arch/ive/ief (2000 - 2005)

Waarover ging het? Als klant van een bank hebt u wettelijk niet het recht om te weten welke concrete bedrijven en instellingen gefinancierd worden door uw bank. Ook wie verzekeringspremies betaalt, hoeft voor de wetgever niet te weten in welke concrete bedrijven of instellingen de verzekering belegt om de beloofde premie te kunnen uitbetalen. Enkel wie in een beleggingsfonds investeert heeft recht om via het jaarverslag de bedrijven te kennen waarin geïnvesteerd is. Vreemd, want het beleid van financiële instellingen heeft onmiskenbaar invloed op de samenleving waarin je leeft. Bovendien zijn de spaar- en beleggingsgelden waarmee financiële instellingen werken afkomstig van u en ik. We hebben dan ook het recht om te weten wat ze met onze gelden gedaan hebben. Beslissingen om bepaalde maatschappelijke zaken te financieren impliceert dat bepaalde zaken ook worden mogelijk gemaakt.
Hierom heeft Netwerk Vlaanderen vzw 2 dossiers uitgebracht dit in samenwerking met Forum Vredesactie, Vrede VZW en Moeder Aarde VZW

Hier citeer ik uit de conclusie van het tweede rapport: "Clusterbommen, landmijnen, kernwapens en wapens met verarmd uranium-een onderzoek naar de financiële banden tussen banken en producenten van controversiële wapens- april 2004":
"Het rapport behandelt 4 soorten wapens die heel controversieel zijn. Toch is elke onderzochte bank betrokken bij al deze wapens. Landmijnen, clusterbommen , kernwapens, wapens met verarmd uriuam zijn stuk voor stuk wapens met een verwoestende kracht, die ontelbare burgerslachtoffers eisen. Maar daar wordt bij deze banken geen rekening mee gehouden. AXA, DEXIA, FORTIS, ING en KBC kennen blijkbaar geen grenzen als het gaat om wapens. Wij vinden dit een ronduit schokkende vaststelling.
Dat al deze banken in België ook belegginsfondsen aanbieden die investeren in een producent van antipersoonsmijnen, is bovendien ook een kaakslag voor het vooruitstrevende beleid dat België hieromtrent het laatste decennium heeft gevoerd.
In het slechtste geval waren de banken op de hoogte van de landmijnactiviteiten van STE (Signapore Technologies Engineering alle vijf de banken hebben hierin belangrijke investeringen). In het beste geval wisten de banken van niets. Maar dit bewijst dan azlleen maar wat Netwerk al een half jaar aan die banken probeert duidelijk te maken. Stap volledig uit die wapenindustrie. Investeren in de wapenindustrie is niet alleen ethisch onverantwoord, maar je neemt daarmee ook een onverantwoord maatschappelijk risico. Je weet niet waar die wapens terechtkomen, weet niet welke conflicten ermee zullen worden uitgevochten. Je weet misschien zelfs niet in welk soort wapens je investeert. Kortom de wapenindustrie is een onbetrouwbaar wespennest, blijf eruit."

Er werd gevraagd aan de banken om hierover te komen discussieren. KBC vondt dat er geen meerwaarde zou gecreëerd worden door de discussie. DEXIA's standpunt was daarentegen nog niet ver genoeg ontwikkeld. Axa toonde weinig bereidheid om het debat aan te gaan. En ING vond dat de informatie die per post was verspreid wel voldoende zou moeten zijn.


Om even voorhaande reacties van de banken in herinnering te brengen:


In haar beleidsnota hanteert KBC eerst wat algemene regels voor haar kredietverlening : "KBC financiert enkel transacties die voldoen aan normale, ethische, wettelijke en fiscale normen, financiert geen criminele of sociaal onaanvaardbare activiteiten, en wil enkel ‘bona fide’ ontleners bedienen, cliënten met een onaantastbare reputatie." Uit het onderzoek van Netwerk Vlaanderen naar de links tussen KBC en de wapenproducenten kunnen we aflezen wat KBC met deze beleidsregels bedoelt: Een levensbelangrijke lening geven aan MECAR, een munitiebedrijf dat hoofdzakelijk levert aan Saoedi-Arabië, een op zijn zachtst gezegd weinig democratisch land. Voor KBC volstrekt aanvaardbaar. Investeren in ATK (o.a. producent van granaten met verarmd uranium), General Dynamics (o.a. kernonderzeeërs), Lockheed Martin (o.a. kernwapens), Raytheon (Tomahawkraketten), …. voor KBC kan het allemaal. Dit is dus wat zij bedoelen met sociaal aanvaardbare activiteiten.
Het KBC-beleid t.a .v. de wapenindustrie is een poging tot charme-offensief. Maar het is eigenlijk samen te vatten in één zin : ‘Wij willen geld verdienen aan alles dat mag van de wet, ongeacht of het nu om bananen gaat of om wapens !’

Zo beweerde Fortis reeds in 2002 dat over een beleidsnota te beschikken, met als titel ‘Normal, forbidden, exclusive and reserved matters’. In die ‘forbidden matters’ wordt gestipuleerd welke activiteiten Fortis niet wenst te financieren omdat Fortis ze als niet ethisch beschouwt. Maar, en we citeren Fortis: ‘This is a purely internal document though. As a rule, there is no outward communication of our credit policy. It is quite sensitive to disclose aspects of our forbidden matters mainly in an ‘open statement’. What would happen for instance if someone considers that Fortis Bank has not been consistent with its declared policy in a particular case? Could it end up then with articles in the press damaging Fortis’ image?’
Fortis gaat er dus blijkbaar vanuit dat ze haar eigen ethische regels overtreedt. Zij heeft dan ook liever geen pottenkijkers. Want ze vertrouwt zichzelf niet. Of weet dat zogenaamde ethische beleid niet kan hard gemaakt worden. Fortis spuit in deze nogal onhandig mist over haar beleid en schept hiermee maar één reactie: wantrouwen!

Dat ING als bankgroep geeft aan dat zij beseffen door hun positie als investeerder en financier een belangrijke positie te hebben, en dat dergelijke positie dan ook vraagt om een zeker bewust en verantwoord gedrag, is een heel belangrijke basis voor een discussie. ING aanvaardt dat zij een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben. Ondertussen investeer ING verder in Lockhead Martin (kernwapens, clusterbommen), Raytheon (culsterbommen), ATK en anderen.

Dexia de 'bank van de duurzame ontwikkeling' is in hetzelfde bedje ziek. Toch heeft Dexia alvast de intentie werk te maken van een investerings- en kredietbeleid ten aanzien van wapens.

AxA's reactie was duidelijk er zijn geen codes of criteria bij AXA met betrekking tot finaciering van wapenbedrijven en ze voegen er zelf nog aan toe "Dergelijke codes zullen er nooit komen".

Het eerste 'duel' vond plaats tussen
Marcel Le Moine (Fortis Bank) vs. Christophe Scheire (Netwerk Vlaanderen)/ Moderator: Steve Elens (de Zevende dag)

Toen Netwerk hun eerste rapport voorstelde. Was de reactie van de banken niet ernstig en was er niets veranderd.
Dhr Le Moine gaf toe dat ze het 1e rapport niet ernstig genoeg hebben genomen, maar ze waren wel geschrokken. En hij had een grote bewondering voor het rapport. Maar het vraagt nu eenmaal tijd om te zien wat aanvaardbaar is en wat niet.
Op de vraagt van dhr Elens of er nu links zijn met de vuile wapensindustrie antwoordde dhr. Le Moine ronduit : "ja!".
Maar dhr Le Moine stelde hier 3 punten ter overweging:
1e De bank is een kredietinstelling die restrictief met kredieten omgaat. Bepaalde aanvragen worden geweigerd.
2e De ondernemingen die kredieten aanvragen zijn vaak grote conglomeraten, waar de transparantie niet steeds groot is. En deze ondernemingen produceren vaak goede toepassingen en daarnaast ook wapens
3e De gemeenschappelijke belegginsfondsen zijn gebaseerd op indexen. Dit vormt een groot probleem, ze kunnen niet zomaar hier een onderneming uit de index halen of deze stort in elkaar



Maar, werd er opgemerkt er zijn links met ondernemingen die voor 100% wapens produceren vb. (zie rapport)
Marcel Le Moine van Fortis repliceerde: Vraag de client of hij wapenhandel wil. Fortis wenst niet te investeren in illegale wapens. Geef ons tijd om hierover een policy op te stellen. Maar legale wapens worden gebruikt om de vrede in stand te houden.
Maar Netwerk heeft de banken al 7 maanden de tijd gegeven, er is nog niets wezenlijks veranderd. Netwerk had 3 maanden de tijd nodig. Netwerk heeft het gevoel dat ze niet ernstig genomen worden, het gaat immers in het laatste rapport over 4 controversiële wapensystemen. Het gaat over wapensystemen die geen onderscheid maken tussen militaire en burgerlijke doelwitten, die nog lang na het conflict slachtoffers maken.

Fortis geeft dus toe dat er op het 1e rapport slechts algemene reacties kwamen. En dat het 2e rapport nu concreet deel moet uitmaken van de overweging. Netwerk heeft en zal zoals een mug de bank slapeloze nachten bezorgen, aldus Le Moine [Het zou eerder moeten zijn dat deze investeringen hun slapeloze nachten bezorgt] Le Moine stelt dat er een eerlijk debat moet gevoerd worden over de verantwoordelijkheid van zowel de financiële sector als van de overheid als van de werknemers en werkgevers van de geviseerde sectoren en over de verantwoordelijkheid van de leveranciers. Fortis zal rekening houden met het rapport. Dit is geen slogan maar: 'Fortis neemt de tijd'.
Op de vraag van dhr Elens : Wisten jullie dat dan niet, stelt Le Moine: sinds 1998 zijn er fusies aan de gang binnen de Fortis-groep, het gaat hier over de fusionering van tientallen bedrijven. Er zijn meer dan 44000 werknemers mee gemoeid. Wij waarderen de kritiek van Netwerk zoals wij ook de kritiek op service van de klanten waarderen, zodat de Fortis hier constructief mee kan omgaan. Fortis heeft 27% van de markt van ethisch beleggen in zijn portefeuille. Le Moine zou er graag 100% van willen maken.
Netwerk stelt duidelijk dat niet alle ethische belegginsfondsen ook wapens uitsluiten.
Er lijkt geen draagvlak te zijn om ethisch te beleggen. Fortis denkt eraan een enquête uit te voeren bij zijn clienteel.
Elens: Sommige mensen vinden het niet zo erg om in wapens te handelen:
Netwerk: Ze weten het niet wat er eigenlijk gebeurt met hun geld of met hun wapens, ze kunnen dus geen goede beslissing nemen. [BELANG INFORMATIE AAN CONSUMENT]
Banken schuiven vaak de verantwoordelijkheid af op hun klanten. Maar de banken zijn niet bereid hun informatie openbaar te maken. Dus kan de klant zijn verantwoordelijkheid niet volledig op zich nemen, hij heeft een te beperkte kennis.
Fortis stelt dat ze voor hun kredietverlening deontologisch geen gegevens kan vrijgeven. De beleggingsfondsen worden alsmaar transparanter en meneer Le Moine ziet niet in waarom dit niet verder zou evolueren naar volledige transparantie. Netwerk stelt dat Fortis zijn policy-paper (gedragscode) voor kredietinstellingen niet wil vrijgeven. Le Moine gaf geen rechtstreeks antwoord, maar stelde wel dat de grote lijn bepaalt dat alle investeringen die tegen de openbare orde gericht zijn te onthouden, als voorbeeld: investeringen in kinderarbeid en kinderhandel worden systematisch geweerd.
Maar voor de politiek voor belegingsfondsen bestaan nog geen duidelijke gedragscodes, ook niet intern. Meneer Le Moine belooft dit aan te kaarten en hier zijn werk van te maken.
Toen meneer Elens vroeg of Fortis nu belegt in Signapore en of Fortis dan op de hoogte was van het feit dat ze clusterbommen produceren, zei meneer Le moins: Dat ze aan Signopore Technologies een statement vroegen en dat ze als 1e verklaring kregen: 'Wij hebben in 15 jaar geen enkele clusterbom meer gemaakt', toen Fortis aandrong naar aanleiding van het rapport van Netwerk antwoordde Signapore technologies: 'We hebben in 15 jaar geen enkele van deze wapens geexporteerd.
Maar een van de bronnen van Netwerk is het ministerie van defensie van Signapore. In het rapport van het ministerie wordt duidelijk gestelt dat in Signapore Technologies antipersoonsmijnen worden geproduceerd. En stelt Netwerk de banken verhandelen dagelijks aan een recordtempo aandelen op de beurzen, waarom kan Signapore Technologies niet gewoon geschrapt worden, waarom kan Fortis geen informatie van het ministerie inkijken? Hierbij komt dat door internationale verdragen er sinds 1997 een verbod is om landspersoonsmijnen te ondersteunen. (Het Ottowa-verdrag) Met andere woorden Fortis is hoogstwaarschijnlijk illegaal bezig. Hierbij komt dat Signapore Technologies slechts 0,03% van het pakket van Fortis bestrijkt.. Maar Fortis, zei meneer Le Moine, leeft van zijn clienten en wat uit de fondsen moet moet eruit. Maar Fortis wil eerst een algemene politiek opstellen en geen kleine bedrijven eruit halen om zo door een symbolisch dossier zogenaamd propere handen te hebben.
Netwerk is al jaren partner van Fortis.

De lijnrechter Bob Docx vond het schrijnend dat er eerst tegen de schenen van de banken moet geschopt worden vooraleer ze reageren. Door onverschillig te investeren vergroten de banken de problemen en veranderen pas iets aan hun politiek wannneer ze erop gewezen worden. De banken zijn dus vaak een deel van het probleem en niet van de oplossing

Over het tweede duel zal ik kort zijn. Guido Ravoet (Belgische Vereniging van Banken) ziet niets onethisch in de investeringen in de wapenhandel. Het is immers de eerst plicht van de banken om hun klanten financiering en rendement te bezorgen. Dhr. Ravoet toonde geen grijntje belangstelling voor de gevolgen van de wapenindustrie, behalve dan voor de opbrengst uit deze industrie. Michael Crols (Forum voor Vredesactie) toonde nog aan dat de VS en de EU samen jaarlijks voor meer dan 600 miljard $ uitgeven aan defensie. Dat deze landen 80% van de wapenproductie in handen hebben waarvan er 67% wordt uitgevoerd naar ontwikkelingslanden. En dat er 95% van de legale wapenproductie in verkeerde handen terechtkomt.
Maar het mocht niet baten dhr. Ravoet is klaarblijkelijk ongevoelig voor het leed, de ellende en de diepe verscheuring die onze wereld beheerst. Zolang het legaal kan, investeren we in alles; zolang het maar opbrengt tenminste.

De banken verschuilen zich achter discretieplicht, stabiliteit van hun beleggingsindexen en als we dat niet meer slikken zeggen ze dat wij er om gevraagd hebben. Wie belegt er immers zijn geld via hun instellingen en hebben de klanten niet de keuze voor ethische beleggingen?

Jaarlijks vallen duizenden slachtoffers door landmijnen en clusterbommen, en door straling van verarmd uranium in dit in regio's waar de conflicten al jaren zijn uitgedoofd! Het gaat hier zowel om burgers als militairen die getroffen worden door de wapens van hun eigen leger!
Willen we echt verder kredieten verlenen of investeringen in fabrikanten van deze vuile wapens. Of zeggen we dat lichte wapens de grootste massavernietigingswapens zijn en beseffen we dat de wapenhandel een van de meest gereguleerde en meest strikt gecontroleerde sector moet worden in gans de wereld? En is het niet zo dat banken die hier in investeren bloed aan hun handen hebben?


Voetnoten:

Waarom Transparantie 15 aug 2003 - Karl Maeckelberghe
Clusterbommen zijn internationaal zwaar gecontesteerde bommen die tijdens de ontploffing tientallen tot honderden kleine bommen verspreiden over een gebied van 2 à 3 voetbalvelden. Vijf tot 30% van deze bommen ontploffen niet, en maken jaren later nog slachtoffers (o.a. bij spelende kinderen). Kortom net hetzelfde effect als een anti-persoonsmijn
"Clusterbommen, landmijnen, kernwapens en wapens met verarmd uranium-een onderzoek naar de financiële banden tussen banken en producenten van controversiële wapens- april 2004", Een dossier van Netwerk Vlaanderen vzw in samenwerking met Forum Vredesactie, Vrede VZW en Moeder Aarde VZW, p. 50 te raadplegen via http://www.netwerk-vlaanderen.be
gebaseerd op De banken reageren, Chistophe Scheire in Anders omgaan met geld, Nieuwsbrief, Netwerkvlaander 22ste jaargang nr. 2 april 2004, Brussel