Bezoek aan het APRODI-project in Kinshasa

Foto 1: Een drieduizend Kinois verzamelen rond het mausoleum van Kabila
Foto 2: Lieve (de collega-coöperante van Sille) organiseerde samen met de "Comités de Santé" een wedstrijd voor de kinderen van vier volkswijken. In Kinshasa maken de kinderen zelf hun speelgoed. Een van de winnaars maakte een kartonnen huis met lamp en ventilator gevoed door een batterij!

Voilà, eindelijk op het vliegtuig naar huis, uit de heksenketel van Kinshasa airport. Sebastian (onze zoon van 9 maanden die meemocht op reis) weigert te eten, hij wil enkel aan de borst drinken. Ik vraag me af hoe hij het terug zal gewoon worden in België, hij is gedurende 3 weken rotverwend geweest, want baby’s in Afrika huilen niet. Steeds aan de borst of op de rug van mama Mounu (zijn Afrikaanse mama) in slaap gevallen. Als ik hem tijdens onze maaltijd eens liet wenen ging ze hem stiekem uit de kamer halen en zette ze hem op haar rug. Licht afkeurend zei ze dan: “maman manger, bébé pleurer, pas bien”… We besluiten enkele vakantieherinneringen met jullie te delen.

Zondag 6 juli: aankomst op de luchthaven van Kinshasa

De paspoortcontrole gaat niet vooruit omdat een groot aantal mensen contacten hebben die hun doen voorkruipen aan het loket. Raoul vertelt ons dat de situatie op de luchthaven verbeterd is t.o.v de tijd van Mobutu: er worden bijna geen valiezen meer gestolen. Het blijft echter symptomatisch voor de zware erfenis van 37 jaar mobutisme: het luchthavenpersoneel probeert een paar honderd Kongolese Franken bijeen te zoeken, de manier waarop doet er niet toe.

Woensdag 15 juli: dokter Sofie neemt deel aan een driedaagse consulentenopleiding voor vrijwillige aidstest

APRODI (de NGO waar Sille voor werkt) leidt een deel van het medisch personeel op, samen met vrijwilligers uit de wijken. De deelnemers leren hoe ze mensen die op vrijwillige basis een aidstest willen doen moeten bijstaan en begeleiden. APRODI vraagt mij mijn ervaring als consulent in België met hen te delen. De verschillen worden snel duidelijk. Het begint bij de kans op een positieve test: in Kinshasa wordt de frequentie op zo’n 5 à 10 % geschat; op de consultaties is tot 1 op 5 seropositief! Ikzelf ontdekte slechts 3 sero+ op 2 jaar werken op de aidsconsultatie. Aids is in Europa zo goed als onder controle. In België leg ik de mensen ook steeds uit dat er nu nieuwe therapieën zijn die de ziekte meestal goed kunnen controleren, vooral bij het vroegtijdig opsporen. Maar dat ligt hier helemaal anders: Dr. John toont me een doosje tritherapie: het kost 40 dollar voor een maand behandeling! In de wijk Camp Luka waar APRODI werkt, is het gemiddeld maandinkomen 24 dollar! Alphonse, de coördinator van een aids-preventie programma in Kongo, vertrouwt me een zorg toe: “Van de 15 miljard dollar die Bush beloofd aan Afrika moet 30% gaan naar het promoten van sexuele onthouding! Hoe gaan we daaraan beginnen?”

Donderdag 17 juli: eedaflegging van de vier vice-presidenten

De genocidairs, verantwoordelijk voor de dood van 3 tot 4 miljoen Kongolezen worden niet veroordeeld. Neen, dankzij de akkoorden van Sun City (onder voogdij van Zuid-Afrika en de VS) krijgen de genocidairs vice-presidentsposten aangeboden. Yerodia, vice-president voor de regering, gaat in de tegenaanval: hij roept de patriotten op om na de eedaflegging bij het mausoleum van Mzee Kabila te verzamelen. Onderweg naar het mausoleum krijgen we een voorsmaakje van wat de verkiezingen binnen 2 jaar zullen geven: langs de weg lopen grote groepen jongeren met t-shirts van Jean Pierre Bemba, één van de rebellenleiders gesteund door Oeganda. We horen achteraf dat de ‘supporters’ de t-shirts gratis kregen met 1.000 Kongolese Frank (€2.5) er bovenop. Deze neo-mobutisten verrotten het democratiseringsproces, doordat de partijen bron van corruptie zijn. Aangekomen aan het mausoleum vervoegen we de 3.000 Yerodia-Kabila supporters. Traditionele percussie en dans, een streetband met trompetten en een lange rij dansende mensen. Familieleden van Lumumba, Mulele, Kabila en nog een tiental andere vermoorde revolutionairen staan op het podium en laten hun stem horen. Yerodia legt de vinger op de wonde: “Doorheen de geschiedenis van Kongo zijn zij die Kongo onafhankelijk wilden opbouwen steeds uitgemoord”.

Woensdag 16 juli: dokter Sofie woont de weging van de kinderen in het centrum Camp Luka bij

De binnenkoer van APRODI in Camp Luka loopt goed vol. Het wegen en vaccineren van de baby is gratis, maar de mama’s moeten één maal 500FC (50BF) betalen om hun kaart en boekje te betalen. Van de nieuwe inschrijvingen deze ochtend merk ik dat er slechts enkele pasgeborenen zijn, de meeste baby’s zijn 4 à 5 maanden oud. De kindersterfte ligt hier enorm hoog (ongeveer 225/1.000). Wachten de mama’s af of hun baby het zal overleven vooraleer te komen of is het zo moeilijk om die 500FC bijeen te krijgen? Waarschijnlijk een combinatie van de 2 factoren veronderstel ik. Ik merk op dat een vrouw aan 2 baby’s de borst geeft die een maand in leeftijd verschillen. “De echte mama van het kind is gestorven”, vertrouwt de verpleegster me toe. Ik ben blij dat mijn goedgevoede Sebastian vandaag thuis is gebleven. Het contrast zou te groot zijn…

Zaterdag 18 juli: Frank geeft vorming over Cuba bij APRODI

Na vier reizen en een verblijf van vier maand op Cuba word ik uitgenodigd om te vertellen over Cuba. Ik begin de uiteenzetting met de verworvenheden van de Cubaanse revolutie en ik vraag de gezondheidswerkers te vergelijken met Kongo. De kindersterfte in Cuba is 6/1000; in Kongo 220/1000, voor de oorlog begon. De levensverwachting in Cuba is 76 jaar, in Kongo 53 jaar voor de oorlog. Het onderwijs in Cuba is gratis: geen inschrijvingsgeld, gratis een schrift, een potlood, de boeken. Ook aan de universiteit is het gratis. Het is dan ook zeer uitzonderlijk dat je kinderen op straat ziet verkopen. Logisch want het is door hard te studeren dat ze later hun land zullen kunnen ontwikkelen. 80% van de Cubanen bezit een eigen huis, de elektriciteit kost meestal slechts 2 pesos (€ 0.10) per maand en het water idem. Slechts 4 % van de bevolking leeft onder de armoedegrens (vastgelegd op 2$ per dag). Bij elke nieuwe verworvenheid beginnen er meer mensen te glimlachen. “Cuba, c’est le paradis”, zegt iemand uiteindelijk. Ik leg dus nog maar eens uit dat er ook crisis is in Cuba en dat er soms maar om de twee weken vlees is, soms geen zeep, enz. Dat kan de stemming echter niet veranderen.

21 juli: nationale feestdag

Op 21 juli zouden we naar het platteland trekken, maar autopech verhindert ons vertrek. Geen nood, want het is Nationale Feestdag en alle Belgen zijn uitgenodigd voor een receptie op de residentie van de Belgische ambassadeur. We trekken allemaal ons mooiste kostuum aan en belanden in de wereld van diplomaten, militairen, politici en (oud)missionarissen. We komen ook mensen van de NGO-wereld tegen en ik merk schrijfster Lieve Joris op. De veiligheidscontrole is scherper dan bij de Hewa Bora vluchten! Daarna terug naar Matonge, de populaire buurt in Kin waar Raoul en Sille wonen. Twee dagen na het oorspronkelijk geplande vertrek heeft onze vriend een chauffeur gestuurd. We beslissen toch nog te vertrekken. Na drieëneenhalf uur rijden komen we aan in het frisse heuvellandschap van Mbanza Ngungu. We genieten van de stilte ‘s nachts (géén lawaai, geen gekke priester die om 3 uur ’s nachts met micro voor de hele buurt begint te bidden zoals in Matonge). De volgende dag gaan Sille en ik wandelen terwijl onze mannen een conferentie geven. Mbanza was in de koloniale tijd geliefd door de blanken onder andere omwille van het klimaat. De laatste blanken zijn er weggetrokken begin jaren ‘90 na de plunderingen door Mobutu’s soldaten. Ik beeld me in hoe het er hier 50 jaar geleden moet hebben uitgezien: een vrij druk station. Nu staan er enorm veel verroeste treinstellen al jaren te vergaan. En dan de heuvel met koloniale huizen. Nu compleet vervallen met kapotte ramen en straatarme zwarte bewoners. De Banque de Commerce en het plaatselijke hotel zijn ook bewoond. Hier is na het wegtrekken van ‘de blanken’ niets meer gebeurd. Hier voel je dat het hier ooit ‘Belgisch Kongo’ was.

APRODI is een NGO die erin slaagt de bevolking te mobiliseren, ondanks de zee van miserie. We creëren geen eilanden van ontwikkeling, maar alternatieve structuren waarlangs de bevolking kan opkomen voor haar rechten en haar levenssituatie kan verbeteren. De "Comités de Santé" zijn een voorbeeld. In de wijken van Kinshasa zie je veel miserie, maar ook tientallen dynamische mensen die zich willen organiseren en acties ondernemen om de gezondheidstoestand van de bevolking te verbeteren. Eén van de acties die de "Comités de Santé" organiseren is bijv. de vuilophaling in de straten om hygiënischer leefomstandigheden te bereiken. Al dit werk wordt door vrijwilligers uitgevoerd die ervan overtuigd zijn dat ze door op eigen krachten te rekenen, binnen een organisatie, ze hun gemeenschap kunnen vooruit helpen. Deze comités hebben recht op onze steun! Ze verdienen onze aanmoediging!

Hierbij roep ik op voor onze peterschapscampagne “Kinderen van Kongo”. Word peter of meter van een kindje uit de wijken waarin we werken en steun op deze manier het werk van APRODI en de acties van de “Comités de Santé”. 120 kinderen wachten op jullie!

Jullie steun is erg welkom op volgend rekeningnummer van Geneeskunde voor de Derde Wereld (Haachtsesteenweg 53, 1210 Brussel): 001-1951388-18.

arch/ive/ief (2000 - 2005)