arch/ive/ief (2000 - 2005)

5 na 12 voor nucleaire uitstap

Chernobyl
26 april 1986, een trieste dag in de wereldgeschiedenis.
Precies 16 jaar geleden werd het onbekende plaatsje Chernobyl gebombardeerd tot één van de meest duistere plaatsen op aarde. De brand die uitbrak in één van de vier reactoren van de kerncentrale in Chernobyl liet 31 doden na. De radioactiviteit die vrijkwam was 30 à 40 maal de hoeveelheid van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki en meer dan honderdduizend mensen in de directe omgeving van de centrale moesten worden geëvacueerd.
In tegenstelling tot andere rampen nemen de gevolgen van een nucleaire catastrofe de eerste jaren niet af. Alleen al het aantal mensen dat sinds de ramp is overleden aan kanker, wordt geschat op 400 000. Ruim 7000 kinderen en volwassenen in Oekraïne en Wit-Rusland leiden vandaag aan schildklierkanker, een ziekte die voor de ramp zelden voorkwam. Duizenden mensen hebben gezondheidsproblemen, zowel lichamelijk als geestelijk. Zelfs lang na de ramp werden nog steeds baby's geboren zonder armen of ogen of stompjes in plaats van ledematen.
De brand in Chernobyl was het begin van de grootste industriële ramp van de mensheid. 16 jaar later lijkt het erop dat dit ook door onze ministers erkend wordt. Met de beslissing over de nucleaire uitstap van België staan we een stap dichter bij de stopzetting van de opwekking en gebruik van de dodelijke atoomstroom.
Een internationaal probleem
In de jaren '70 kende de bouw van kerncentrales een enorme groei. Volgens de voorstanders van atoomenergie zou het energievraagstuk definitief opgelost worden! Maar de nucleaire sector heeft zichzelf duidelijk zwaar overschat en de euforie is terecht stilgevallen. De gevolgen voor de komende generaties zijn niet te overzien.
De veiligheid van kerncentrales laat te wensen over met als droeve hoogtepunt de ramp in Chernobyl. Het veiligheidsprobleem werd onlangs ook in België zeer actueel door een nota van Electrabel die Greenpeace aan het licht bracht. Hierin werden Doel 1 en Doel 2 onderzocht op hun bestandheid tegen de inslag van een sportvliegtuig, en ze kwamen er niet gunstig uit.
Ook is er vandaag een enorme radioactieve afvalberg ontstaan waar men geen blijf mee weet. Na meer dan 50 jaar onderzoek is er nog steeds geen oplossing gevonden voor het kernafval dat door de centrales wordt voortgebracht.
Nog een internationaal politiek probleem nauw verbonden met kernenergie is de nucleaire proliferatie. O.a. Israël, Pakistan, Zuid-Afrika en India konden kernwapens produceren nadat het Westen hen atoomcentrales verkocht.
Tenslotte, en vaak vergeten, is het lot van verschillende volkeren die de gevolgen moeten dragen van de uraniumontginning voor onze kerncentrales. De uraniumwinning vindt vooral plaats in gebieden waar inheemse volkeren wonen en waar enorme bergen radioactief afval blijven liggen, met alle gevolgen vandien voor het milieu en de gezondheid van de bewoners. Elk jaar belandt 110 ton verrijkt uranium in de kerncentrales van Doel en Tihange. Omwille van de Belgische atoomstroom ontstonden enorme ecologische, sociale en medische problemen in o.a. Canada, Gabon, Niger, Kazakstan, Zuid-Afrika en Australië.
België
Vrijdag 1 maart 2002 besliste de Ministerraad over de kernuitstap van België. Onze 7 kerncentrales zullen gesloten worden van zodra ze de leeftijd van 40 jaar bereiken. Met andere woorden, nog eens 13 tot 23 jaar productie van kernafval, leven met het veiligheidsrisico en hoofdzakelijk inheemse volkeren laten opdraaien voor de gevolgen van uraniumontginning.
De regeringsbeslissing geeft een positief signaal en moet toegejuicht worden, maar komt te laat. Veel te laat.
Kernenergie is gevaarlijk, vervuilend en duur. Er is dus geen enkele reden, integendeel, om centrales tot 40 jaar open te houden. Onze erfgenamen zullen nu al zeer lang de gevolgen moeten dragen en elke dag komen er onomkeerbare neveneffecten bij, voor mens en milieu.
Toekomst zonder kernenergie
Dat een toekomst zonder kernenergie noodzakelijk is, mag voldoende duidelijk zijn. Kernenergie voorziet vandaag bijna 60% van de elektriciteitsconsumptie in België. Daarmee komt ons land op de tweede plaats in de wereld, na koploper Frankrijk. Binnen 13 tot 23 jaar moet België op andere energiebronnen steunen. Is dit haalbaar? De geleidelijke kernuitstap zou vanaf 2015 moeten worden uitgevoerd. Tegelijk moet België de doelstellingen respecteren die afgesproken zijn in het Protocol van Kyoto en zich engageren tot een drastische vermindering van de CO2-uitstoot. Is dit haalbaar? Herhaaldelijke keren werd beweerd dat een toekomst zonder atoomenergie misschien wel nodig is, maar daarom niet mogelijk. Het rapport van de Commissie Ampère werd echter van tafel geveegd door het Wuppertal-rapport dat bewees dat de conclusies van de commissie niet gefundeerd zijn. De STEM-studie toonde aan dat kernenergie kan worden afgebouwd in 15 jaar én dat tegelijk de CO2-emissies drastisch kunnen verlaagd worden.
Een toekomst zonder kernenergie ís haalbaar. Op korte termijn staan drie volwaardige alternatieven voor kernenergie klaar: rationeel energiegebruik, hernieuwbare energie en warmte-krachtkoppeling. De almaar stijgende vraag naar energie moet naar beneden, en dit zal niet lukken zonder een ernstige ommezwaai in onze manier van energie gebruiken. De energie-efficiëntie aan vraag- en aanbodzijde moet stijgen. Er zijn méér en vergaander maatregelen nodig voor alle sectoren. Onze overheid dient een regulerend kader voor energie-efficiëntie aan te bieden en moet dringend werk maken van een betere inschakeling van milieuvriendelijke energiebronnen. Door te beslissen over de kernuitstap van België hebben onze ministers weerstaan aan de druk van de energie-intensieve industrie en de elektriciteitsmaatschappijen. Deze protesteren uiteraard, daar kernenergie de bron bij uitstek is waarbij de winsten geprivatiseerd worden en de kosten doorgeschoven naar de samenleving. Vanzelfsprekend verbruiken de energieverslindende bedrijven liever massaal vervuilende, maar goedkoop geleverde energie.
Subsidies
Het wetsvoorstel voorziet een clausule van "overmacht", wat wil zeggen dat de centrales langer mogen open blijven als de energiebevoorrading in het gedrang komt. Hoewel erbij vermeld wordt dat de clausule niet mag toegepast worden als het tekort te wijten is aan de energieproducenten zelf, blijft het wachten tot 2015 om te zien of het besluit ook daadwerkelijk zal uitgevoerd worden. Tot op vandaag worden tientallen keren meer subsidies besteed aan nucleair onderzoek dan aan onderzoek i.v.m. hernieuwbare energiebronnen. Deze massale subsidiëring dreigt de kernuitstap van België te saboteren door de concurrentie tussen deze gevaarlijke energievorm en veiliger en milieuvriendelijker alternatieven te vervalsen. Deze financiële steun moet ophouden, wil men propere energievormen de kans geven om door te breken.
5 na 12
Een toekomst zonder kernenergie is mogelijk. De argumenten over de onhaalbaarheid zijn wetenschappelijk van tafel geveegd, maar het idee blijft spijtig genoeg leven in de publieke opinie. De alternatieven zijn voorhanden. Kerncentrales sluiten kan, dankzij rationeel energiegebruik en het aanspreken van nieuwe, propere energiebronnen.
Een toekomst zonder kernenergie is noodzakelijk. De opwekking en het gebruik van kernenergie is onaanvaardbaar. Kijken we alleen al naar het immense menselijke leed, de sociale ontwrichting en de economische ineenstorting die de ramp in Chernobyl veroorzaakte, nu precies 16 jaar geleden.
Laten we niet meer twijfelen, het is 5 na 12.