arch/ive/ief (2000 - 2005)

Vrijdag 6 februari, de eerste Rondeweek zit erop. Die begon echt op maandag de 2de met een halte aan het PSC (Protestants Sociaal Centrum). Deze organisatie doet elke maandagmorgen een voedselbedeling. Voedselbedelingen anno 2004,... zeer actief die welvaartstaat. En het PSC, die deze opdracht met een zeer dubbel gevoel uitvoert, is niet de enige organisatie die dit doet in Antwerpen Noord. Het PSC alleen al verdeelt een 300-tal pakketten aan mensen die onder de armoedegrens leven. We delen er de pamfletjes uit, drinken koffie in de ontvangstruimte en praten wat met de mensen. Over de caravan, (die de meesten al kennen), Attac, andersglobalisme, de situatie in het Noord.
In de namiddag toeren we wat rond, parkeren hier en daar even op een pleintje, delen een pamflet uit.

's Avonds gaat het naar de Bourla : Janssens en het voltallige schepencollege houden hun 'staat van de stad' onder het thema 'de werf van de eeuw '. De hele bevolking is uitgenodigd. Het aantal Antwerpenaren met een andere huidskleur is op één hand te tellen.
We zijn er met een aantal mensen uit de wijken van het Noord. Er blijkt iets mis te zijn gegaan met een aantal kaarten. Onderhandelen aan de balie haalt niks uit. Enkele medewerkers van het PSC staan dan maar hun kaart af aan de buurtbewoners. We delen ondertussen binnen pamfletten uit. Tot een streng bebrilde receptiedame geattendeerd wordt op onze aanwezigheid en ons sommeert om buiten te gaan uitdelen. We vinden het de moeite niet om er spel over te maken.
Even later met 2 van de buurtbewoners naar binnen. Eén van hen vervloekt luidkeels de pracht en praal van het gebouw : hier kunnen ze wel geld inpompen. Ze blijft vloeken, de hele voorstelling lang.
De voorstelling is het wel, een format, een soort live televisieshow. De schepenen krijgen van Tom Lenaerts elk een plaagvraagje en daarna iets wat moet doorgaan voor een ernstige vraag over het beleidsdomein van de schepen. Tussendoor speelt, sorry hoor, een flauw bandje. De antwoorden zijn voorspelbaar en zonder uitzondering een 'goed-nieuws-show'. Die antwoorden mogen ook al niet te lang duren. Over armoede, over sociale uitsluiting, over onderwijs, geen woord. Als het even over het Noord gaat, gaat alle aandacht naar het park dat zal aangelegd worden op het vroegere spoorwegemplacemt. Wel krijgen de actievoerders van SOS openbare ziekenhuizen een veeg uit de pan omdat ze de plannen van de stad met de ziekenhuizen valselijk zouden voorstellen als een privatisering. Mijn buurvrouw spuwt haar gal ; zelf ben ik vooral verbouwereerd : zoveel onnozelheid had ik niet verwacht. Na de show pikken we enkele glazen wijn en laten de afterparty voor wat ze is.

Dinsdag dopdag. Om negen uur staan we op het theaterplein met pamfletten. We krijgen een heel aantal positieve reacties hoewel het verhaal dat we willen vertellen niet altijd éénvoudig is : attac, globalisering, de situatie in wijken van het noord. Het kost vaak wat tijd om de verbanden uitgelegd te krijgen zonder in slogans of stereotiepen te vervallen.
Mensen kennen de naam attac wel (ach ja, die andersglobalisten, Seattle, Genua) maar niet waarvoor het staat. Mumbai wordt zelden vernoemd.
Ondertussen moet er ook nog verder gewerkt worden aan het programma en dienen er nieuwe pamfletten en affiches gekopieerd. De dame van de copieerwinkel, die in Borgerhout woont, sympathiseert, de A3 affiches zijn gratis en het verschuldigde bedrag voor de pamfletten wordt vrolijk naar beneden afgerond.
Hups naar het de Conickplein, wat toertjes rijden en dan een affiche en pamflettenronde langs de cafétjes en telefoonwinkeltjes. Veel gepalaver, plezante gesprekjes, aanmoedigingen ook. Als we iedereen op zijn woord mogen geloven is de 'Karibu' waar de avond over vluchtelingen zal plaatsvinden, veel te klein. We hebben wat reserves bij zoveel enthousiasme.
's Avonds gaat het naar de UIA waar een Radio1-debat plaats vindt over de financiële toestand van onze steden en gemeenten. Het oogt allemaal wat ernstiger dan het Bourla non-event van daags voordien maar het hele opzet is vergelijkbaar : ook hier veel mensen die op korte tijd een aantal vraagjes moeten beantwoorden. De vragen van Mark Van der Loverbos en zijn collega zijn snediger en inhoudelijker dan die van Tom Lenaerts gisteren maar raken hier toch ook nauwelijks de essentie ; de geïnterviewde politici, tenoren uit de hedendaagse politiek blijken ook veel behendiger in het beantwoorden van de vragen dan hun collega's die de schepenbanken op het Antwerpse stadhuis bezetten. Een avondje 'politque politicienne' dient zich aan en na een 2-tal vragenrondes gaan we er vandoor.
We zoeken weer het De Conickplein op : de rustige dinsdagavondambiance leidt weer tot een aantal interessante babbels. Wat opvalt is dat mensen veel praten over problemen maar die nauwelijks definiëren. Het is vissen en peuteren om die concreet te krijgen. De, vooral Afrikaanse, mensen die we aanspreken zijn weinig geneigd om hun situatie, het leven op en rond het plein, uit te leggen.

Woensdag en dopdag voor de mannen : het verhakkelde Theaterplein ligt er onder de grijze hemel maar troosteloos bij. We krijgen minder reacties dan gisteren, ook minder gesprekjes. Rond elf uur is er een incidentje met een dronken skinhead : hij komt eerst mensen van de LSP, die peterslijsten komen ophalen voor de verkiezingen, uitschelden voor langharig werkschuw tuig om daarna op een joodse man toe te stappen en die uit te maken voor vuile jood. Een man van Maghrebijnse afkomst krijgt vuile bruine naar zijn hoofd geslingerd. De skinhead loopt naar het midden van het plein, brengt de fascistengroet en verdwijnt. Niemand reageert op het gebeuren.
We blijven verder uitdelen tot de middag, daarna gaan we weer toeren. We doen een paar keer de verschillende wijken van het Noord en tegen vijf uur zakken we terug af naar het De Conickplein : het stramien van gisteren herhaalt zich.

Donderdag en marktdag op Zurenborg, geen wijk van het Noord, maar vanwege de vrienden toch een bezoekje. Een druilerig regentje houdt blijkbaar veel mensen van de markt weg. We lopen wat rond, delen pamfletjes uit aan de schaarse marktgangers en kiezen om verder te gaan toeren. Het gaat naar de Dam, de vergeten wijk die zal ontsloten worden door de opening van het park. De wijk ligt tot nu toe gewrongen tussen de dokken, een verbindingsweg van de Noorderlaan met Merksem en het spoorwegemplacement. In't midden nu een bouwput van jewelste, een vertrouwd stadsbeeld overigens waarmee de meeste Antwerpenaren nogal gelaten mee om gaan. Oude huizen troef hier maar de prijzen swingen ondertussen de pan uit, zegt Sofie die al een jaar of vijf op 'den Dam' woont. Overal langs de rand van het toekomstige park is dat het geval. 'Een aantal mensen gaan wachten tot die prijzen nog meer stijgen en trekken hier dan weg', zegt ze. 'Deze buurt zal veranderen. Ook qua bevolking. Je hebt hier ook nog een hele resem oude, verlaten kleine fabriekjes en opslagruimten en dergelijke. Die zullen wel omgebouwd worden tot loftjes. Dat is ook niet voor onze prijsklasse'. Ik mag haar garagepoort volplakken met affiches. En ze zal een toer maken langs de 2 cafés die den Dam rijk is.

We gaan verder langs de verschillende wijken, vaak in een slakkengangetje : het tempo van de buurten met smalle straten en veel kleinhandelaars die moeten laden en lossen. Manu Chao uit onze cassettedeck wordt dan ook vaak gesmoord in een claxonconcert. De stad werkt op dit moment een verkeersplan uit voor de wijken : de buurten worden geconsulteerd over het mobiliteitsplan via enquêteurs. Ik vraag me af hoe je die verkeersknoopjes en opstoppingen kunt ontwarren. Ik vermoed dat er strikte reglementen zullen komen over laad- en losuren. Zelf hou ik wel van die wat zuiderse chaos, stoor me er ook absoluut niet aan. Blanke winkeliersverenigingen maken er echter een punt van dat dit anders moet.

Het loopt tegen vieren en we kiezen richting 'Karibu' waar straks de info-avond zal doorgaan. Geen parkeerplaats, dus zetten we de caravan vlak voor het café op de ruime stoep. Een vergunning hebben we niet maar als de eerste politiewagen stopt liegt Ahmed, één van de mede initiatiefnemers van de Ronde, dat iemand anders van de organisatie die heeft en dat die onderweg is. Bij elke patrouille die passeert hebben we prijs. Ahmed geeft nooit een krimp.
Het loopt tegen achten. Een 40-tal mensen, waarvan de helft mensen uit de buurt, vult het zaaltje. Er zijn aanvankelijk weinig Afrikaanse mensen uit de buurt. Die druppelen later op de avond binnen en buiten. Een aantal onder hen blijft tot het einde. Onder hen ook iemand die zeer luidruchtig wordt op sommige momenten, wartaal uitslaat. 'Fucked up, by the war', zegt Ahmed later. Hier lopen nog zo verschillende mensen rond in de wijk. Het is iets wat ook via een aantal basisorganisaties en Rode Kruiscentra is gesignaleerd. Dat er meer en meer hulpvragen komen van vluchtelingen die met - zware- emotionele en psychische problemen kampen en dat daar weinig opvangs- en begleidingsmogelijkheden voor zijn.

Jos van attac antwerpen leidt de avond in en geeft dan het woord aan Bruno Moens, naast een heel aantal andere dingen, ook medewerker van de Ketelpatrouille. Bruno is onze moderater en geeft eerst Angela Van De Wiele van het 'Vluchtelingen Actie Komité' het woord. Ik ga me hier verder beperken tot het vernoemen van de sprekers en hun invalshoek : de integrale tekst van wat de sprekers allemaal zegden zal binnen enkele weken beschikbaar zijn. De nadruk van de avond en de organisatie ligt immers op de discussie achteraf. Na Angela nam Faria Laitifi het woord die sprak in naam van de Iranese vluchtelingen. Veerle Stroobants van de Acht schetste een juridisch kader en kaartte de hiaten in de wetgeving aan die voor vluchtelingen een feitelijke status van landloosheid en rechteloosheid geeft. Daarna vertelden twee mannen, respectievelijk uit Sierra Leone en uit Nigeria over hun situatie en de uitzichtloosheid ervan.

Na deze uitgebreide voorstellingsronde volgden een aantal concrete en gerichte vragen naar de sprekers. Dit waren vooral vragen voor een verduidelijking van de verhalen die verteld werden. Een aantal Afrikaanse mensen onder de toehoorders begon spontaan hun verhaal te vertellen, gelijkenissen en verschillen blootleggend met de situatie van de 2 Afrikaanse sprekers. De klachten en problemen die ze aanraakten situeren zich rond procedurekwesties i.v.m. hun statuut die dikwijls maanden tot jaren blijven aanslepen en tot ongerustheid, angst, een gevoel van zinloosheid leiden. Een ander heikel punt blijkt voor velen het feit te zijn dat ze niet op de arbeidsmarkt terecht kunnen. Ook de verandering van verblijven in asielcentra (in de milde vorm) en in gesloten centra (de meest extreme vorm) wegen zwaar en worden niet begrepen : 'wij zijn vluchtelingen, geen misdadigers'. De avond dreigde te verzanden in het herhalen van deze klachten tot iemand opwierp wat er aan te doen was. Er werd serieus heen en weer gepraat tussen de verschillende mensen tot het idee geopperd werd om een soort comité te vormen, over de verschillende etnische grenzen heen. Het merendeel van de Afrikaanse aanwezigen gaf daarna ook zijn naam op om mee in dit comité te stappen. Enkele mensen van attac engageerden zich om dit comité te ondersteunen. Een fijne catharsis van wat een avond met veel indrukken is geweest.

Ondertussen stond de caravan nog altijd vrolijk voor de deur. Onze medewerker met de toelating was nog steeds niet gearriveerd. Dan maar zonder toelating weer vertrokken.