arch/ive/ief (2000 - 2005)
Het Europees Sociaal Forum als cultureel fenomeen
by Koen Stuyck Saturday, Nov. 09, 2002 at 9:19 AM
Het neoliberaal kapitalisme waarvan Berlusconi een trieste emanatie is, is allesbehalve cultureel, het reduceert mensen tot ééndimensionale consumenten en verstikt langzaam elk menselijk engagement. Dat is een reëel gevaar.
Donderdagavond 7 november avond komen de Belgen samen in Firenze. Van de 170 ingeschreven in het forum zijn er 120 op de afspraak, de anderen konden zich niet vrijmaken wegens allerlei vergaderingen. Niet slecht toch. De eerste dag van het forum zit erop en de agenda's puilen uit. Want dit is alvast niet verschillend van Porto Alegre, zoals blijkt uit het overzicht van Indymedia, er is véél te doen. De eerste reacties van alle deelnemers zijn positief: het programma is uitermate interessant, nieuwe netwerken tieren welig en contacten verspreiden zich als de weerlicht. Van Frank Slegers (Euromarsen, volgt het coördinatieteam van het ESF) krijgen we de eerste reacties van het organiserend comité. De opkomst overtreft alle verwachtingen: 30.000 deelnemers zijn nu ingeschreven, dat zijn er 10.000 meer dan vooropgesteld. Dat stelt evidente problemen voor de catering en voor de vertaalfaciliteiten maar daar wordt aan gewerkt. Extra complicatie is het feit dat tot 2 dagen voor de start van het forum, de kans bestond dat het verboden zou worden. De sfeer van verdachtmakingen en criminalisering die overheid en media rond het evenement creëerden nam dam ook groteske vormen aan. Een reeks van 'veiligheidsmaatregelen' die werd uitgevaardigd, absurde koppen in de kranten die van het geheel een veiligheidskwestie maakten, dat alles had van Firenze een replica kunnen maken van Gent op 19 oktober 2001. Een aantal winkeliers hebben inderdaad even hun ramen gebarricadeerd, niet evident in zo'n toeristische trekpleister als Firenze. Woensdag konden de Florentijnen op de voorpagina van hun krant een foto vinden van duikers die voor de politie de bodem van de Arno afzochten onder de beroemde Ponte Vecchio, op zoek naar... bommen.
De reactie van de voorstanders was even grootschalig als effectief. Voorafgaand aan het Forum werden duizenden bezoeken afgelegd aan scholen, fabrieken en huizen om aan de mensen uit te leggen waar het nu eigenlijk over ging. De burgemeester van Florence, een politicus van linkse signatuur, schreef een brief aan alle inwoners van zijn stad. Hij omschreef het evenement als een plaats voor samenkomst, discussie en uitwisseling en deed een beroep op de trots en gastvrijheid van de burgers. Daarop deed het organiserend comité een geste die alles veranderde: alle inwoners van Florence werden uitgenodigd om gratis deel te nemen aan het evenement. Dat viel niet in dovemansoren, de Florentijnen kwamen massaal en weigerden bovendien niet te betalen. In de binnenstad geen dichtgetimmerde ramen, enkel de gewone groepen ietwat verdwaasde Japanse toeristen, verbaasd over zoveel drukte, zoveel mensen die duidelijk hier zijn met een doel -dat zie je aan de herkenbare delegatiekaart rond hun hals- en toch zoveel diversiteit.
Florence heeft dan ook nogal wat in huis om het Europees Forum te huisvesten. Zoals de burgervader zei in zijn brief: Florence is Europa. De geboorteplaats van het financieel kapitalisme zoals we dat nu kennen, maar eveneens een stad waar kunst en cultuur een integraal deel uitmaken van het leven van elke dag. Dat de rechtse regering van Berlusconi de bevolking wou wijsmaken dat de historische kunstwerken van de stad moesten beschermd worden is natuurlijk potsierlijk maar illustreert ook duidelijk hoe primitief en éénzijdig ze cultuur benaderen. Want het Forum is ook een cultureel fenomeen, de uiting van twee menselijke verzuchtingen: de drang om vooruitgang te boeken in deze samenleving, om samen in dialoog te treden en oplossingen te vinden voor de problemen waarmee we dagelijks geconfronteerd worden. En anderzijds, de terechte verontwaardiging die je voelt wanneer je dat kind in vodden de straat ziet afdweilen of wanneer je ziet hoe Bush en zijn bandieten de wereld voor je ogen in een oorlog storten.
Het gaat om een cultuur van betrokkenheid, het heroveren van de publieke ruimte.
Het neoliberaal kapitalisme waarvan Berlusconi een trieste emanatie is, is allesbehalve cultureel, het reduceert mensen tot ééndimensionale consumenten en verstikt langzaam elk menselijk engagement. Dat is een reëel gevaar.
Zaterdag zullen alvast enkele honderduizenden mensen de waanzin aanklagen en hun stem verheffen voor de hoop. Voor de Italianen zal het ongetwijfeld ook een betoging zijn tegen Berlusconi. De 30.000 Forumgangers zullen samen met Fiat-arbeiders voorop lopen. Het wordt de zoveelste massale vredesbetoging. Als de Europese leiders dit negeren (Volgens Tobias Pfluger van de Duitse vredesbeweging zijn in Duitsland reeds voorbereidingen bezig om hulp te verlenen aan de oorlog in Irak, ondanks Schroder's zogenaamde weigering om mee te doen) gisterochtend over Duitse voorbereidingen) dan verspelen ze helemaal hun legitimiteit.
Koen Stuyck