arch/ive/ief (2000 - 2005)

Hallo iedereen, hier zijn we weer met een nieuwe Kongo Kroniek. Een ongewone deze keer want met de hand geschreven i.p.v. op de computer en… bij kaarslicht…Jawel, eens te meer zitten we zonder elektriciteit. Dit is geen ongewoon fenomeen in onze wijk Matonge... Elke dag zijn er wel één of twee onderbrekingen van min of meer lange duur. Volgens onze Kongolese vrienden hebben ook andere wijken te lijden onder deze dagelijkse storingen. Als er dan al elektriciteit is, bereikt die zelden 220 volt… Daarom handelt deze kroniek over het leven zoals het hier vaak is, het leven "wanner er geen stroom is"..

Wanneer er geen stroom is ‘s avonds is het stikdonker in alle “parcelle” (huisjes). Petroleumlampen geven dan wat schaars licht en de malariamuggen profiteren dubbel en dik van deze situatie om ons venijnig te steken. Op zulke avonden, geen TV, geen nieuws. En… nog veel erger: geen koud bier. De ventilators werken dan niet en daardoor is het ook moeilijk slapen in de vochtige 35°C van Kinshasa.

Wanneer er geen stroom is denk ik ook aan al de koelkasten die dan niet werken in Kongo. Misschien zijn er wel levensreddende medicijnen in ? Of groenten ? Of melk voor de baby?

Wanneer er geen stroom is realiseer ik me telkens hoe sterk mijn moreel beïnvloed wordt door het licht. Altijd aanwezig in Europa, laat ze me hier de helft van de tijd in de steek. In België heeft een stroomonderbreking vaak zelfs zijn aangename kanten. Een avondje in familiekring, bij kaarslicht, om niet te spreken van de stijging van het geboortecijfer negen maanden later. Hier echter, na 10 maanden verblijf, ben ik het nog steeds niet gewoon. Een lichte teleurstelling besluipt me altijd wanneer we plots in het donker belanden tijdens een fijn feuilleton, een partijtje kaart of bij het eten.

Wanneer er geen stroom is komen er altijd enkele bewoners van de wijk langs. Ze komen voor de “collecte” , ze verzamelen dan enkele honderden Kongolese Francs in om wat isoleertape of een stukje kabel te kopen om de “zwakste schakel”, verantwoordelijk voor de panne te herstellen. Soms denk ik wel dat ganz het net een “zwake schakel” is …

Wanneer er geen stroom is kan ik niet geloven dat ik in het land leef met het grootste potentieel aan hydro-elektriciteit van heel Afrika. Ik kan niet geloven dat de enorme Congostroom met zijn debiet van 50.000 m³ / sec en zijn fantastisch potentieel aan hydro-elektriciteit hier op twee kilometer van mijn kamer voorbijstroomt. Ik kan niet geloven dat de grote Inga-stuwdam op 200 km afstand ligt van de tondeuse die werkloos wacht om mijn haar af te scheren omdat er geen stroom is. Evenmin kan ik geloven dat Kongo grote hoeveelheden Uranium bezit, datzelfde Uranium dat in 1945 door de Amerikanen gebruikt werd om twee Japanse steden van de kaart te vegen.

Wanneer er geen stroom is begrijp ik beter de woorden van Laurent Désiré Kabila die zei dat de elektriciteit niet in de eerste plaats moest verkocht worden aan Zuid-Afrika, Egypte of zelfs Spanje, maar prioritair moest gaan naar de Kongolezen.

Wanneer er geen stroom is begrijp ik ook beter de interventie enkele weken geleden in de ministerraad van vice-president Abdoulaye Yerodia. Hij stelde dat de voornaamste aandacht moest gaan naar de stroomvoorziening van Kongo en zijn duizenden dorpen en niet naar de export van elektriciteit. Maar zal deze oproep gehoord worden door de verzameltroep van ‘overgangsministers’, waarvan de helft nog gediend heeft onder Mobutu en voor wie de vetpotten even aantrekkelijk zijn als mijn huid voor de muggen. Maar wat wil je: dat is het model van democratie, door het westen opgedrongen, van Irak tot Kongo en van Afghanistan tot Kosovo.

Wanneer er geen stroom is kan ik niet anders dan die verdomde rendabiliteit verwensen die de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds willen opleggen aan alle Kongolese en andere ondernemingen in de wereld. Natuurlijk is het verkopen van elektriciteit aan grote Zuid-Afrikaanse of Marokkaanse ondernemingen rendabeler dan te verkopen aan miljoenen Kongolezen die minder dan één dollar per dag verdienen… Misschien moeten we de rendabiliteit uitgedrukt in dollars en euro vervangen in die van de levensverwachting.

Wanneer er geen stroom was deze avond, begin september, moest ik hartelijk lachen met de miljoenen Amerikanen en Canadezen die in hetzelfde schuitje zaten als wij, die avond. New York was gedurende 24 uur in het duister gedompeld. En toen dacht ik dat, zij ook, misschien minder “rendabel” worden?

Wanneer er geen stroom is herinner ik mij dat kleine Cubaanse dorpje, ook in de Derde Wereld. Pinar Del Rio. Dat was in 1997. De rhum stroomde vlot, de elektriciteit ook…

Wanneer er geen stroom is hoop ik dat mijn vrienden in België zullen begrijpen waarom ik zo laat op hun mails antwoord en waarom we ook deze avond niet kunnen “chatten”. Ik hoop dat dit hen niet zal beletten nieuws te sturen, verwend als ze zijn door de blijvende stroom elektronen die hun machines doen draaien…
Ik onderbreek deze kroniek: in de verte hoor ik de menigte juichen zoals in een voetbalstadion. Jawel, de elektriciteit is terug … maar langs een andere kant van onze wijk Kalamu. Geduldig wacht ik tot het licht ook bij ons terugkeert, maar dan niet zoals die nacht in augustus toen de elektriciteit met 300 volt terugkwam en onze ventilator midden in de nacht vuur vatte. Plezierig is anders. Maar nog niet zo erg als die dame die me vorige week nog vertelde dat haar wafelijzer, haar enige productiemiddel en inkomen, “gegrild” was.

Het licht is terug en deze kroniek dooft uit.

photo 3: een doorbroken electriciteitkabel. In het regenseisoen gebeurt het vaak dat er mensen sterven door koortsluitingen