arch/ive/ief (2000 - 2005)

Op dinsdag 4 juni vond het langverwachte kort geding van Deutsche Bahn tegen Indymedia plaats. In een zaal in de gerechtsgebouwen aan de Amsterdamse Parnassusweg ontmoetten de advocaat van Deutsche Bahn, Mr Bisschop, en de advocaat van Indymedia, Mr Alberdingk Thijm, elkaar onder het oog van enkele tientallen belangstellenden en rechter Orobio de Castro.

In april heeft de rechter internetprovider Xs4all opgedragen twee artikelen uit het tijdschrift Radikal te verwijderen van haar servers. Daar had Deutsche Bahn om gevraagd, omdat het bedrijf schade zou ondervinden van de informatie in die artikelen: een handleiding voor het ontregelen van het spoorverkeer, met name tijdens atoomtransporten. Over de uitspraak van de rechter is op de website van Indymedia een artikel geplaatst, waarop een aantal bezoekers van Indymedia hebben gereageerd. Tussen die reacties zijn hyperlinks te vinden naar ´mirrors´ van de website van Radikal.

Het gaat tijdens de zitting niet over de onrechtmatigheid van de twee artikelen uit Radikal, Indymedia heeft die artikelen immers niet op haar server staan. Deutsche Bahn zegt te proberen bewuste artikelen verwijderd te krijgen van eerdergenoemde ´mirrors´, als dat enigzins mogelijk is. Ze is zich er van bewust dat het niet mogelijk zal zijn alle kopien van de twee artikelen van het internet verwijderd te krijgen en daarom wil Deutsche Bahn dat ook de hyperlinks op de website van Indymedia naar de ´mirrors´ worden verwijderd: het mag een kwaadwillende niet makkelijk gemaakt worden de informatie te vinden.

Het gaat Deutsche Bahn er niet om de website van Indymedia gesloten te krijgen. Ook de discussie over de uitspraak van de rechter in het voorafgaande kort geding tegen Xs4all wil Deutsche Bahn niet verstoren. Wel stelt Deutsche Bahn dat Indymedia schade veroorzaakt omdat op de website niet alleen verwezen wordt naar mirrors van Radikal, maar ook nog eens door een gebruiker wordt opgeroepen zoveel mogelijk mirrors te maken, en elders een gebruiker precies aangeeft op welke mirrors de twee verboden artikelen nog te vinden zijn en hoe je die twee artikelen het snelst vindt. Weg met die hyperlinks dus, vindt Deutsche Bahn.

Er is summier jurisprudentie in Nederland over de vraag of een hyperlink verboden kan worden en wat daar de voorwaarden voor zijn. Een bekende is het Scientology-vonnis, waarin hyperlinks naar teksten verboden werden omdat met het aanbieden van die link inbreuk werd gepleegd op auteursrechten. Vervolgens heeft de Hoge Raad recent uitspraak gedaan in de NVM-El Cheapo-zaak, waarin de Hoge Raad bepaalde dat het aanbrengen van een hyperlink -behoudens uitzonderingsgevallen- niet onrechtmatig is. De rechtbank in Rotterdam oordeelde in de Kranten.com-zaak dat het aanbrengen van hyperlinks volkomen geaccepteerd is, ook naar achterliggende webpagina´s; de gemeenschap van het web zou monddood gemaakt worden als de hyperlink tot een verboden handeling wordt verklaard. Bovendien is er de Europese richtlijn inzake electronische handel, die al in januari omgezet had zullen zijn naar het Nederlandse recht; daarin wordt bepaald dat uiterlijk medio 2003 voorstellen moeten worden gedaan ten aanzien van de aansprakelijkheid van aanbieders van hyperlinks en zoekmachines.

De advocaat van Indymedia betoogt dat de NVM-El Cheapo-uitspraak van de Hoge Raad een hyperlink-verbod als in de Scientology-zaak achterhaald heeft. Hij wijst op er daarbij op dat die uitspraak van de Hoge Raad uit te leggen is aan de hand van de gangbare praktijk in met name Duitstalige landen. Daar wordt onderscheid gemaakt tussen 4 types hyperlinks: de surface link, de deep link, de inline link en de framed link. Op Indymedia staan eenvoudige surface links naar mirrors van de Radikal website, niet eens deep links naar de verboden artikelen zelf. Wat Indymedia al helemaal niet doet is de webpagina waarnaar verwezen wordt opnemen in een html-frame binnen haar eigen pagina, en ze verwerkt de informatie op de pagina ook niet -inline- tot een onderdeel van haar website, in haar eigen vormgeving. Indymedia verwijst slechts naar een bron van informatie, ze maakt die informatie niet een deel van haar eigen website (in het Duits: "sich zu eigen machen"). In het geval van de eerste twee types links verlaat de bezoeker de website en komt op een andere website, waar slechts de houder van de zich na het klikken openende website verantwoordelijk is voor de aangeboden informatie. Alleen bij framed en inline links kan de aanbieder van de links ook verantwoordelijk gehouden worden voor de inhoud, mocht die onrechtmatig zijn.

Daarnaast betoogt Indymedia bij monde van haar advocaat dat het in het kader van meningsuiting en persvrijheid valt informatie over teksten die onderwerp zijn van gerechtelijke procedures aan te bieden. Die zelfde vrijheden zouden geschaadt zijn bij het verbod op hyperlinken in deze zaak.

Rechter Oribio de Castro doet uitspraak op 20 juni a.s..