, Frankrijk, maar ook door andere Europese ministers. Maar de liberalen zijn het niet met ons eens.

Vr. Bolkestein zegt dat er handicaps weggeruimd moeten worden. Zet dat niet de deur open voor nieuwe wantoestanden?

Carlos Polenus: Absoluut, en dan vooral vanwege het principe van de wederzijdse erkenning. Ik geef een voorbeeld: er komt een interim-werker uit Slovenië naar België. Volgens de Bolkestein-richtlijn moet Slovenië dan controleren of alles in orde is, en België erkent dat Slovenië dat zal doen. Maar welk belang heeft Slovenië om dat na te gaan? Ze zijn blij dat ze weer een paar werklozen kwijt zijn. België kan alleen eisen dat zo'n Sloveense interim-werker hier het minimum-loon krijgt. Voor de rest kan België niets doen. België mag niet nagaan of dat interim-bureau in Slovenië bona fide is en evenmin of er ginds voor die werker sociale zekerheid wordt betaald.
In België hebben we de piraten weggekregen uit de sector van de interim-bureaus. Onze wet zegt dat zulke bureaus een borg moeten neerleggen en een erkenning moeten krijgen, ook van de vakbonden.
Maar in Slovenië is er geen wetgeving, de eerste de beste mensenhandelaar kan er morgen een interim-bureau beginnen. Estland ken ik goed. Ik weet zeker dat er daar geen enkele reglementering op interim-bureaus bestaat. Begin daar nu een interim-bureau en ge kunt direct naar de 24 andere lidstaten, zonder daar een lokaal bureau te vestigen met lokale verantwoordelijken en zonder sociale documenten die de Belgische inspectie zou kunnen controleren.
Ik verwacht toestanden zoals met de truckers. Onze politie houdt nu al geen truckers met PL of SLO-nummerplaten meer tegen. Want er gebeurt toch niks met de PV's. En ge kunt de politie-mensen geen ongelijk geven. Ze kunnen er niks tegen beginnen. Ik vind dat tragisch. Want dan is men verwonderd dat de mensen voor het Vlaams Blok stemmen. Waarom zouden politie-mensen zich moe maken? Een Sloveens trucker heeft een Sloveens statuut, hij passeert hier gewoon en niemand kan iets tegen hem doen.
Interim-werkers zijn nu al volop bezig in de bouwsector. En we gaan ze massaal zien komen in de bewaking, de schoonmaak, de distributie. Want rekken vullen, dat kan iedereen, daar hebt ge geen Vlaming voor nodig. Maar ook in "intellectuele sectoren", in de koerierdiensten enzovoort, gaan we veel buitenlandse interim-arbeiders krijgen.
Niets belet tenslotte een grote onderneming om een buitenlandse vestiging te beginnen in een patronaal vriendelijk land en van daaruit de 25 lidstaten te bewerken
Interim-arbeid gaat ons arbeidsstelsel op losse schroeven zetten. Hetzelfde kan via schijnzelfstandigheid of detachering. De gewone gang van zaken tot nu toe, ik bedoel normale migratie waarbij iemand hier komt wonen en een arbeidsvergunning vraagt, die normale manier zullen we niet meer zien.

Vr. Waartoe kan de detachering leiden?

Carlos Polenus: Laat me eerst zeggen dat we ons in het begin in detachering konden vinden. Bij voorbeeld: een Belg gaat twee weken voor zijn bedrijf naar Polen, om daar onderhoud van een installatie te doen. Of omgekeerd. Maar detachering is het paard van Troje geworden van de Europese commissie om de diensten de facto te liberalizeren voor er een echte richtlijn is. Nu is er al detachering toegelaten voor 5 jaar.
Het komt erop neer dat er RSZ wordt betaald in het thuisland. Voor het werkland is er alleen een E101-formulier nodig. Maar zo'n formulier kunt ge bij manier van spreken in elk café krijgen. Die landen zijn blij dat ze dat aan hun mensen kunnen geven. De Belgische inspectie kan alleen zo'n E101 vragen. Maar of de RSZ betaald is in het thuisland? of het minimumloon betaald is in België? Daar mag de Belgische inspectie zich niet meer mee bezighouden. Dat draait nu al allemaal kaduuk. Met Bolkestein zal het 200% kaduuk draaien. Die wil alle Belgische hinderpalen in verband met detachering weg.
Bolkestein organiseert het zwartwerk. Kijk naar de zelfstandigen. Met de nieuwe richtlijn worden alle beroepsattesten gelijkgesteld in de lidstaten. Wat doet Polen dan als het 1000 werklozen wil laten vertrekken? Het geeft die gewoon een attest van schilder en bij ons kunnen ze als schilder aan de slag gaan. België moet ze als zelfstandige schilders aanvaarden, zonder wekelijkse arbeidsduur etc.
Wij zeggen niet dat Oost-Europeanen niet mogen komen. Voor ons mogen ze komen, zeker voor Knelpuntberoepen. Maar ze moeten hier aan dezelfde lonen werken en met een deftige sociale zekerheid. Ons verzet tegen ongeremde vrijmaking betekent ook niet dat wij onze welvaart willen afschermen. Integendeel. Wij willen de kans aangrijpen om heel Europa, alle Europeanen deelgenoot te maken van wat wij al bereikt hebben in landen als België. Of waarvoor wij als vakbond bij ons nog aan het vechten zijn. In de eerste plaats: recht op werk voor iedereen – en dat betekent in onze ogen een algemeen recht op kwaliteitswerk. Elk van de 25 EU-landen moet daarvoor de nodige inspanningen leveren.

Vr. Niet alle diensten vallen onder de richtlijn?

Carlos Polenus: Voor de openbare nutsdiensten, zoals electriciteit, gas, water, is er grote onduidelijkheid. Er is al een richtlijn over telecommunicatie. Er is er een over de banken. Maar er is géén kader-directieve openbare diensten. Daarover staat er één regel in het ontwerp van EU-grondwet. EU-commissaris Pascal Lamy heeft zopas gezegd dat die kader-directieve over de openbare nutsdiensten er niet komt. Dat bevestigt onze vrees dat die openbare nutsdiensten onder de Bolkestein-richtlijn gaan vallen. Dat zal zeker het geval zijn wanneer de volgende Europese commissie, die in november aantreedt, daarvoor géén sector-richtlijnen zou maken.
Bolkestein zelf zegt: àlle nutsbedrijven vallen onder de richtlijn. Dat wil zeggen: woont ge een eind van de bebouwde kom, dan betaalt ge extra voor het verschil tussen de hoofdkraan en uw thuiskraan. Mensen in dunbevolkte gebieden, streken met minder verbruik, die krijgen een ander tarief. Volgens mij leidt Bolkestein zelfs voor de Post tot dubbele tarieven. Zoals in Zuid-Afrika: daar bestellen ze geen post in de township maar moet ge zelf aan de rand van de township de brievenbus gaan leegmaken.
We krijgen dus liberalizering van de gezondheidszorg, van de nutsdiensten, en van alle sociale zorgen voor mensen, zoals bij voorbeeld ouderenzorg aan huis. Met deze richtlijn mag de Belgische overheid daarvoor geen aparte subsidie meer geven aan de mutualiteiten. Daar moet van Bolkestein de ongebreidelde concurrrentie kunnen heersen. Dat raakt direct aan de hele Vlaamse zorgverzekering.
Wij willen dan ook dat die sectoren buiten de Bolkestein-richtlijn worden gehouden, namelijk de gezondheidszorg, alle nutsbedrijven en alle sociale zorgen voor mensen. En dan heb ik nog niet gesproken over allerlei culturele diensten die subsidies krijgen van de overheid zoals scoutskampen, de opera en ga maar door.

Vr. Volgens Europees commissaris Bolkestein zet zijn richtlijn de kroon op het werk van de Europese economische eenmaking?

Carlos Polenus: De Richtlijn valt samen met de uitbreiding van de Europese Unie, die nu pas gebeurd is. De uitbreiding is héél slecht voorbereid door de Europese instellingen. Vergelijk ze maar eens met de invoering van de Euro, die technisch gedurende jaren is voorbereid, en waar er een massale sensibiliseringscampagne is gevoerd. Dat is voor de toetreding van de nieuwe lidstaten niet gebeurd. Dat betekent dat veel mensen van ginds naar hier zullen komen om werk te zoeken.

Vr. Is dat niet overtrokken?

Carlos Polenus: Ik denk van niet. Deze uitbreiding komt 14-15 jaar na de val van de Berlijnse muur. Maar noch op sociaal vlak noch op het vlak van werk en loon heeft de Europese Unie de landen van Oost-Europa doen vooruitgaan.
Ten eerste. Aan de nieuwe lidstaten is geen enkel sociaal model aangeboden als referentie. Vanuit de EU is geen sociale zekerheid opgelegd, integendeel, er is geprivatizeerd, men wil er zo weinig mogelijk sociale zekerheid. Die landen hebben de staatsbedrijven geprivatiseerd, de staat heeft er geen inkomen meer. Die landen kunnen amper de pensioenen betalen. De bescherming tegen werkloosheid is er zeer beperkt, soms tot maar 3 weken nadat je werkloos werd. De medische verzorging is er slecht geworden. Er komen dus tien landen bij de EU zonder sociaal vangnet.
Er is een tweede probleem. Het gemiddelde inkomen in de tien nieuwe lidstaten bedraagt 30% van het gemiddelde inkomen in de oude lidstaten. Ze hebben er ultra-liberale regeringen die het Amerikaanse model volgen. Ze heffen bijna geen belastingen. Estland bvb. heeft een flat tax van 10% voor iedereen, en ze hebben geen BTW. Dus is er geen geld om werklozen te betalen. Ze verwachten alles van de EU. Er zijn ginds geen sector-CAO's. Hier en daar zijn er democratische en strijdbare vakbonden, maar ze hebben nog geen grip op het beleid.
Dus je hebt die inkomenskloof, lage sociale bescherming, hoge werkloosheid. Dat betekent dat de mensen elders werk gaan zoeken. Tegen die achtergrond moet je de richtlijn zien.

Vr. Staat deze Europese vermarkting van de diensten op zich?

Carlos Polenus: Dit ontwerp van de Europese commissie loopt helemaal parallel met de GATS (General Agreement Trade Services rc.): die wil alle diensten omvatten, behalve de regeringen. Dus hele stukken van de overheid kunnen geprivatizeerd worden. Bij voorbeeld de waterzuivering in Vlaanderen is nu al puur privaat met Aquafin. Men wil van de 25 EU-lidstaten een vrijhandelszone maken zonder sociale afspraken, door de sociale beschermingsregels van de lidstaten te ondergraven.
Zit hier een geheime agenda achter? Ik vraag het me af. De EU-commissaris voor Handel, Pascal Lamy, zal het hierna gemakkelijker krijgen in de Wereldhandelsorganisatie om in te breken in de markten van andere economische blokken. Hij zal zeggen: kijk eens hoe de Europese Unie de diensten heeft geliberalizeerd, jullie moeten gelijkaardige toegevingen doen. Dus, in de EU worden de diensten geforceerd geliberalizeerd, om nadien ook de GATS te doen opschuiven. Want de GATS-conferentie van Cancun mag al mislukt zijn, maar dat proces ligt niet stil. Hebben ze in de Europese commissie zo'n hink-stap-sprong voorzien? zijn ze zo perfide? Of denk ik gewoon te ver door?

Vr. Waarom maakt u die veronderstelling?

Carlos Polenus: Vanwege de timing. In de VS zijn er presidentsverkiezingen. De VS zullen ten vroegste standpunten over de WTO innemen na de ambtsaanvaarding van de nieuwe president.
Tegen dan heeft de EU iets in handen, een besluit over de diensten, die toch 70% uitmaken van het Bruto Binnenlands Product. Nu voeren ze hier intern de forcing, en als het lukt, breken ze andere markten open, dan gaan ze internationaal. Dan gaan ze zeggen: wij doen het, waarom gij niet? Maar het Zuiden kan ook een gelijke behandeling eisen in de EU. Veel IT-activiteit wordt nu ge-outsourced, naar Bangalore in India. Als de liberalizering zo loopt, zal Bangalore dan hier IT-business komen doen, maar met bradage-lonen.
De idee van Bolkestein is: dienstverleners moeten circuleren aan de lonen en arbeidsvoorwaarden van hun vertrekland. Dat gaan ze in een tweede fase veralgemenen via de GATS. Als dat gebeurt, zijn wij hier twee keer gezien.
Mijn moeilijkheid is dat veel mensen dat nog niet inzien. Als Renault-Vilvoorde dichtgaat, weet ge hoe de situatie in elkaar zit, en hoe ge daarmee moet omgaan. Voor dit dossier is dat veel moeilijker. Voor veel mensen is zo'n richtlijn echt Science Fiction.

Vr. U hebt al gezegd dat een aantal sectoren uit de richtlijn moet? Hebt u nog andere suggesties?

Carlos Polenus: Minister Frank Vandenbroucke heeft voorgesteld om de sociale inspecties van de lidstaten te coördineren. Het spijt me maar daarmee maakt hij zich belachelijk. Ik geef maar één voorbeeld: Portugal, toch al een tijdje een lidstaat, heeft nog nooit één detachering aan België gemeld. De Finse vakbonden zeggen mij over de Baltische landen: de sociale inspectie staat nergens, ze is onbekwaam en ze krijgt van de liberale regeringen geen geld. Dus daarmee kom je nergens. Er is ook al gesuggereerd om een sociale Europol op te richten. Ik wil verwijzen naar onze strijd tegen de koppelbazen in Limburg. Dat heeft gewerkt omdat de eindgebruiker nu verantwoordelijk is voor het feit of er in eenn schakel van de keten ergens een koppelbaas zit. Een andere suggestie: waarom geen elektronische SZ-kaart? Als ze iedereen bank- en protonkaarten kunnen geven, waarom dan geen SZ-kaart, die je altijd bij je draagt en waarop alle gegevens staan.
Maar om zulke zaken te realiseren, heb je wel een sociale ruimte nodig in Europa, en daarin is niet geïnvesteerd, er is geen enkele sociale harmonisatie. Als Bolkestein één verdienste heeft, dan is het juist dat die kwestie nu héél scherp is gesteld!

arch/ive/ief (2000 - 2005)