arch/ive/ief (2000 - 2005)

De afbakening van kwetsbare gebieden is een gevolg van de nitraatrichtlijn, opgelegd door Europa. Het moet de nitraatuitspoeling tegengaan en zo het grondwater beschermen. De gevolgen voor de boer zijn dat hij minder dierlijke mest mag uitvoeren op zijn grond, maar dat hij dit wel mag aanvullen met kunstmest. De afbakening heeft dus weinig gevolgen voor de productie van de teelten. Met wat aanpassing aan de teelttechnieken, hoeft dit geen daling van opbrengsten te geven. Wel kunnen er vragen gesteld worden over kunstmest. Deze wordt op een milieubelastende manier geproduceerd uit ruwe olie en is in zijn geheel misschien nog slechter voor het milieu.
Het bezwaar op de afbakening is dat er in Vlaanderen al veel te veel mest is volgens de beschikbare grond. Als per hectare nog minder mest mag uitgereden worden, wordt het overschot nog groter en zijn we nog verder van de oplossing voor het te veel aan mest.

Reeds vele jaren is men bezig met het mestprobleem. Waarschijnlijk was het eerste mestactieplan het beste tot nog toe. Dit hield in dat er een verschil gemaakt werd tussen gezinsveeteeltbedrijven en integratiebedrijven. Integratiebedrijven of integratoren zijn veevoederfabrikanten die, naast dieren te houden in eigen stallen, ook bij boeren varkens plaatsen om vet te mesten. De fabrikant levert de biggen en het voer en haalt zijn varken vetgemest terug om te slachten en al dan niet in eigen circuit te verkopen. De boer stelt zijn stal ter beschikking en krijgt een vergoeding voor zijn werk, echter zonder enig sociaal statuut. In Vlaanderen zijn zowat 85% van de varkens en 90% van het pluimvee in handen van integratoren.

Het kluwen van de Boerenbond

In MAP 1 werden de gronden voorbehouden voor de boeren die konden aantonen dat ze niet afhankelijk waren van integratiebedrijven. Deze bedrijven werden verplicht om hun mest te verwerken. Aan deze verplichting hebben de integratoren zich echter nooit gehouden. Dit mede door druk van de Boerenbond. Sterker nog, de voederfirma van de Boerenbond, AVEVE, heeft meteen alle contracten met de boeren die voor hen kweekten zo veranderd, dat dit op papier toch gezinsbedrijven leken. De Boerenbond, die zegt op te komen voor de familiale bedrijven, heeft hier toen zwaar verraad gepleegd aan de boeren. Zij heeft altijd ontkend dat er een structureel mestoverschot bestond. Meer nog: ze heeft, toen velen het onheil al zagen aankomen, boeren massaal de raad gegeven om te investeren in varkenshouderij. We gaan hier niet in op de grote belangen die de boerenbond in deze ontwikkeling heeft: bij de stallenbouw, de inrichting, de leningen bij de CERA-bank,... Slechte prijzen in andere sectoren dwongen boeren heel vaak in deze richting.

Waarom de Boerenbond steeds gekozen heeft voor deze politiek, is eenvoudig te verklaren als je weet waar het zijn inkomsten haalt. Jaarlijks kreeg de Boerenbond ongeveer 600.000.000 BEF (of 14.873.600 Euro) rechtstreeks van haar commerciële partners zoals CERA, ABB, AVEVE,... En: voor wat hoort wat!

In ruil voor dit monsterbedrag voerde de Boerenbond een politiek in functie van haar geldschieters. Hoe meer de boeren investeren, hoe meer leningen, meer stallen, meer verzekeringen, meer voeders, enz...
Na de fusie van CERA en KB in KBC is hier gedeeltelijk verandering in gekomen. Wel wist de Boerenbond zijn belangen veilig te stellen en ontving het bij de fusie ettelijke miljarden voorschotten. De Boerenbond zegt nu wel graag dat ze commercieel onafhankelijk is, maar heeft de buit natuurlijk al voor vele jaren binnen.

Telkens als het mestprobleem ter sprake komt, springt de Boerenbond op om ‘de belangen van de familiale boer en boerin te beschermen'. Wanneer heeft de Boerenbond het eens over de barslechte prijzen die boeren voor hun producten ontvangen ? Nooit. Daar hebben ze ook geen belang bij.
Kort voor de huidige voorzitter, Noël Devisch, bij de Boerenbond kwam, zei hij op een lezing voor de landbouwuniversiteit van Wageningen: "Het landbouwprobleem (overschotten van melk, boter,suiker…) kan enkel opgelost worden door de boeren te ontmoedigen om nog te boeren. Dit kan je het beste doen door de prijzen voor de boeren flink te laten zakken." Dit was blijkbaar de beste sollicitatie om bij de Boerenbond te komen.

Het is achteraf gezien ook precies wat er gebeurd is. De prijzen voor de boer zijn jaar na jaar gedaald. Om dit te compenseren werden inkomenstoeslagen en premies bedacht. De afnemende industrie koopt de producten goedkoper aan, de belastingsbetaler springt bij. Het gevolg voor de boer is een enorme papierwinkel van aanvraagformulieren, maar erger nog: de boer heeft het gevoel dat hij niet meer zijn geld verdient door de producten die hij produceert, maar voor een deel afhankelijk is van inkomenssteun, van de 'goodwill' van de overheid. Beiden geven een frustrerend gevoel. Hij is niet gewoon om met zo'n papierberg te werken, en verliest vooral zijn trots door afhankelijk te zijn van inkomenssteun. Nochtans produceert hij net hetzelfde als voorheen.

De BB-politiek in de praktijk

Mijn vader was een zeer trotse boer. Hij is altijd zeer actief geweest in de boerenstrijd. Hij vond dat boeren alles zoveel mogelijk zelf in handen moesten hebben en vooral zelf in handen houden. Hij was in diverse besturen van de Boerenbond. Ook was hij ondervoorzitter van Inco, toen de grootste zuivelcoöperatie van Vlaanderen, "Volledig in handen van de boeren", zei hij altijd trots. Als kind heb ik tientallen keren meegemaakt dat de avond vóór de beheerraad een telefoon van de toenmalige voorzitter van de Boerenbond kwam met zijn bedenkingen over de melkprijs. Die kon maar beter ‘in het belang van de coöperatie' wat lager zijn. Altijd zeer lange telefoons, van een half uur tot meer dan een uur.

De voorzitter vond dat de Boerenbond ook macht moest hebben in de zuivelsector. Dit is de enige poot die de Boerenbond nog mist, zei hij. Mijn vader die zowat een haat-liefdeverhouding met de Boerenbond had, vond altijd dat dit niet kon.

Enige jaren later vatte de Boerenbond dan toch het plan aan om macht te verwerven in de zuivelsector. Onder het mom van rationaliseren werd een fusie voorgesteld met nog andere, vooral noodleidende zuivelbedrijven, om sterker op de markt te staan. Dat de Boerenbond in elk bestuur zijn ‘raadgever' zou hebben maakte wel deel uit van het voorstel. Mijn vader was radicaal tegen, alleen, hij werd straks 65 jaar en moest binnenkort aftreden.

Hij ging naar Leuven bij de Boerenbond met zijn zorgvuldig opgebouwde argumentatie en hield daar een lang pleidooi over zijn visie.

Daarna ging Noël Devisch, toen lid van het hoofdbestuur, naar het bord. Hij tekende onderaan een stip. "Kijk," zei hij. "Dit is Inco". Bovenaan het bord tekende hij ook een stip. "Dit is de fusie. Of wij daar nu recht naartoe gaan of krom, interesseert mij niet, maar we gaan er naartoe. Of dit nu goed is voor de boeren of niet. Denk vooral niet dat de Boerenbond niet zonder de boeren kan, het zijn de boeren die niet zonder Boerenbond kunnen." Mijn vader stond aan de vloer genageld. Verschrikkelijk ontgoocheld kwam hij thuis.

Mijn vader was ook voorzitter van de ledenkringen. Dit zijn groepen van boeren-coöperanten uit een bepaalde streek. Jaarlijks werd in elke ledenkring een vergadering gehouden. Overal pleitte hij tegen de fusie, hoewel de Boerenbond hem overal het spreken probeerde te beletten. Op een bepaalde vergadering werd hij door een directielid zo laag aangepakt, dat hij de zaal verliet. Het directielid kwam nagelopen en zei: "Maar Jozef toch, wees nu toch eens verstandig. Jij bent toch een huis aan het bouwen." "Ja" antwoordde mijn vader verbaasd. "Als je wilt, kunnen wij zorgen dat je geen BTW moet betalen voor je huis".

Mijn vader begreep er nu niets meer van. Kort daarop kwam iemand met een cheque van 1.000.000 fr. Hij legde die op tafel. "Als je voortaan je mond houdt over de fusie is die van u". Mijn vader werd woedend, scheurde de cheque en liep kwaad naar buiten. De persoon kwam achter hem aan: "als je dit uitbrengt, dan zweer ik op het hoofd van mijn kinderen dat het niet waar is". "Zijn je kinderen je maar zoveel waard ?", vroeg mijn vader

Mijn vader belandde in een zware depressie, alles waar hij 35 jaar voor gevochten had, bleek één grote leugen te zijn. Kort daarop kreeg hij kanker en stierf hij.

Boeren bedrogen, opnieuw

Een al even grote belemmering om behoorlijk te kunnen boeren is de onzekerheid, de industrie die de familiale bedrijven steeds meer in zijn greep neemt.
Om hieraan te verhelpen, werkt het Vlaams kabinet van landbouw aan een toekomstvisie. Dit is de allereerste keer dat een minister van landbouw probeert een lange termijnvisie uit te werken. Geen enkele CVP- (of Boerenbond) minister heeft daar ooit aan gewerkt. De Boerenbond heeft jarenlang via CVP de minister van landbouw geleverd. Dat het nu al jarenlang slecht gaat in de landbouw, heeft het dan ook in de eerste plaats aan het beleid van haar eigen ministers te danken.
Er werd een Plattelandsontwikkelingsplan overeengekomen met heel wat kansen voor familiale bedrijven.

Ook de almaar veranderende reglementering op bemesting, met bijhorende papierberg, werkt frustrerend. Uit alle MAP-compromissen is telkens het minimum gekomen ‘in het belang van de sector'. Gevolg, kort daarop zag men dat dit niet werkte en werd opnieuw onderhandeld over nieuwe verstrenging. Telkens weer met vooral veel onzekerheid voor de boeren en vooral veel verloren energie, die veel beter gebruikt had geweest voor een toekomstgerichte politiek. Voor veel boeren weegt het negatieve imago dat op hen afstraalt zwaar, hoewel ze dit niet in de hand hebben. Hierdoor kwam ook steeds nadrukkelijker de tweespalt landbouw en natuur, die elkaar steeds meer in de haren vliegen.

De rol van sommige natuurverenigingen is hier ook niet altijd even mooi geweest. Wat hen interesseert is de beste bewaard gebleven landbouwgrond in te palmen, zonder zich over de grond van de zaak te willen bekommeren. Het kan best zijn dat achter de schermen Boerenbond en Natuurpunt beste maatjes zijn. Allebei staan ze voor dezelfde uitgangspunten: de opsplitsing van landbouw en natuur. Boeren, die zich generaties lang ingezet hebben voor behoud van kleine landschapselementen en natuurwaarden op hun bedrijf, zien hun gronden ingepalmd worden om in natuurgebied te veranderen. Anderen die hiermee geen rekening hielden, kunnen rustig voortwerken. Hun natuurarme gronden vindt Natuurpunt waardeloos. De Boerenbond wil wel een aantal boeren opofferen aan natuur, als op de rest van de gronden maar geen beperkingen komen. Dit wekt zeer veel wrevel en verdeeldheid bij de boeren. De ene boer wordt het boeren bijna onmogelijk gemaakt, de andere boer kan rustig zijn gangetje gaan. Het ‘verdeel en heers'-principe is de Boerenbond niet vreemd.

Als men aan een toekomstgerichte, duurzame landbouw wil werken, moeten we leren uit het verleden en voor een oplossing durven kiezen waar we voor minstens tien jaar goed zijn en weten waar we als boer aan toe zijn. Heeft men wel eens nagedacht over andere pistes ? In Nederland, Duitsland en Denemarken heeft men gekozen voor een 100% afbakening. Op het eerste gezicht lijkt dit nog erger dan wat hier nu te gebeuren staat, maar dan kunnen we meteen een derogatie (versoepeling van de bemestingsnormen) aanvragen voor gewassen waar wetenschappelijk vaststaat dat ze weinig nitraten uitspoelen. In Nederland heeft men een versoepeling verkregen voor alle graslanden. De onderlinge verdeeldheid tussen boeren is hiermee weggewerkt, waardoor ze elkaar minder als rechtstreekse concurenten zien.

En het teveel aan mest? Wel, laten we een formule zoeken waarbij de integratoren verplicht -en deze keer écht verplicht- worden om zelf een oplossing te realiseren voor hun mestprobleem. Dit door mestverwerking en export op eigen kosten.

Het mestprobleem is in feite geen boerenprobleem, maar een probleem van de agro-industrie die het, met de steun uit bepaalde hoeken, telkens weet af te wenden op de boeren. Boeren met een teveel aan mest moeten nu zeer hoge bedragen neerleggen om hun mest bij andere boeren te kunnen uitrijden. De gronden worden nu massaal ingepalmd door de integratoren.

Dan pas kunnen we eindelijk heel het mestdossier opbergen en werken aan een echte toekomst waar zowel boer en burger beter van wordt.

Meer zekerheid, meer eensgezindheid onder de boeren en een beter imago voor de landbouw, daar kan Boerenbond toch
niets op tegen hebben ? Of toch ?

______________________________________
De auteur van dit artikel, Renaat Devreese is boer in Klemskerke. Hij zag vorig jaar, tijdens de BSE-crisis, heel zijn bio- geitenkudde vernietigen omwille van de gevolgen van de industriële landbouw.

Dit artikel verscheen ingekort in de Morgen en wordt opgenomen in het nieuwste nummer van het ledenblad van VAC.
Deze tekst mag/moet vrij verspreid worden mits bronvermelding.

****************************

Heet van de Naald - 19 mei 2002:

(1) Amsterdam stemt tegen verzelfstandigen van openbaar vervoer - door Raf Verbeke en Stijn Oosterlynck

Het stadsbestuur had de centen, het comitee de argumenten

In het tumult rond de Kamerverkiezingen in Nederland is het een beetje verloren gegaan, de uitslag van het referendum in Amsterdam. Een referendum over de verzelfstandiging van het Gemeentelijk Openbaar Vervoer. De strijd is hard geweest. Het stadsbestuur had de centen, het comitee tegen de argumenten.

(2) Internationale investeringsregels: wordt GATS-campagne een afleidingsmanoeuvre ? - door Luke Eric Peterson

Rechten en plichten van bestaande investeringsakkoorden soms groter dan die van de GATS

Attac Internationaal heeft van de meimaand de GATS-maand gemaakt. Eén van de strijdpunten van Attac is immers de strijd tegen de privatisering van de openbare diensten. En die openbare diensten liggen nu wel recht in de vuurlijn. De internationale campagne lijkt succes te kennen: het wantrouwen tegen de GATS groeit. Maar laten we er toch maar op letten dat dat akkoord geen afleidingsmanoeuvre wordt. Het huidige internationaal investeringsregime is minstens even pervers en vraagt dus ook onze aandacht.

(3) Slotverklaring van het Monterrey Sociaal Forum - "Een andere wereld is mogelijk"

Onze missie is de stem van de waardigheid te zijn

Vakbondsverenigingen, landbouwers, de inheemse bevolking, volksbewegingen, milieu-, vrouwen-, jongeren-, kinderen- en mensenrechtenactivisten uit Mexico en vele andere landen zijn van 18 tot 22 maart in Monterrey (Mexico) samen gekomen op het Sociaal Forum "Een andere wereld is mogelijk". De vooraf opgestelde, lege slotverklaring van de tegelijkertijd gehouden "Financing of Development" Conferentie, georganiseerd door de Verenigde Naties, heb je via de media kunnen horen. Zij worden niet voor niets door het kapitaal gefinancierd. Wij publiceren de slotverklaring van die 'andere' conferentie. Omdat die interessanter is en gehoord moet worden.

(4) Sabena: Kroniek van een geplande dood - door Daniel Spoel

Beheersmisdrijf, reusachtige uitverkoop of volmaaktheid van het liberalisme ?

Nog maar eens Sabena, zal je zeggen. Is dat geen oude koek ? Alleszins niet voor de duizenden werknemers die nog steeds op zoek zijn naar een nieuwe toekomst. Daniel Spoel maakt in dit werkstuk een vlijmscherpe analyse van wat er stond te gebeuren. De duur betaalde managers en regenten hebben boter op het hoofd. Een aanrader.

(Vermits het stuk tamelijk lang is vind je onderaan het artikel links naar de tekst in gemakkelijk af te drukken .txt, .rtf en .doc formaten.)