arch/ive/ief (2000 - 2005)

De voornaamste spelers wat betreft milieu en sociale gerechtigheid zijn de grote bedrijven: zij, en de elites die hen besturen, nemen het grootste deel van de beslissingen die het water, de lucht, de bodem en de levenskwaliteit beïnvloeden. Over het algemeen zijn het de acties en het beheersdaden van die grote bedrijven die arbeiders, werknemers en het milieu schade toebrengen en een enorme impact hebben op de levens van de diegenen in de maatschappij met de laagste inkomens. (De medeverantwoordelijkheid van de overheid in die schade bestaat doorgaans uit het negeren of goedkeuren van wat een bedrijf beslist heeft te doen.)

De Rol van de Grote Bedrijven: Vertrouwensplicht (fiduciairy duty) t.o.v. Investeerders

Volgens de wet kunnen managers van bedrijven die aandelen uitgeven, geen beslissingen nemen die in de eerste plaats het milieu beschermen.(1)
Volgens de wet moeten bedrijven die aandelen uitgeven alles in het werk stellen om een vaste, bescheiden winst terug te geven aan de investeerders. Als bedrijfsleiders beslissingen nemen die de regelmatige stroom van winst naar de investeerders zouden kunnen verstoren, kunnen ze (en zullen ze waarschijnlijk) aangeklaagd worden wegens breuk van hun vertrouwensplicht. Deze bij wet geregelde eis om een regelmatige winststroom te verzekeren beperkt in hoge mate de soorten beslissingen die bedrijfsleiders kunnen nemen.(1)

Daarmee wordt niet noodzakelijk geïnsinueerd dat de individuen die grote bedrijven leiden immoreel zijn of een persoonlijk geweten missen. Niettemin, wanneer zij beslissingen nemen in naam van het bedrijf moeten bedrijfsleiders hun persoonlijke ethiek opzij zetten en beslissingen nemen die hun wettelijke verplichting om een regelmatige winststroom naar de investeerders te verzekeren, in de praktijk omzetten. Al de rest is van ondergeschikt belang omdat winst het primaire doel is dat, volgens de vereisten van de wet, verwezenlijkt moet worden.

Samengevat kunnen bedrijfsleiders niet zomaar van de veiligheid van hun werknemers of van milieubescherming een primair doel maken, aangezien de wet hun dit belet telkens de belangen van werknemers of milieu tegenstrijdig zijn met de winstbelangen van de investeerders.

Wat sociale gerechtigheid en milieubescherming betreft hebben bedrijven dus geen betrouwbaar inherent mechanisme van zelfcontrole of "goed gedrag".

Integendeel, de meeste van hun motieven duwen hen in de andere richting.

Bedrijven hebben er namelijk alle belang bij om hun kosten te "externaliseren" -- om giftig afval in de publieke lucht of water te dumpen, om onvoldoende maatregelen te nemen om de gezondheid en waardigheid van hun werknemers te beschermen, en om bijna alle wetten en reglementeringen tegen te werken die sociale gerechtigheid of milieubescherming promoten maar de winsten kunnen verkleinen.

Voor zover de wet hun dat toelaat (en soms ook niet toelaat) zijn bedrijven VERPLICHT om te proberen iemand anders hun kosten te laten dragen. Meestal zijn het de belastingbetalers die rechtstreeks moeten betalen -- om bergen industrieel afval te beheren bijvoorbeeld, of om behandelingen voor kinderen met astma te betalen, of om een enorme bureaucratie te betalen die zich met de gevolgen van vervuiling op de gezondheid van de burgers moet bezighouden. Maar even vaak zijn het individuen die moeten betalen -- individuele werknemers die aan kankers of longziekten lijden, of ouderlingen, zwangere vrouwen en jonge kinderen die bij warm of mistig weer binnen moeten blijven, of diegenen die verplicht zijn om drinkbaar water te kopen voor hun families, of vissers wiens levensvoorziening in het gedrang komt door vervuilde vis en schaaldieren, bijvoorbeeld.

Onafhankelijk van de eigen intenties van bedrijfsleiders is het dus de wet die hen verplicht om op deze manier te handelen, en we moeten dit probleem onder ogen zien. Bedrijven kunnen onbeperkt blijven bestaan, onbeperkt groeien, en hebben geen ingebouwd geweten. Mocht een individu zich gedragen als een bedrijf, dan zou hij/zij bestempeld worden als "sociopaat", of in extreme gevallen, "psychopaat".(2)

Een nuchtere (en ontnuchterende) kijk op het beschikbare bewijsmateriaal verplicht ons te concluderen dat de private sector in zijn huidige legale vorm nooit de motor zal kunnen zijn van sociale gerechtigheid en milieubescherming.

Het beschermen van de overheid en het bereiken van sociale gerechtigheid is de plicht -- en de eer -- van de overheid. De overheid heeft een duidelijk mandaat voor deze taak: om ons gemeenschappelijk erfgoed te beschermen voor onszelf en de komende generaties, EN om sociale gerechtigheid te bereiken.

Het is NIET de taak van de overheid om het gemeenschappelijke goed aan de hoogste bieder te verkopen.

Het is NIET de taak van de overheid om "een evenwicht te bereiken" tussen diegenen die ons gemeenschappelijk erfgoed willen beschermen en diegenen die het willen opsouperen of weggooien. De overheid heeft de plicht om vierkant op te komen voor de bescherming van het gemeenschappelijk goed, inbegrepen het milieu en de voorwaarden voor sociale gerechtigheid.

Noot: Zolang de overheid zijn plicht niet opneemt, zoals nu het geval is, blijft iedereen natuurlijk vrij om produkten NIET te kopen die onrechtvaardig of milieubelastend geproduceerd zijn. Want sociale onrechtvaardigheid en milieuvervuiling door de industrie bestaan -- maar eerlijke handel en organische landbouw ook. Aan ons om te kiezen wie we steunen in afwachting van een adekwaat beleid van overheidswege.

(1) Robert Hinkley, "Twenty Eight Words to Redefine Corporate Duties," Multinational Monitor Vol. 23, Nos. 7 and 8 (July/August 2002); zie http://www.rachel.org/library/getfile.cfm?ID=237
(2)Volgens het woordenboek is een "psychopatische persoonlijkheid" een "emotionele en gedragsmatige toestand gekarakteriseerd door een heldere waarneming van de werkelijkheid behalve wat betreft de sociale en morele verplichtingen".

(vrij vertaald uit: RACHEL'S ENVIRONMENT & HEALTH NEWS #775, http://www.rachel.org -- zeer interessante en goed onderbouwde gratis maandelijkse nieuwsbrief)