arch/ive/ief (2000 - 2005)

Zondag 21 juli: DE WERELD NA 11 SEPTEMBER 2001

Met Karel Glastra van Loon (auteur, lid Nederlandse SP), Monika Van Paemel (auteur), Katlijn Malfliet (Instituut voor Internationaal en Europees Beleid, KUL), Jaap Kruithof(moraalfilosoof), Mieke Molemans (voorzitster 11.11.11), Sami Zemni (dr. politieke wetenschappen RUG)

Een jaar geleden werd in Genua tijdens een grote samenkomst van andersglobalisten Carlo Giuliano neergeschoten, vermoord door de Italiaanse politie. Na een eerdere schietpartij in Göteborg was de criminalisering van de andersglobalistische beweging niet meer te stuiten. Berlusconi, Blair en Bush noemden ons onomwonden "terroristen". Over het terroristische gedrag van zowel de Zweedse als de Italiaanse politie werd geen woord gerept.
En dan die dinsdag 11 september.

Onwezenlijk staren miljoenen mensen naar hun televisie. Vol ongeloof. Het lijkt wel een stunt voor een nieuwe Hollywood superproductie, zoals Armaggedon, Die Hard of andere Doomsday's…
Een vliegtuig heeft zich in een van de torens van het New Yorkse World Trade Center geboord. Zo begon het. Achttien minuten later vliegt live op CNN een tweede vliegtuig recht op de nog ongeschonden andere WTC-toren af. Het ramt bijna volledig door de toren heen en explodeert.

Eerst denkt men nog aan een communicatiefout.
Daarna: Pentagon burning. En ook het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington staat in brand. Verschillende andere gekaapte vliegtuigen zouden nog onderweg zijn. In California worden overheidsgebouwen en pretparken, waaronder Disneyland, ontruimd en afgesloten. Men vreest dat ook daar rond negen uur 's ochtends lokale tijd de hel zal losbarsten. In New York wordt gesproken over honderden, vervolgens duizenden doden.
In de Verenigde Staten valt het economisch leven stil.

Alleen Wall Street gaat ongenadig door. Er wordt gekocht en verkocht dat het een lust is. De berichten blijven binnenstromen. Het Witte Huis wordt geëvacueerd. In New York stort een van de WTC-torens in. Vlak daarna wordt duidelijk dat de brand in het Pentagon is veroorzaakt door een derde vliegtuig, een verkeersvliegtuig. Het is neergestort op de gangen 4, 5 en 6, waar de afdeling Planning en Coördinatie huist en de hoogste militaire leiders van de VS hun kantoren hebben. In Pittsburgh is ook een vliegtuig neergestort.

Waarmee vallen de aanslagen te vergelijken ? Met de Rijksdagbrand ? Met Pearl Harbour ? Ook hier gaat het om kamikaze-aanvallen, zij het met gekaapte passagiersvliegtuigen. Pearl Harbour was het begin van een grote oorlog. "Dit is een oorlogsverklaring aan de gehele beschaafde wereld", aldus kanselier Schröder. Blair heeft het over een aanval op de waarden van de westerse beschaving. Ook onze premier uit zich in dezelfde woordenschat. "Amerika en het vrije Westen zijn in het hart getroffen. Sommigen zien het begin van een nieuwe Koude Oorlog". Weer anderen denken dat een derde wereldoorlog nu echt op stapel staat. De meeste Europese leiders scharen zich onvoorwaardelijk achter de Verenigde Staten. In deze belangrijke fase van de geschiedenis, tijdens deze zware beproeving zijn de bondgenoten, de hondstrouwe Navopartners paraat.

De belangrijkste teneur van alle opgetrommelde wereldspecialisten is echter "dat de wereld nooit meer hetzelfde zal zijn".

George W. Bush komt op het einde van de dag na veel kritiek op zijn onzichtbaarheid eindelijk uit zijn bunker in Nebraska gekropen en richt zich tot de Amerikaanse bevolking: "Today freedom itself was attacked by a faceless coward".

De wereld zou fundamenteel veranderd zijn na 11 september 2001.
Is dat echter wel zo ?
Is de wereld na 11 september zo anders dan ervoor ?
Op 10 september werden de rijken rijker en de armen armer.
Zo was het ook op 12 september.
Voor 11 september stierven per dag meer dan 36.000 kinderen aan honger en ziekte die gemakkelijk zouden kunnen gered worden.
Het was niet anders op 12 september.
Voor 11 september woonden op deze planeet 1,2 miljard mensen die dagelijks moeten overleven met 1 dollar.
Het was niet anders op 12 september.
Voor 11 september werden dagelijks duizenden werknemers weggesaneerd, weggerationaliseerd.
Voor 11 september herinnert iedereen zich de sociale slachting bij Renault Vilvoorde.
Na 11 september werden duizenden, honderdduizenden werknemers de straat opgetrapt.
Iedereen herinnert zich hoe zevenduizend werknemers bij Sabena op een dag als wegwerpproducten werden bijgezet bij het huisvuil.
Dat is waarschijnlijk een vorm van ethische globalisering.
Voor 11 september werden miljoenen mensen dagelijks vernederd, vertrapt, gedumpt als afval. Vooral in Afrikaanse, Aziatische en Zuid-amerikaanse landen. En natuurlijk ook in veel Arabische landen, in het Midden-Oosten en in Noord-Afrika.
Aan de rafelranden van de rijkgevulde feestdis van het egoïstische Westen was er weinig rouwbetuiging voor de slachtoffers van de afgrijselijke aanslag op de WTC-torens.
Aan de rafelranden van het Westen zijn de moeders moe van het wenen om hun verloren kinderen.
Aan de rafelranden van de welvaart is er weinig medeleven met de slachtoffers in de Verenigde Staten.
Sinds 11 september voeren zwart-wit-tegenstellingen de boventoon. Bush roept dat iedereen die niet voor Amerika kiest aanhanger is van het terrorisme. Het wordt de hoogste tijd dat Amerika uit zijn roes van absolute suprematie eens wakker wordt geschud.

Velen die het idee koesterden dat de geschiedenis alleen gemaakt wordt in en door het Westen zeggen nu dat zoiets een illusie is gebleken, dat dit idee tegelijk met de Twin Towers is verpulverd. Dat een nieuwe tijd is aangebroken, dat de geschiedenis na twaalf jaar is herstart. Dat het uit 1989, vlak voor de val van de Berlijnse Muur stammende essay "Het einde van de geschiedenis & de laatste mens" van de Amerikaan Francis Fukuyama na 11 september mee kan met de vuilnisman.

Diezelfde Fukuyama denkt dat een loutering nakende is. Op 19 september zegt hij "Misschien zullen de VS nu een normaler land worden, met concrete belangen en reële kwetsbaarheden, en zullen ze niet langer denken dat ze in staat zijn eenzijdig voor te schrijven hoe de wereld waarin ze leven eruit moet zien".

Wat zeker ook niet ontkend kan worden, is dat het door al onze politici zo triomfantelijk omhelsde marktliberalisme een gevoelige klap heeft geïncasseerd. De nieuwe god werd meedogenloos getroffen in het hart, in de kamers van zijn commercieel, politiek en militair domein. En we zagen ineens hoe werkelijk alles met alles samenhangt, hoe bommen in wolkenkrabbers de hele wereld - van Manhattan tot Kaboel - platlegden.

Zouden we van de verschrikkelijke gelegenheid gebruik maken om de sociale en economische verhoudingen fundamenteel te veranderen zodat miljarden mensen een beter leven zouden kunnen leiden op deze planeet ?

Neen, het uur van de bijbelse wraak moest eerst komen.
Oog om oog, tand om tand. Je moet Bush zijn bijbel niet leren kennen.
Wraak - in een sfeer van massahysterie en politieke populisme - kan nooit zonder zondebokken.
Enkele uren na de aanslag circuleerde reeds de naam van Osama Bin Laden en zijn terroristische Al-Quada netwerk. En zo kwam meteen ook het religieusfundamentalistische regime van de Taliban in de schijnwerpers te staan. Deze meedogenloze slachters zagen de bui reeds hangen.
Bin Laden genoot sinds enige jaren gastvrijheid van de Taliban. Al eerder viel Amerika met kruisraketten zijn veronderstelde trainingskampen in Afghanistan aan.
De Amerikaanse VN-gezant Richard Holbrook zei: "De Taliban zijn medeverantwoordelijk voor deze aanvallen. Als Bin Laden er achter blijkt te zitten, kunnen ze zich niet verschuilen achter het feit dat ze er niets vanaf wisten".
De Taliban leggen op hun beurt een verklaring van solidariteit af met "Amerika's kinderen". Enkele uren later veroordelen ze elke vorm van terrorisme. In zijn speech tot de Amerikaanse bevolking verzekert George W. Bush dat hij alles in het werk zal stellen om de daders - these folks - te vinden.

Dat Osama Bin Laden en zijn netwerk schuldig is lijkt meer dan waarschijnlijk.
Maar direct werden alle Arabieren verdacht en moslims tot zondebokken gemaakt.
De Islam werd tot grootste bedreiging van het Westen gebombardeerd.
En echte bombardementen zouden niet lang uitblijven.

De oorlog tegen het terrorisme krijgt de naam "Infinite Justice" mee. Eeuwigdurende rechtvaardigheid.
Uiteindelijk zou het rijkste land ter wereld het armste land ter wereld platbombarderen.
Uiteindelijk zullen in het armste land ter wereld veel meer burgers sneuvelen dan in de WTC-torens. En dat met de steun van de bondgenoten.
Intussen worden meisjes met hoofddoeken en mannen met baarden in Amerikaanse en andere westerse steden lastiggevallen. Moslimkinderen worden in het onderwijs met een scheef oog bekeken. Er wordt vuur gesticht in moskeeën en ruiten ingegooid bij islamitische verenigingen.
Want er zijn wel een paar dingen veranderd na 11 september.

De verhoudingen tussen autochtonen en moslims in onze steden is verslechterd, vooral verhard. Dat leidt zelfs tot nieuwe electorale verhoudingen.
Extreemrechts en rechts spinnen garen bij de hernieuwde oorlog tegen de immigranten, de angst voor criminaliteit en de schreeuw om veiligheid.

Politieke populisme komt bovendrijven.
De sociaal-democratie krijgt klappen in Denemarken, Frankrijk en Nederland.
Een Nederlandse academicus slaagt er postuum in met een strijd tegen de islam het Nederlandse poldermodel op te blazen en zorgt voor een electorale aardbeving.
Alle komende verkiezingen - zowel in Duitsland als in België - en later ook nog in Groot-Brittanië - komen in het teken van de strijd tegen criminaliteit (lees etnische criminaliteit) te staan en zullen veiligheid en verplichte integratie van etnische minderheden hoog in het vaandel voeren.
Intussen zijn de Taliban van de aardbol weggeveegd.

Het Israëlisch-Palestijnse conflict is geëscaleerd tot een echte oorlog, waarbij Sharon zijn kans ziet om komaf te maken met de Palestijnse autoriteit en slachtingen aan te richten in Ramallah en Jenin.

En de Verenigde Staten zijn nog niet bevredigd.
Ze hebben een aantal schurkenstaten aangeduid als de nieuwe vijand, als hoeders van het internationale terrorisme.
Ze bereiden op dit ogenblik hun bondgenoten voor op de beslissende aanval op Irak.
Zal die de gevreesde geweldspiraal tussen moslims en christenen op gang brengen ? Dreigt er een geglobaliseerde burgeroorlog ?
Het meest angstaanjagend is dat het voorbije jaar zo weinig is geprobeerd de rol te analyseren die Amerika in de wereld speelt. Bush, met in zijn kielzog de Europese regeringsleiders en hun NAVO-charter, roept dat iedereen die niet voor Amerika kiest aanhanger is van het terrorisme. Daarmee is de wereld van de ene op de andere dag opgedeeld in "beschaafd" en "onbeschaafd", terwijl deze tweedeling misschien juist voedsel gaf aan de terreurdaad zoals die is gepleegd. Sinds 11 september is de nieuwe oorlog tegen het terrorisme een feit en vliegen apocalyptische scenario's ons om de oren. In de Arabische context berust anti-Amerikanisme evenwel niet op afkeer van de moderne wereld of op technologische afgunst. De veelgehoorde en klakkeloos overgenomen bewering dat de aanslag op Amerika een aanslag is op het gehele Westen is pure demagogie, en slechts bedoeld om een coalitie te smeden tegen een in wezen ongrijpbare vijand die feitelijk enkel Amerika, gelet op zijn impopulaire rol in het Midden-Oosten, als oogmerk heeft.

Het is angstaanjagend te constateren dat men in plaats van elkaars geschiedenis, wereldbeeld en drijfveren te onderzoeken teneinde rancune en misverstanden uit de weg te ruimen, om het hardst roept om wraak, verhoging van uitgaven voor veiligheid, uitbreiding van bevoegdheden van inlichtingendiensten, verregaande voorstellen ter verscherping van (sociale) controles, het doordrijven van het Star-Warsproject, enz.

Hamvraag was en blijft: waar komt dat anti-Amerikanisme vandaan ? Vóór 11 september kon iedereen het antwoord geven. Men wees naar het egoïstische buitenlandse beleid van Uncle Sam, gedreven door niets anders dan eigenbelang. Men wees naar het Amerikaanse gelijkhebberige recht van de sterkste en de almaar langer wordende lijst van verdragen waar Amerika niet aan wenst mee te doen. Of het nu om een anti-landmijnverdrag gaat of om een verdrag tegen de opwarming van de aarde (Kyoto), steeds waren de VS tegen. De andersglobalisten in Seattle en Genua vertolkten een breed gevoeld onbehagen. De Amerikaanse bewering dat de zogeheten "rogue states" zich door hun gevaarlijke gedrag en hun minachting voor de mensenrechten buiten de internationale gemeenschap hebben geplaatst en er een gevaar voor vormen, klinkt in het licht van de minachting van de VS voor allerlei internationale afspraken steeds meer gratuit. Amerika protesteert tegen het handen afhakken in Afghanistan en Iran en tegen executies in China. Hoe geloofwaardig is dat wanneer datzelfde land weigert een internationaal verdrag voor de rechten van het kind te ondertekenen omdat het anders geen minderjarige meer ter dood mag brengen? Achter het Amerikaanse wapengekletter en het dédain voor wereldwijde vraagstukken gaat het economisch belang van de grootste vervuiler op aarde schuil.

Vóór 11 september wist iedereen dit alles naadloos op te sommen. Nu is het angstvallig stil. Begrijpelijk, in tijden van rouw is het ongepast de schuldvraag op te werpen.
De gevolgen van regelrechte oorlogstaal zoals "we gonna smoke them out that bunch of evil folks" en "we moeten de strijd voeren tegen deze nieuwe vijand die zich als een kanker in onze samenleving invreet", laten zich raden.

Moskeeën worden beklad met xenofobe leuzen, hoofddoekdragende meisjes worden op straat belaagd, islamitische scholen worden in de fik gestoken. Het is ontmoedigend te vernemen dat veel schrijvers, wetenschappers, politici en intellectuelen, ook de meest verlichte onder hen, die zich er vóór 11 september op lieten voorstaan onafhankelijke posities in te nemen, tegengeluiden te produceren en nuances aan te brengen, nu in koor schallen: "We zijn allen New Yorkers!" Het is ontmoedigend te vernemen hoe velen tegen beter weten in weigeren om Israëls gewelddadige nederzettingenpolitiek als katalysator van terroristisch geweld te zien. Het is ontmoedigend te horen dat wie niet publiekelijk de Amerikaanse zaak dient (d.i. "Vrijheid & Democratie", maar vrijheid & democratie voor wie ? Het is geen geheim dat Amerika dictatoriale regimes als Egypte en Saoedi-Arabië actief ondersteunt), uit de gratie valt en kan rekenen op boegeroep. Alsof elke kritiek op de koers van Amerika en Israël gebrek aan respect voor de slachtoffers betekent. Het is ontmoedigend te vernemen dat de zo intens gepredikte tolerantie als sneeuw voor de zon verdampt. Dat van de hier woonachtige moslims praktisch geëist wordt een verklaring af te leggen en zich openlijk tegen deze terreurdaad uit te spreken. Dat elke kritische kanttekening of nuancering verdacht is.

Opmerkelijk waren ook de eerste reacties van de Amerikaanse ‹moral majority› op de aanslagen van 11 september. Zowel Pat Robertson als Jerry Falwell, protestantse fundamentalisten, reageerden op televisie op dezelfde manier. Ze zeiden dat het bombarderen van het World Trade Center bewees dat God de VS niet langer beschermde omdat het land zich had overgeleverd aan het kwaad, homoseksualiteit en promiscuïteit. Om dezelfde redenen is de VS voor moslimfundamentalisten de grote vijand.

In de VS waren op enkele dagen tijd de stars & stripes uitverkocht. De Verenigde Staten troosten zich met een krachtig maar gevaarlijk medicijn: agressief patriottisme. Daaronder valt ook "het kopen van aandelen", zodat de "terroristen niet hun zin krijgen in het lamleggen van onze economie". De burgers werden door de autoriteiten nadrukkelijk gestimuleerd tot "normaal consumentengedrag".

"Aandelen kopen is een bewijs van patriottisme", riepen Amerikaanse effectenhandelaren bij de heropening van Wall Street om het hardst. In de grimmige sfeer op de beursvloer, veroorzaakt door de dood van duizenden collega's en zakenrelaties in het praktisch om de hoek gelegen World Trade Center en aangewakkerd door de verwachting van een economische recessie, gold de Dow Jones meer dan ooit als spiegel van de nationale ziel. "Laten we er alsjeblieft voor zorgen dat dit geen tweede overwinning wordt voor de terroristen", sprak beursvoorzitter Dick Grasso. "Wees moedig, raak niet in paniek en koop in plaats van te verkopen. Doe het voor Amerika".

Maar welk aandeel is "patriottisch" en welk aandeel niet? Ook de grootste beurspatriotten doen zonder het te weten al jaren zaken met bankiers, financiers of portefeuillehouders die in nauw contact staan met terroristen. En was er onder de hoekmeute op Wall Street niet ten minste één handelaar die een week eerder zaken had gedaan met wel heel perfide voorkennis ? Uitgerekend diezelfde dag brachten kranten en persbureaus de eerste berichten over verdachte transacties in Chicago, Amsterdam en Frankfurt in de dagen voorafgaand aan de aanslagen. Er waren in Chicago ongebruikelijk veel putopties gekocht op aandelen American Airlines en United Airlines, de twee maatschappijen wier vliegtuigen op 11 september werden gekaapt. In Amsterdam was de aankoop van putopties KLM zo groot dat verontruste handelaren de politie inlichtten. Putopties geven de houder het recht een aandeel op een van tevoren vast gestelde datum te verkopen tegen een van tevoren vastgestelde prijs. Indien deze prijs lager is dan de dagprijs, maakt de optiehouder winst. Het volume van de handel in putopties American was in de week voor de aanslagen 285 keer zo groot als normaal, terwijl het aandeel na 11 september uiteraard door de vloer zakte. Het kon niet anders of iemand - wellicht een handlanger van de kapers - had de bodemloze daling voorzien.

President Bush heeft in de rozentuin van het Witte Huis weliswaar aangekondigd dat hij "de fondsen van de terroristen zal droogleggen en hun organisaties tegen elkaar opstoken", maar dat heeft zijn voorganger Clinton in 1998 ook al gedaan en toen had het geen noemenswaardig effect. Daarvoor is het netwerk van het internationalisme te ongrijpbaar geworden, zo ongrijpbaar dat je eigenlijk niet meer van een netwerk kunt spreken, maar eerder van een markt die niet wezenlijk anders functioneert dan Wall Street.

Uit internationale studies blijkt dat de georganiseerde misdaad even snel globaliseert als het reguliere bedrijfsleven en daarbij de strategieën en het financiële instrumentarium van 's werelds leidende multinationals overneemt. Hetzelfde geldt voor het internationale terrorisme dat in veel opzichten een branche tussen de andere misdaadbranches is geworden en op dezelfde wijze functioneert, of je het nu vanaf de straat of vanaf de beursvloer beziet. "Net als het internationale bedrijfsleven is het internationale terrorisme gedelokaliseerd, gedereglementeerd en geprivatiseerd", zei de Italiaanse expert Alessandro Politi in 1997 in een lezing voor collega's: "Die trend stelt nationale overheden voor serieuze problemen als het gaat om hun machtsuitoefening. De privatisering wordt goed geïllustreerd door het geval Bin Laden. Nadat hij actief had samengewerkt met de CIA in Afghanistan, is deze miljardair radicaal omgeslagen na de komst van Amerikaanse troepen naar Saoedische bodem. Zijn fortuin (driehonderd miljoen dollar) stelde hem in staat op eigen houtje terroristische trainingskampen op te zetten in Afghanistan, Pakistan, Jemen en Somalië".

Zodra een terreurgroep in het land van herkomst wordt onderdrukt of geen politieke rol voor zichzelf ziet weggelegd, kiest de leiding voor internationale expansie, niet anders dan een modern bedrijf dat fuseert en zich invecht op buitenlandse markten. Overheden steunen zulke groepen vaak niet meer uit overtuiging, maar om hun ongewenste activiteiten of aanwezigheid af te kopen of te voorkomen dat ze overlopen naar een andere opdrachtgever. Volgens Politi is het terrorisme zodanig verweven met de georganiseerde misdaad en de wereld van officiële en particuliere inlichtingendiensten dat groeperingen als Al-Qaeda dienstdoen als "criminele uitzendbureaus" die zich door overheden, gangsters en politieke avonturiers kunnen laten inhuren. "De terroristen profiteren van moderne transport- en communicatiemiddelen, ze hebben wereldwijde inkomstenbronnen, ze zijn vertrouwd met de nieuwste explosieven, hand- en massavernietigingswapens (die ze zelf aanschaffen op de zwarte markt) en ze zijn moeilijker op te sporen en in te rekenen dan oudere groeperingen die door overheden werden onderhouden. Er zijn nog een paar stabiele netwerken over, maar aanslagen zijn steeds vaker toe te schrijven aan multinationale ad-hocformaties van terroristen".

Het Amerikaanse besluit tot "bevriezing" van de bezittingen van 27 mensen en instellingen die contact met Bin Laden zouden onderhouden, is dus een druppel op een gloeiende plaat. Omdat een serieuze aanpak van het internationale terrorisme niet mogelijk is zonder aanpak van de internationale wapenhandel en drooglegging van 's werelds belastingparadijzen en offshore markten, waarin naar schatting van het IMF bijna zes biljoen dollar zwart geld omgaat, KAN het vertrouwen in de door Bush aangekondigde "oorlog" tegen het terrorisme niet bijster groot zijn.
Want achter het gordijn van de oorlogsretoriek schuilt altijd het economisch opportunisme.
Bush vroeg Chirac tijdens zijn bezoek aan Washington de Franse oliecontracten met Iran en Irak op te zeggen omdat die landen het internationale terrorisme zouden steunen. Maar de VS zijn niet van plan het goede voorbeeld te geven door hun oliecontracten met Saoedi-Arabië te herzien, hoewel dat land zowel de Afghaanse Taliban als een groot aantal terroristische groeperingen in het Midden-Oosten financieel ondersteunde en nog steeds ondersteunt"

En zolang de terroristische bovenwereld niet wordt aangepakt, zal de onderwereld blijven gedijen ondanks alle nationale en internationale veiligheidsmaatregelen, inlichtingensuccessen en vergeldingsbombardementen. De rekrutering van nieuwe terroristen vindt niet louter plaats in vluchtelingenkampen en kapotgebombardeerde steden. Ze begint al eerder, namelijk daar waar het Westen het in macro-economisch opzicht laat afweten.

Het neoliberale beleid van "structurele aanpassing" (een combinatie van bezuiniging en terugtreding van de overheid) dat het Westen de laatste twee decennia via het IMF en de Wereldbank aan veel islamitische landen heeft opgelegd, heeft geresulteerd in een totale kaalslag in de sectoren onderwijs, gezondheidszorg en welzijn.

Islamistische organisaties nemen daar nu het heft in handen en brengen via koranscholen, godsdienstige ziekenhuizen en charitatieve instellingen op islamitische grondslag hun dogmatische, soms militante versie van de islam onder het volk.

Nu de schok van het Armageddon langzaam wegebt, doemen vele vragen op. Is de wereld blijvend veranderd, zoals menig commentator in de eerste dagen na de ramp stelde ? Is het werkelijk "freedom itself" dat werd aangevallen, zoals Bush in een van zijn eerste emotionele reacties zei ?
Rechtvaardigen de aanslagen de wereldwijde oorlog waarop president Bush en zijn kabinet blijven aansturen ? Zal de democratische vrijheid worden ingeperkt in de strijd tegen het terrorisme ? Wordt de Navo en daarmee een groot deel van Europa meegesleurd in een onzalig conflict dat niets oplost ?
Welingelichte Amerikanen beseffen maar al te goed dat de aanslagen van afgelopen dinsdag niet letterlijk en figuurlijk uit de lucht kwamen vallen. Robert Perry, de journalist die het Iran/Contra-schandaal aanhangig maakte, wijst in een eerste reactie op de "vergeten geschiedenis" van Amerikaanse steun aan gewelddadige regimes, doodseskaders en krijgsheren in alle delen van de wereld. Perry: "Als het grote publiek hierover niet beter wordt geïnformeerd, dan ben ik bang dat die geschiedenis geen afgesloten hoofdstuk is, maar de proloog van een nog verderfelijker optreden in de naaste toekomst".
"Hoe komt het dat de VS alle terroristen opleiden ?" schreef een activist op de website van The Nonviolence Web. "Of het nu gaat om Osama bin Laden, om Ramzi Ahmed Joesef die al in 1993 een bom in het WTC legde of om Timothy McVeigh die een overheidsgebouw in Oklahoma opblies, allemaal hebben ze een Amerikaanse militaire opleiding genoten of gedurende hun gewelddadige carrière steun van de CIA gekregen. Dezelfde dynamiek zie je ook op het niveau van nationale staten die zich tegen de VS keren, zoals het Irak van Saddam Hoessein".

Ook de Texaanse hoogleraar journalistiek en commentator Robert Jensen ging in de tegenaanval: "Men zegt dat alle Amerikanen nu achter de president en de vlag moeten gaan staan, maar ik sta niet achter een leider die tot oorlog oproept, zelfs nu niet. Deze daad was niet laffer of verachtelijker dan de massaterreur - het welbewust vermoorden van burgers voor politieke doeleinden - die de Amerikaanse overheid zo vaak tijdens mijn leven heeft gepleegd. Gedurende meer dan vijf decennia hebben de VS in de hele Derde Wereld met opzet burgers aangevallen of zulk willekeurig geweld toegepast dat je het niet anders dan terrorisme kunt noemen."

Phyllis Bennis, woordvoerster van het linkse Amerikaanse buitenlandestablishment, laat er geen twijfel over bestaan dat de arrogantie van het Amerikaanse optreden in de wereld deze spectaculaire aanslagen heeft uitgelokt: "De grootste fout die dit land de laatste vijftig jaar heeft gemaakt, is zijn vertoon van superioriteit. Het is de arrogance of empire die ons ertoe bracht met twee maten te meten, net als de Grieken en Romeinen van weleer: één maat voor ons en een andere voor de rest van de wereld. De Amerikanen zijn nu op de meest gruwelijke wijze gestraft voor die illusie van onkwetsbaarheid. Maar ook nu zie ik weinig tekenen van loutering, van een doorbrekend besef dat we de wortels van dit probleem moeten aanpakken, dat we niet militair moeten reageren maar eindelijk, eindelijk serieus samenwerken met andere landen. In de eerste plaats moeten de VS nu meewerken aan de oprichting van een internationaal strafgerechtshof voor misdaden tegen de menselijkheid. Dáár moeten de organisatoren van deze aanslagen worden berecht, juist om de wereld te laten zien dat Amerikanen geen bijzondere mensen soort zijn maar onderhevig aan dezelfde rechtsbeginselen als de rest van de mensheid."

De oorlog tegen het terrorisme knaagt aan de democratie. De lijst van maatregelen en technieken die de burgerrechten opschorten wordt steeds angstaanjagender. Vooralsnog vooral in de VS, maar ook in de Europese Unie. Alles lijkt geoorloofd.

Honderden mensen die worden opgepakt en voor onbepaalde tijd opgesloten, en die zonder contact blijven met advocaten of familie. Inlichtingendiensten die internet aftappen en het recht krijgen om in huizen in te breken en om gesprekken tussen verdachten en hun advocaten af te luisteren. Duizenden vreemdelingen die onderworpen worden aan intimiderende FBI-verhoren. Berichten dat de FBI folteringen gebruikt om verdachten aan de praat te krijgen. De lijst van Amerikaanse maatregelen die de burgerrechten opschorten in naam van de oorlog tegen het terrorisme, wordt steeds langer en angstaanjagender.

De druppel die voor velen de emmer deed overlopen, was het decreet dat op 13 november door president Bush werd uitgevaardigd: niet-Amerikanen die worden verdacht van terrorisme of van het helpen van terroristen, kunnen worden berecht door geheime militaire tribunalen. Die processen zullen gesloten zijn voor pers en publiek. Verdachten mogen niet zelf hun advocaat kiezen en krijgen geen inzage in hun dossiers. De drempel om schuld te bewijzen wordt drastisch verlaagd. Geruchten tellen als bewijzen. Het vonnis wordt geveld door een panel van Amerikaanse officieren. Een tweederde meerderheid volstaat om de doodstraf op te leggen. Daartegen is geen beroep mogelijk.

Maar die geheime tribunalen zijn er niet alleen voor Al-Qaeda-leden. Alsof hij de keizer van de wereld is, behoudt Bush zich het recht voor om elke niet-Amerikaan die hij ervan verdenkt terroristen te steunen, voor zijn schijnrechtbanken te slepen. De New York Times brandmerkte de tribunalen als een "travesty of Justice" die "elke dictator zou bewonderen". "Stel je voor hoe dit in het buitenland overkomt", zegt Anne-Marie Slaughter, een Harvard-professor in internationaal recht. "Timothy McVeigh vermoordde 168 medeburgers. Maar hij kon wel rekenen op alle grondwettelijk beschermde rechten in een openbaar proces in de VS. Maar als de beklaagden buitenlanders zijn, wellicht moslims, dan wordt de rechtspraak overgelaten aan een militaire ad-hoc-commissie die in het geheim handelt".

In Arabische ogen loopt heel het Westen al decennialang meedogenloos over de cultuur en de waarden van de islam heen, om daar de eigen idealen voor in de plaats te stellen. Globalisering en mondialisering zijn in de praktijk steeds minder verhuld Amerikanisering gaan betekenen, en dat stuit buiten de Verenigde Staten en Europa op toenemende wrevel. De Palestijns-Israëlische kwestie - een conflict dat zo ondertussen meer slachtoffers heeft gekost dan tien Twin Towers bij elkaar - versterkt deze wrevel.

Een ieder die de Palestijnse zaak loskoppelt van deze terreurdaad is ziende blind en horende doof. Bovendien is het ronduit cynisch om te constateren hoe Israël misbruik maakt van de catastrofe in de VS om zijn militaire bezetting op te schroeven.

Het genadeloos bombarderen van Afganistan door de VS, van een bevolking die reeds 22 jaar oorlog, honger en ellende kent, doet sterk denken aan een oud verhaaltje over Mula Nasrudin (de Arabische Tijl Uilenspiegel). Deze Nasrudin zocht eens op een zandheuveltje naar zijn kwijtgeraakte huissleutel, toen een voorbijganger hem vroeg waar hij hem precies liet vallen. Nasrudin antwoordde: "In mijn eigen huis."
"Waarom zoek je dan hier?" vroeg de man.
"Er is hier meer licht dan in mijn huis."

Ik denk niet dat de VS de echt noodzakelijke lessen heeft getrokken uit de tragedie van 11 september. De VS handelt steeds meer unilateraal. Ze hebben zich teruggetrokken op de positie van "een tegen allen" en "wie niet voor ons is, is tegen ons". Ze willen de bevoegdheden van een Internationaal Strafhof in Den Haag niet aanvaarden.
Hun optreden waar ook ter wereld staat boven elke moraal.
In Monterrey hebben ze het arme zuiden opnieuw met een kluitje in het riet gestuurd. Zo erg dat het zelfs voor Guy Verhofstadt de spuigaten uitliep. Hij sprak zijn verontwaardiging uit over het economisch egoïsme van het rijke Westen.
In Barcelona hebben ze vooral de aidslijders in het arme zuiden in de steek gelaten.
Ze hebben onvoorwaardelijk gekozen voor de slachter Sharon.
Ze staan pal achter de economische politiek van IMF en Wereldbank - een politiek die van een rijk land als Argentinië een bedelaar gemaakt heeft.
Ze kiezen voor een verder uitdijende kloof tussen arm en rijk, tussen Noord en Zuid, tussen winnaars en verliezers.
Ze kiezen voor een echte wereldwanorde waarin het internationale terrorisme verder zal gedijen.

Er is niets fundamenteels veranderd na 11 september.
Daarom moeten de andersglobalisten - onbeschaamd - hun strijd verderzetten.
Omdat een andere wereld mogelijk moet zijn.
Tot er een andere wereld is.
En dat is niet de wereld van Bush en Bin Laden.

Het verkorte programma:

1. Zondag 21 juli: DE WERELD NA 11 SEPTEMBER 2001

2. Maandag 22 juli: KAN DE STAD DE WERELD REDDEN ?

3. Dinsdag 23 juli: WAAROM HEEFT DE LINKERZIJDE HET ZO MOEILIJK MET CRIMINALITEIT EN VEILIGHEID ?

4. Woensdag 24 juli: DE AFTOCHT VAN DE EUROPESE SOCIAALDEMOCRATIE: EEN CRISIS VAN DE VERZORGINGSSTAAT, VAN DE LINKERZIJDE OF VAN DE POLITIEKE DEMOCRATIE ?

5. Donderdag 25 juli: 1300 DODEN JAARLIJKS IN HET BELGISCH VERKEER, DAT MOET JE VERDIENEN ELKE DAG!

6. Vrijdag 26 juli: WIE CONTROLEERT UITEINDELIJK NOG DE GLOBALISERING ?

7. Zaterdag 27 juli: HET PAARS-GROENE PROJECT: EEN LEGE DOOS OF EEN POLITIEKE WEG NAAR MEER SOCIALE GELIJKHEID EN RECHTVAARDIGHEID ?

8. Zondag 28 juli: DE ONGELOOFLIJKE TERUGKEER VAN DE OORLOG TEGEN DE IMMIGRATIE

9. Maandag 29 juli: DE DOORBRAAK VAN NIEUW RECHTS IN HET BEGIN VAN DE 21e EEUW: FORTUYN, LE PEN, HAIDER, FINI, DEWINTER