De GATS: mevrouw Neyts zit in het buitenland ...

Eind april lekte de voorlopige lijst liberaliseringsverzoeken van de EU-lidstaten aan hun belangrijkste handelspartners in het kader van de GATS uit. Tot nog toe hing een hoge graad van geheimhouding rond het hele onderhandelingsproces. Noch de nationale noch het Europese Parlement waren op de hoogte van wat de nationale vertegenwoordigers in het Comite 133 en de Europese Commissie zoal achter gesloten deuren bekokstoofden. Zelfs vele nationale ministeries weten van niets.

Een anekdote toont het schrijnende gebrek aan interesse van onze nationale politieke vertegenwoordigers ‘mooi' aan. Op 29 en 30 april organiseerde de Wereldhandelsorganisatie (WHO) in wiens schoot de GATS-onderhandelingen plaatsvinden een open symposium in Génève. Claudine Drion, lid van de Federale Kamer, was aanwezig en wou de VLD'ster Annemie Neyts, secretaris voor buitenlandse handel en dus verantwoordelijk voor het opvolgen van de GATS-onderhandelingen, enkele prangende vragen over de Belgische betrokkenheid in de GATS-onderhandelingen stellen. Groot was haar verbazing toen bleek dat Annemie Neyts nergens te bespeuren was. Mevrouw Neyts bleek in het buitenland te zitten en had de moeite niet genomen een plaatsvervanger te zoeken. In de schoot van de GATS is men druk doende de openstelling van de publieke diensten voor de private concurrentie voor te bereiden, maar onze nationale vertegenwoordigster heeft blijkbaar andere prioriteiten. Ziedaar hoeveel onze politieke klasse geleerd heeft uit het Sabena-debacle…

Ondanks de onverschilligheid van een groot deel van onze politieke ‘vertegenwoordigers', ging het uitlekken van de geheime documenten niet onopgemerkt voorbij. Kranten als de Daily Mail en de Guardain besteedden er uitgebreid aandacht aan. Verschillende NGO's en sociale bewegingen zoals Attac, Friends of the Earth, Save the Children, Oxfam, GATT Watchdog, Council of Canadians en World Development Movement uitten hun uiterste bezorgdheid in inderhaast uitgezonden persberichten. Zij zien hun vrees dat de GATS dreigt uit te lopen op een grootschalige privatisering van de openbare sector bewaarheid worden.

De Europese Commissie doet de beschuldigingen zoals verwacht af als compleet uit de lucht gegrepen. Anthony Gooch, de woordvoerder van de Europese Commissie, verklaarde dat de beschuldigingen van de NGO's en sociale bewegingen als zou de EU de liberalisering van verschillende publieke diensten in ontwikkelingslanden vragen niet correct zijn. De voorbereidende documenten weerspiegelen volgens hem niet de officiële positie van de EU. Het zijn voorbereidende documenten die gebruikt worden in de consultatieronde met de EU-lidstaten. Afhankelijk van hun suggesties en opmerkingen wordt dan eind juni een standpunt ingenomen. En bovendien maken de ‘agressieve' voorstellen deel uit van de onderhandelingsstrategie van de Commissie. Met andere woorden: hoe meer je eist, hoe meer je uiteindelijk ingewilligd ziet.

De hele affaire maakt één iets duidelijk. Ondanks al die mooie beloftes dat de nieuwe WHO-onderhandelingsronde een ‘ontwikkelings'ronde zou worden, een ronde waarin de rijke landen ervoor zouden zorgen dat de ontwikkelingslanden zich via de wereldhandel konden opwerken, blijkt de praktijk heel wat minder fraai te zijn. De EU wil niets meer of minder dan de capaciteiten van de ontwikkelingslanden om buitenlandse directe investeringen te reguleren en aan te wenden zoals zij dit zelf het beste achten te ondermijnen. En blijkt nu juist die capaciteit om buitenlandse directe investeringen te regelen een essentieel instrument te zijn voor ontwikkelingslanden om zelf aan hun economische ontwikkeling te werken...
De EU beweert wel dat de ontwikkelingslanden die verzoeken niet hoeven in te willigen indien ze dat niet willen, maar de onderhandelingsstrategie van de EU is er heel duidelijk op gericht juist die sectoren waarvan ze verwacht dat de ontwikkelingslanden die niet zullen willen openstellen voor buitenlandse multinationals (de zogenaamde ‘exemptions'), als basis voor hun lijst liberaliseringsverzoeken te gebruiken. En aangezien de ontwikkelingslanden dringend nood hebben aan toegang tot onze landbouw- en textielmarkten om hun buitenlandse reserves op te bouwen (een toegang die reeds meerdere malen beloofd is door het westen, maar er uiteraard nog nooit van gekomen is), valt het te betwijfelen of ze zich niet gedwongen zullen voelen toegevingen te doen die ze eigenlijk niet willen doen. Het openen van de watermarkt en de financiële diensten zijn slechts twee van de vele voorbeelden.

En mocht je nog niet overtuigd zijn van de bodemloze hypocrisie van de EU, dan zal het volgende voorbeeld je wel over de streep trekken. Terwijl ‘Fort Europa' er alles aan doet ‘lastige en ongewenste' vluchtelingen buiten te houden, pleit de EU nu in het kader van de GATS voor mobiliteit van werknemers binnen multinationale ondernemingen. Onbeperkte bewegingsvrijheid voor yuppies dus, maar niet voor de Keniaanse straatveger op zoek naar een menswaardig leven en het andersglobalistische straatgespuis. Dit alles toont nogmaals aan voor wie dit Europa opgebouwd wordt. Moest het Europese Services Network (ESN), een lobbygroep van de belangrijkste Europese private dienstenmultinationals, de EU gerechtelijk willen vervolgen voor plagiaat, dan zou ze in de GATS-verzoeklijst van de Commissie een waterdichte zaak vinden. De lijst verzoeken lijkt immers wel door Andrew Buxton, de voorzitter van het ESN, zelf opgesteld te zijn.

Wat de VS, of beter haar dienstenmultinationals, allemaal op haar shopping-lijstje staan heeft, is nog niet geweten. Maar als we David Hartridge, het vroegere hoofd van de WHO-sectie diensten, mogen geloven als hij stelt dat de GATS er nooit zou gekomen zijn zonder de enorme druk van Amerikaanse financiële dienstenmultinationals zoals American Express en Citicorp, dan mogen we ons aan het ergste verwachten. Maar niet alleen de Amerikaanse financiële sector ligt op de loer. De US Council for Service Industries (USCSI), een Amerikaanse lobbygroep van multinationals met een machtig contingent private gezondheidsleveranciers, trekt enthousiast mee aan de GATS-kar. Volgens Tony Clark, een Canadese activist, leest de ledenlijst van de USCSI als een ‘wie is wie' van het schandaal rond de Amerikaanse electriciteits-dealer Enron. Dit soort dieven plant dus een staatsgreep op onze publiek sectoren, maar Annemie, ho maar, die heeft geen tijd, die zit in het buitenland …

arch/ive/ief (2000 - 2005)