EADS-wapenfabrikant heeft géén scrupules

EADS staat voor European Aeronautics Defense and Space Company. De groep heeft een civiele vleugel (die onder andere de Airbus maakt) en een militaire tak. Zo'n 50 vredesactivisten uit België, Frankrijk, Nederland, Groot-Brittannië, Duitsland en Noorwegen wilden tijdens de jaarvergadering van 17 mei in Schiphol vragen stellen over de wapenfabricatie.

Een aantal activisten bleef buiten. Ze wierpen daar een symbolische drempel op, die door alle aanwezige aandeelhouders overwonnen moest worden, om naar binnen te kunnen. Een 20-tal activisten wonde de vergadering bij. Volgens Mich Crols van het Forum voor Vredesactie was de groep internationaal samengesteld, om des te feller tegen de Europese wapenfabrikant te kunnen ageren.

De groep van ethische aandeelhouders kreeg de kans om welgeteld drie van haar twintig vragen te stellen. Op twee vragen kwam er een antwoord. Vooreerst wilde de groep weten welke criteria EADS gebruikt om wapens naar "gevoelige landen" te exporteren. EADS antwoordde dat hij exporteert zolang de wetgever dat niet verbiedt. "Ze hebben dus géén criterium", aldus Mich Crols.

Dan kwam de vraag of het wel zin heeft enorme sommen te investeren in Research & Development voor de Eurofighter, terwijl dat gevechtsvliegtuig in Europa en Noord-Amerika niet verkocht geraakt. Dat impliceert dat EADS elders – dus dikwijls opnieuw in "gevoelige landen" – klanten zal moeten zoeken. EADS erkende de problemen met de Eurofighter. Korea heeft geen bestelling geplaatst, Nederland koopt het tuig niet, Griekenland wacht. En dus, aldus EADS, gaan we lobbyen in het Midden- en Verre-Oosten om de Eurofighter te verkopen. "Hetgeen opnieuw bewijst dat EADS geen scrupules heeft", zegt Mich Crols.

Christa Van Velzen, deze week in het Nederlandse parlement verkozen voor de Socialistische Partij, zou een derde vraag stellen voor de actievoerders. Maar haar werd het zwijgen opgelegd door de directie van EADS. En een tweede vragenronde werd simpelweg van de agenda geschrapt.

"We hebben wel gemerkt dat we niet alleen staan", zegt Mich Crols. "Bij de stemming over het jaarverslag waren er 40.000 stemmen van aandeelhouders tegen – terwijl onze groep maar zo'n 40 aandelen vertegenwoordigt, tegen zo'n 5 miljoen voor-stemmen. Dat is één teken. Daarnaast hebben ook andere aandeelhouders kritische vragen gesteld. Zo heeft EADS moeten toegeven dat ze samenwerken met Israël, waaruit opnieuw blijkt dat het Business As Usual is, zonder scrupules".

Crols vindt dat nog meer actievoerders hun natuurlijke weerstand tegen deelname aan het bestuur van zo'n onderneming zouden moeten overwinnen en aandelen zouden kunnen kopen. "Het is een dankbare manier van actievoeren", zegt Crols, al zijn de resultaten eerder symbolisch.

De groep van ethische aandeelhouders is wel vastbesloten nu tegen EADS gerechtelijke stappen te ondernemen. Dat EADS zijn aandeelhouders niet laat spreken tijdens de jaarvergadering, druist immers in tegen het Nederlandse vennootschapsrecht. "We hebben dat eerder al meegemaakt met BARCO dat ook militaire toepassingen maakt", zegt Mich Crols, "maar in die zaak hebben we onlangs voor de rechter wel gelijk gekregen".

Tegenover EADS komen de ethische aandeelhouders waarschijnlijk nog met een tweede klacht. Ze hebben namelijk het jaarverslag nog niet mogen becommentariëren, hetgeen ook een wettelijk recht is. "EADS heeft beloofd ons dat document te sturen, zodat we het kunnen bestuderen en van commentaar voorzien", zegt Mich Crols nog. Maar het valt af te wachten of de wapenfabrikant die belofte nakomt.

arch/ive/ief (2000 - 2005)