arch/ive/ief (2000 - 2005)

De kloof tussen Noord en Zuid, tussen rijk en arm is groot en groeiend en dodelijk. OK, dat weten we. Maar kan je dit ook voor de vuist weg illustreren met pakkende voorbeelden? Ken je de mechanismen die erachter zitten? En zie jij een uitweg uit die kloof? Het is de verdienste van Marc Vandepitte om deze kwesties kort en krachtig onder handen te nemen in het mooi uitgegeven boekje "De kloof en de uitweg. Een dwarse kijk op ontwikkelingssamenwerking" (EPO, 2004).

De centrale stelling van Marc Vandepitte luidt dat een andere wereld maar mogelijk is als er andere, rechtvaardige verhoudingen komen in de wereld. Daar zal moeten voor gevochten worden, net zoals de arbeiders van West-Europa 150 jaar sociale strijd nodig hebben gehad om hun rechten - gedeeltelijk, tijdelijk - te bekomen. Om duurzaam resultaat te boeken zal deze strijd behoorlijk radicaal moeten zijn. Het kapitalisme is immers een doodlopend straatje. Het is beyond repair, niet meer te herstellen. Het hele systeem moet grondig veranderen.

Erg boeiend is het hoofdstuk over het alternatief, dat bescheiden "Contouren van een andere (Derde) Wereld" heet (p.67). Hierin schetst Marc de algemene doelstellingen en het concreet programma voor die andere wereld. Hij baseert zich hiervoor op de eisenbundels van de Derde Wereld zelf (de Groep van 77 en het Forum van Sao Paolo), op de progressieve aanpak in specifieke derdewereldlanden (het Chili van Allende, Sandinistisch Nicaragua) en op de geschriften van anti-imperialistische denkers zoals James Petras, Marta Harnecker en Samir Amin.

Is dit een revolutionair project? Ja en neen. Marc Vandepitte: "Het is geen perfectionering van de bestaande orde maar een breuk ermee. Toch bevat het heel wat hervormingen die op zich de macht van de dominante klassen niet aantasten en de orde intact laten. Het probleem is niet: vóór of tegen hervormingen, maar wel: wanneer is het nuttig hervormingen na te streven en hoe kunnen die bijdragen tot een breuk met de huidige maatschappij?" (p.83) Je zou het ook zo kunnen stellen: elk van die hervormingen op zich is haalbaar in het bestaande bestel, in bepaalde landen en onder gunstige omstandigheden. Maar het geheel van dit programma verwezenlijken in de hele wereld zal onvermijdelijk een ware (internationale) revolutie zijn.

Of dit niet te hoog gegrepen is? Niet als je weet dat de huidige wereldproductie elk mens een inkomen van 15 euro per dag kan bezorgen, terwijl nu bijna de helft van de wereldbevolking het moet stellen met minder dan 2 euro per dag. (p.24) "We gaan ervoor", schrijft Mieke Molemans, voorzitster van 11.11.11, dan ook in het voorwoord van het boekje. "De doelstellingen en het programma zoals Marc Vandepitte ze formuleert vormen een partijpolitiek programma voor de andersglobalisten".(p.9)

Maar wat heeft een partijpolitiek programma voor andersglobalisten nog te maken met de ontwikkelingssamenwerking uit de ondertitel van het boekje? Marc berekende dat voor elke euro ontwikkelingshulp aan het Zuiden die landen ongeveer 60 euro verliezen aan het Noorden: door slechte ruiltermen, hun zwakke positie op de wereldmarkt, de lage lonen in het Zuiden, schuldaflossing, kapitaalvlucht, transfer van winsten, brain drain, belastingontduiking, enz. (p.29) Dat geeft meteen de relativiteit aan van de ontwikkelingssamenwerking. Die is alleen zinvol in de mate dat ze kan helpen bij de strijd van de volkeren van het Zuiden voor die zo broodnodige andere, rechtvaardige wereld. (p.14)