arch/ive/ief (2000 - 2005)

16e congres van Chinese KP: Kapitalisme met chinese kenmerken

Het 16e congres van de Chinese 'Communistische' Partij heeft de omschakeling van het land naar het kapitalisme versterkt. Partijleider Jiang Zemin deed een stap terug voor de vice-president Hu Jintao, maar Jiang Zemin zal als militaire bevelhebber een grote macht blijven uitoefenen. Ook andere 'jongere' pro-markt hervormers werden opgenomen in leidinggevende posities.

Het congres opende de deuren van lidmaatschap voor kapitalistische miljardairs. Jiang Zemin zei hierover: "We moeten ervoor zorgen dat de krachten van de markt een essentiele rol spelen in het toebedelen van de middelen... we moeten onze geesten bevrijden van een dogmatische interpretatie van het marxisme." In feite zet Jiang Zemin het marxisme op zijn kop door te verklaren dat het de taak van de communisten is om niet enkel de arbeiders en boeren te vertegenwoordigen, maar ook de kapitalistische klasse!

Economische hervormingen

Aan de oppervlakte lijkt het economisch succes van China enorm, de economie is verdriedubbeld qua omvang sinds 1989. Het Bruto Nationaal Product (BNP) zou dit jaar met 8% groeien, bovenop de groei van 7,3% vorig jaar. De omvang van de nationale economie is 8% groter geworden in vergelijking met het jaar voor de toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie. China is op dit ogenblik op wereldvlak één van de grootste uitvoerders van electrische toestellen.

De omvorming naar het kapitalisme verloopt echter niet zo vlot als gehoopt door de nieuwe partijleiding. De banken kreunen onder de 'slechte schulden' (schulden die wellicht niet zullen kunnen terugbetaald worden) en er is daarnaast een grote overheidsschuld (100% van het BNP).

Er is daarbovenop het acute probleem van de toenemende werkloosheid. Het sluiten van overheidsbedrijven, die onder de planeconomie een jobzekerheid boden, heeft massale werkloosheid veroorzaakt. Werklozen krijgen bovendien geen uitkering. Volgens de officiële cijfers is 4% van de stedelijke bevolking werkloos, maar het cijfer zal wellicht eerder rond de 8% liggen. En in die cijfers zijn de 150 - 200 miljoen werklozen op het platteland niet meegerekend.

Er zijn reeds massale betogingen geweest van arbeiders die protesteerden tegen de sluiting van fabrieken. De autoriteiten hebben bijzonder hard opgetreden tegen deze acties en gingen zelfs over het arresteren en gevangenzetten van de leiders van onafhankelijke vakbonden.

Een werkloze bouwvakker, Zhang Ke, zegt: "Chinese arbeiders moeten vechten om het geld samen te krijgen voor het voedsel van hun families. En dat terwijl de leiders praten over het verwelkomen van kapitalisten in de Communistische partij, ze kunnen het evengoed de Chinese kapitalistische partij gaan noemen."

Sinds China tot de Wereldhandelsorganisatie toetrad zijn de buitenlandse investeringen toegenomen met meer dan 45 miljard euro per jaar. In Shangai worden iedere dag meer dan 100 ondernemingen opgestart. China is momenteel de vierde grootste industriële producent. Het land is verantwoordelijk voor de grootste export naar de VS, een positie dat het overgenomen heeft van Japan.

Veel multinationals hebben grote delen van hun productie overgebracht naar China om daar te produceren voor de export (de interne markt in China is beperkt door de lage lonen). National Presto, een Amerikaans bedrijf, sloot twee bedrijven in de VS wat gepaard ging met massa-ontslagen, om naar China te trekken. De aanwezigheid van een enorm grote groep goedkope arbeiders oefent een sterke aantrekkingskracht uit. De lonen liggen er gemiddeld op 40 eurocent per uur, wat 6 keer minder is dan de lonen in Mexico en slechts een fractie van de lonen in de VS.

Kloof tussen rijk en arm

Het aantal privé-bedrijven nam toe van 90.000 in 1989 tot 2,3 miljoen vorig jaar. Het aantal staatsbedrijven daalde van 102.300 in 1989 tot 42.900 in juli dit jaar. De privé-sector zal volgens de verwachtingen in de loop van volgend jaar groter worden dan de overheidssector en instaan voor meer dan de helft van de economie.

De leidende kliek probeert echter om de vlugge veranderingen naar het kapitalisme te controleren uit vrees voor een brede sociale onrust. De privé-bedrijven worden beperkingen opgelegd door de staat.

De binnenlandse privé-bedrijven worden extra beperkingen opgelegd. In de vijf speciale economische zones in het land betalen buitenlandse bedrijven 15% bedrijfsbelastingen, binnenlandse bedrijven betalen 33%.

China is op weg naar een volledige kapitalistisch herstel, maar de heersende kliek wil dit geleidelijk aan doen en wil haar repressieve greep op de samenleving behouden. Het effect op de werkenden en boeren is enorm, de kloof tussen rijk en arm is groter dan in de VS!

Er is een enorm potentieel voor grote bewegingen van de Chinese arbeiders en boeren. Er is nood aan een revolutionaire partij met een duidelijk socialistisch programma dat een middel vormt voor de Chinese bevolking om komaf te maken met de heersende elite en om een echt democratisch socialistische samenleving op te bouwen.

John Reid