arch/ive/ief (2000 - 2005)

Op 17 september start in Luik de tweede dag in het proces tegen vier leden van een Collectief van Werklozen die in Luik actie voerden tegen het beleid van de RVA. We spraken met één van de beschuldigden, Thierry, op de ochtend van de eerste zitting van het proces.

- Dag Thierry, Kun je kort uitleggen waar het proces over gaat?

- Wel, op 26 mei ‘99 zijn een veertigtal personen waaronder ik, rond 17 uur de lokalen van de RVA te Luik binnengedrongen en we hebben geëist om de directeur te spreken om hem een brief ter ondertekening voor te leggen waarin onze eisen vermeld stonden. De directeur was er toen niet en we hebben beslist om ons te barrikaderen op de bovenste verdieping om op zijn komst te wachten en met hem te kunnen discussiëren.

- Wie organiseerde de actie, een collectief van werklozen?

- Het waren verschillende collectieven, hoofdzakelijk uit Luik en Brussel, ondermeer het collectief “Chômeur, pas Chien” (Wel Dopper, Geen Hond) en het Autonome Werklozen Collectief uit Brussel en sympathisanten. En de actie vond plaats in het kader van de aankomst van de Euromars tegen Werkloosheid en Uitsluiting die op die dag rond 17 uur in Luik aankwam. We hebben dus de actie georganiseerd zodat ze samenviel met de aankomst van de mars. Een hondertal van de deelnemers aan de mars hebben onze actie vervoegd en hebben de lokalen mee bezet. Rond 22u30 heeft de directeur uiteindelijk beslist dat hij bereid was ons te ontmoeten en rond 9 uur ‘s morgens hebben we beslist om de bezetting op te heffen omdat de Euromars terug vertrok. De actie is toen stopgezet.

- Wat stond er precies in de brief die jullie wilden laten ondertekenen.

- Wel, in de brief hadden we een aantal eisen opgesomd, een aantal maatregelen die de directeur zelf kon nemen binnen het kader van de bestaande wetgeving. Zijn argument was steeds “ik maak de wetten niet, ik pas ze alleen maar toe”. Daarom hebben we dus een aantal zaken opgesomd, een aantal maatregelen die hij kon nemen zonder dat er wetten veranderd moesten worden of zonder dat hij zichzelf buiten de wet zou stellen.

- Welke eisen waren dat concreet?

- Enerzijds dat hij aan zijn controleurs de opdracht moest geven om op te houden met de huisbezoeken. Die huisbezoeken werden echte huiszoekingen met ondervragingen over het privé-leven van de mensen, gesnuffel in hun kamers, in hun kleerkast, hun badkamer.

- Om te zien of ze eventueel samenwonen?

- Precies. Dat was een heikele kwestie, er was daaroverondermeer een debat op de RTBF en de RTL, er was de film “Chômeur, pas chien”, het was een onderwerp van discussie. Vandaar ook dat we vonden dat we het met kracht wilden eisen en op een expliciete manier moesten eisen. Overigens stuurde Minister Laurette Onckelinx enkele maanden later een omzendbrief naar de directeurs van de RVA om een einde te maken aan de huisbezoeken. Zinloos was de actie dus zeker niet. Wat de andere eisen betreft hadden we niet zoveel succes. Er was bijvoorbeeld de eis om geen onderzoeken meer te openenen op basis van anonieme tips en de eis om sancties tegen doppers op te schorten als ze beroep hebben aangetekend bij de Arbeidsrechtbank. Het waren allemaal maatregelen die de directeur autonoom kon nemen zonder de wet te overtreden.

- Wat verwijt men jullie precies?

- Wel, in feite verwijt men ons niets in verband met de bezetting zelf. Men beschuldigd ons enkel om door de bezetting diefstal en beschadiging vergemakkelijkt te hebben en dat dat in bende is gebeurd. We worden dus vervolgd als dieven en vandalen.

- Wat betekent dat, want klaarblijkelijk was het een bezetting zonder geweld, een politieke actie.

- Ja, het is duidelijk een politiek proces dat men zo niet wil noemen. De advocaat van de RVA zei in de raadkamer tegen de voorzitter van de rechtbank duidelijk: “ kijk, we kunnen niet bewijzen dat die of die mijnheer dat of dat gestolen of beschadigd heeft, maar we kunnen niet toelaten dat dergelijke acties ongestraft blijven om te verhinderen dat ze zich herhalen. Hij zei impliciet dat die politieke actie bestraft moet worden maar dan via criminele aantijgingen zoals diefstal en vandalisme. Het is wel straf, want de diefstallen werden ook niet bewezen. Er is bijvoorbeeld een lijst vangoederen die zogezegd verdwenen zijn tijdens de bezetting, persoonlijke spullen van het personeel. Die lijst werd twee dagen na de bezetting opgemaakt en er staan dingen op waar bij personeelsleden bijvoorbeeld zeggen: ik had een radiocassette en die is verdwenen, ik had een radiowekker en die is verdwenen, ik had een parkerpen en die is verdwenen. Er is zelfs een bediende die drie maanden later vaststelt dat zijn persoonlijke transformator voor een computer verdwenen is en zegt dat hij zich best kan inbeelden dat die tijdens de bezetting verdwenen is.

De RVA zegt dat er kasten beschadigd zijn die we gebruikt hebben voor de barricades, bepaalde computers zouden beschadigd zijn en een faxtoestel van 99.000 fr werd gestolen. Nu, die fax stond enkele verdiepingen lager en we zijn allemaal naar buiten gekomen, begeleid door de politie, dus het is nogal moeilijk om je voor te stellen dat we daarbij een faxtoestel zouden meegenomen hebben terwijl de politie erop stond toe te kijken. Wat we ‘s nachts wel gezien hebben, en verscheidene personeelsleden hebben dat ook opgemerkt, is dat er op de verdiepingen die we niet bezet hielden, mensen aanwezig waren in aanwezigheid van de politie en er zijn een groot aantal objecten gestolen van die verdiepingen. Terwijl de politie erbij was dus.

In het dossier staat trouwens nergens vermeld waar de gestolen voorwerpen zich bevonden, op welke verdieping ze bijvoorbeeld gestolen zijn. We zijn ervan overtuigd dat, als ze inderdaad gestolen zijn, dat het op de andere verdiepingingen is gebeurd en zeker niet door ons. Men heeft twee personen het gebouw zien verlaten met een grote kartonnen doos die ze in een bestelwagen met Franse nummerplaat hebben geladen, we weten niet wat er in zat, maar we kunnen veronderstellen dat het bijvoorbeeld de fax was. Dat de politie dat heeft laten gebeuren terwijl wij op de zevende verdieping zaten en ons dan beschuldigt van de diefstal, het getuigt van veel fantasie.

- Wat betekent dit proces eigenlijk; want vandaag is er ook het proces van de mensen die in Vottem betoogt hebben. Er is duidelijk sprake van de criminalisering van politieke actie.

- Dat is duidelijk. In ons geval is het overduidelijk, men probeert ons voor te stellen als mensen die stelen en beschadigen en op die manier andere mensen ervan te weerhouden om vroeg of laat gelijkaardige bezettingen te organiseren. Men houdt hen voor wat je riskeert: men zal je vervolgen, men zal je opjagen. Wat de diefstal betreft, dat heeft er niks mee te maken en het speelt eigenlijk geen rol: de RVA heeft zonder twijfel een verzekering die al betaald heeft. Maar op die manier verhindert men het politieke discours in de rechtzaal en op het publieke forum en ik moet me verdedigen over de vraag heb ik gestolen, ja of neen. En daarover gaat het niet.

Wat Vottem betreft, dat is zeer gelijkaardig, men doet alsof het over vandalen gaat die gemeenschappelijke goederen beschadigen. In hun geval is het nog iets anders omdat ze uiteindelijk nog kunnen stellen dat ze gelijk hebben om dit illegale gebouw te vernietigen, dat ze het illegale karakter van de gesloten centra aanvallen. In ons geval, we betwisten geenszins de bezetting zelf. Iedereen moet ook weten dat een dergelijke bezetting op zich niet illegaal is.

- Heeft het proces gevolgen gehad voor de werking van het collectief?

- Niet direct want het proces komt vier jaar later, dus er hadden andere bezettingen plaats kunnen hebben. Dat is jammer genoeg niet gebeurd, maar goed. Veel heeft te maken met de angst die mensen hebben t.o.v. de RVA. Ze zijn bang gesanctioneerd te worden, ze hebben angst voor de repressie, vooral als werklozen die natuurlijk heel kwetsbaar zijn. Voor mensen die politieke, directe acties van burgerlijke ongehoorzaamheid willen organiseren is het vrij duidelijk dat dat gevolgen heeft en dat er een criminalisering volgt.

- De Werklozencollectieven, hoe organiseer je dat?

- Vandaag, jammer genoeg gaat het niet erg goed. Het is erg moeilijk omdat de mensen in zeer onstabiele situaties zitten, ze flippen een beetje, het is moeilijk om zich te engageren of tijd te investeren in een collectief. Voor ons collectief “Chômeur, pas Chien” was het zeer moeilijk omdat er mensen waren die veel werk verzetten maar die vonden dan vroeg of laat werk, we zagen ze niet meer terug, er kwamen er nieuwe bij, die moesten dan ingewerkt worden, we moesten hen uitleggen waar we vandaan kwamen, wat de bedoeling was. Het is moeilijk werken op lange termijn door die onzekerheid Ik denk dat het collectief daarom opgehouden is. We wilden ook uit die logica van directe actie, het activisme. We deden interventies, straattheater aan de doplokalen. Er was een grote mediaaandacht. Maar toen we een strategie op lange termijn wilden uitwerken, lukte dat niet goed. We zijn er dan mee gestopt omdat we niet wilden blijven hangen in dat activisme dat een beetje in herhaling viel en we zijn er niet in geslaagd om andere acties op te zetten.

- Wat betekent dat voor de toekomst, want de werkloosheid stijgt, ze zal nog fors stijgen.

- Ik denk dat de toekomst er niet rooskleurig uitziet. De PS zegt dat ze de uitkeringen wil opwaarderen, dat is een goeie zaak. Men spreekt nog altijd niet over de opheffing van het statuut van samenwonenden, dat is een ernstige kwestie, het is natuurlijk een elementaire kwestie omdat de samenlevingsvormen fel veranderd zijn. Mensen leven niet meer alleen in familie verbanden. Daar moet iets aan veranderen omdat het aanleiding blijft geven tot huisbezoeken, schending van de privacy enzo. Dat moet veranderen. Men moet komen tot de situatie waarbij een uitkering een individueel recht is waarbij het niet uitmaakt hoe iemand zijn persoonlijk leven wil inrichten of met wie hij wil samenleven, welke sexualiteit men heeft of wat ook. Dat dossier zit vast.
Er is ook de kwestie rond artikel 80 dat gaat over de schorsing wegens langdurige werkloosheid. Dat voorzal samenwonenden treft. Vanuit de vakbonden hoort men daar ook niets over. We dachten dat na al onze acties en onze grote manifestaties dat de grote organisaties onze eisen zou overnemen, zoals de vakbonden. Maar dat is niet gebeurd. Het heeft zo’n jaar gebeurd dat men het daarover had maar dat is weer verdwenen. Ook in de verkiezingscampagnes, behalve de Communistische Partij heb ik daar niemand iets over horen zeggen, heeft geen enkele partij die eisen verwoord. Ik denk dat we nog een lange weg af te leggen hebben.

Het idee dat de regering de zaak zou oplossen door de creatie van werk, dat verhaaltje horen we al twintig jaar maar daar komt dus niets van terecht. En dus komen we terecht bij de kwestie van het gegarandeerd basisinkomen. Dat is eigenlijk wat we als collectief ook eisten: een individueel en onvoorwaardelijk inkomen voor iedereen en dat men ophoudt om de mensen die werkloos zijn te jennen. Volledige tewerkstelling, dat is een ingebeeld idee, dat komt nooit meer terug en dus moeten we de uitkering loskoppelen van werkgelegenheid en de vraag of mensen eventueel gewerkt hebben of niet. Elk individu bestaat en moet dus een inkomen hebben. Dat is de eis die we nu hebben. Dat is de politieke eis.

- Wat verwacht je van het proces?

- Wel, als we die eisen in de media weerklank kunnen doen vinden zijn we tevreden. Verder verwachten we de vrijspraak. Ik heb wel wat anders te doen in mijn leven dan van de ene rechtszaak naar de andere te hollen over de vraag of ik al dan niet een dief ben, of ik mijn ticket betaalt heb op de trein als lid van het Collectif sans Ticket. Politieke debatten moeten niet in de rechtzaak gevoerd worden. Als ik weiger mijn ticket te betalen omdat ik vind dat het openbaar vervoer gratis moet zijn, dan is dat een politieke daad en de rechtbank heeft daar niks mee te maken. Een rechter die zich uitspreekt over kwesties van verkeerd geparkeerde auto’s enzo, heeft geen enkele affiniteit met dat soort zaken. Rechtzaken en gerechtelijke uitspraken zijn niet de manier om een publiek debat te voeren en om politieke kwesties te beslechten. We moeten dat terrein verlaten, het is tijdverlies voor iedereen. Als ik veroordeeld wordt als dief, dan is dat voor niemand interessant, dat veranderd niets aan de samenleving en niets aan de acties die ik wil voeren.