arch/ive/ief (2000 - 2005)

Geachte premier Verhofstadt,

Meer dan een jaar geleden verscheen uw "open brief aan de antiglobalisten". Het zou het startschot worden van een discussie met de antiglobalisten. Het begon met een groots opgezette conferentie over globalisering met sprekers als Naomi Klein, Noreena Hertz en Bill Clinton. De wereldpers richtte haar spotlights even op Gent. Voor ons was de boodschap duidelijk: "kijken mag, aankomen niet". Voor discussie over concrete eisen was toen geen plaats. Daarover zou later gepraat worden.

Het is namelijk uw ambitie om een "oprecht open dialoog" te verwezenlijken, zo lezen we op uw globaliseringswebsite. Daar kwam weinig van in huis, tenzij we uw eenmalig optreden op het NGO-forum voor de Top van Laken en een gesprek van enkele minuten voor u op het vliegtuig naar Monterrey stapte, als een dialoog beschouwen. Met onze partners in Zuid en Noord beschikken we over een uitgebreid netwerk binnen de Beweging voor een andere Globalisering. Graag lichten we toe wat er binnen dat netwerk leeft en welke voorstellen er naar voren geschoven worden. En wat ons betreft, kan dat gerust zonder camera's. Voor ons is een "oprecht open dialoog" alleszins meer dan een jaarlijkse open brief en een groots opgezette conferentie.

Wat gebeurde er dan wel het voorbije jaar? We worden door u niet langer bedacht met de vervelende titel van antiglobalist. U spreekt nu over andersglobalisten. Het gaat om woorden, maar het is een veel betere omschrijving: we zijn namelijk niet tegen globalisering op zich, we willen een andere globalisering. Het feit dat u als premier en als voorzitter van de EU een aantal iconen uit de anderglobaliseringsbeweging een forum gaf, doet wellicht een nieuw publiek kennis maken met onze ideeën. En dat is goed.

Met zijn standpunten stak België op een aantal internationale topconferenties zijn nek uit. Dit in schril contrast met de uitspraken van andere politieke leiders die geen internationale aanpak willen van de armoede en andere excessen van de huidige globalisering. De uitkomst van de conferenties in Johannesburg en Monterrey worden door ons als uiterst mager beschouwd. De afspraken die er gemaakt werden om de wereldwijde armoede en milieuproblemen te bestrijden zijn zwakjes en bovendien niet bindend. Maar dat lag niet zozeer aan de Belgische houding in de conferentiezalen. En dat is goed.

Maar het is natuurlijk op het nationale niveau dat uw beslissingsmacht ligt. In België kan u ondanks zwakke internationale afspraken op het lokale niveau het goede voorbeeld geven. "Think global, act local", u weet wel.

Als alternatief voor de huidige globalisering schoof u in uw brief een ethische globalisering naar voren. U schreef: "De internationale gemeenschap is er echter nog steeds niet in geslaagd om een wereldwijd verbod op kleine wapens af te dwingen…". Is dit geschreven door dezelfde man die in het parlement de levering van 5500 moordwapens aan Nepal met vuur verdedigde? Een ander idee uit uw brief: "Waarom zouden we de beslissingen die de Unie neemt niet steeds toetsen aan de impact ervan op de zwaksten van deze planeet". Is zo'n toetsing ook niet op haar plaats bij de beslissingen op Belgisch niveau? En wat was het resultaat ervan voor de zwaksten van Nepal? Meer geweld en meer schulden? Voor ons is het evident dat er geen wapens mogen geleverd worden aan conflictlanden, laat staan dat deze leveringen ingedekt worden bij de Delcrederedienst.

Het schuldendossier was u overigens vergeten in uw vorige brief. Op internationale fora bent u intussen een groot pleitbezorger van schuldverlichting. Dit discours verliest echter aan geloofwaardigheid als we naar de Belgische feiten zien. Ook ons land houdt het bij een licht verbeterd en verruimd HIPC initiatief en een betere koppeling aan de VN-millenniumdoelstellingen. Lopen we daarmee niet ver achter de feiten aan? Zelfs IMF en Wereldbank hebben moeten toegeven dat het HIPC systeem faalt. En wie het echt meent met de millenniumdoelstellingen (o.m. halvering van de armoede tegen 2015) weet dat de armste landen zich helemaal geen schulden kunnen veroorloven. Het wordt dan ook tijd dat deze schulden effectief worden kwijtgescholden, met als enige voorwaarde dat het daarbij vrijgekomen geld gebruikt wordt voor sociale doeleinden. Anders draagt ook België een grote verantwoordelijkheid voor het feit dat de armste landen nog steeds meer schulden afbetalen dan dat ze kunnen besteden aan onderwijs en gezondheid.

Het afgelopen jaar zagen we in Argentinië en Brazilië enorme financiële crisissen. Grotere monetaire zones – zoals u suggereerde in uw brief vorig jaar - hadden misschien één en ander kunnen voorkomen. Wij hebben een veel concreter en sneller toe te passen instrument om financiële crisissen in te tomen: de Tobin-taks. Deze belasting brengt bovendien ook geld in het laatje voor ontwikkelingsdoeleinden. Momenteel ligt een grondig doordacht en wetenschappelijk onderbouwd wetsvoorstel voor de invoering van een Tobin-taks voor in het Belgische Parlement. Dit geniet de steun van alle democratische partijen, behalve… de uwe. Voor ons moet België -net zoals Frankrijk- deze Tobin-wet goedkeuren.

De jongste tijd formuleert u nogal wat kritiek op het huidige internationale handelssysteem en vooral op het ontwrichtende effect van de landbouwsubsidies van de EU. Deze kritiek kunnen wij ten dele onderschrijven. De EU hanteert een protectionistisch model ten koste van het Zuiden. We geloven echter niet in uw oplossing: steeds méér vrijhandel, zij het wat ‘begeleid' door meer schuldkwijtschelding, meer ontwikkelingssamenwerking, en een grotere stem van arme landen op internationale fora. Daarmee onderschat u het probleem. Blind geloof in vrijhandel heeft de afgelopen decennia geleid tot ondoordachte liberalisering die sociale en ecologische ravages hebben veroorzaakt. Bovendien gaan de discussies in de Wereldhandelsorganisaties (WTO) niet zozeer over vrijhandel, maar over enge nationale handelsbelangen en de macht van de sterkste. In de WTO zetten de economisch machtigen het handelssysteem naar hun hand en houden ze scheve verhoudingen in stand. De Europese Unie behoort tot die machtigen. De zogenaamde Ontwikkelingsagenda die in Doha onder Europese impuls is afgesproken weerspiegelt dan ook niet de agenda van de ontwikkelingslanden.

Het is trouwens maar de vraag in hoeverre de Doha-ronde de agenda van de Europese bevolking weerspiegelt. De toenemende liberalisering van de dienstensector en de mogelijke gevolgen daarvan voor de essentiële diensten zoals water, gezondheidszorg en onderwijs, verontrusten burgers in Zuid én Noord. Samen met hen zeggen wij: WTO handen af van de basisdiensten, onze wereld is niet te koop!

U stelde ook voor om de G8 te hervormen. U wil een G8 met vertegenwoordigers van alle regio's van de wereld. Wij zijn het ermee eens dat dit clubje van rijke landen moet opengebroken worden. Maar wij vrezen dat het clubje dan gewoon ergens anders zal samenkomen omdat de wil er niet is om de macht te delen. Misschien moet er maar eerst beter geluisterd worden naar de landen van het Zuiden in de internationale organen waar ze wél al rond de tafel zitten, maar nu niets in de pap te brokken hebben, zoals dus de WTO, maar ook het IMF, de Wereldbank, enz.

We zien dat u een heuse globaliseringswedstrijd organiseert onder jongeren. De veertig winnaars ervan worden uitgenodigd voor een onderhoud met u. Moeten wij ook eerst een ingangsexamen afleggen alvorens gehoord te worden? In afwachting van een discussie met u, nodigen we iedereen uit om zijn mening over deze briefwisseling te ventileren op onze website (http://www.11.be), waar we een discussieforum over globalisering starten. De resultaten ervan delen we u graag mee op een volgende ontmoeting.

Hoogachtend,

Bogdan Vanden Berghe en Mieke Molemans; de auteurs zijn resp. hoofd van de campagnedienst en voorzitster van 11.11.11, de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging