arch/ive/ief (2000 - 2005)

Het ziet er naar uit dat een internationaal akkoord de bevoegdheden van Canadese gemeentebesturen op het vlak van de reglementering van industriezones en lokale handel (bijvoorbeeld openingsuren van winkels) zal aantasten.

De onderhandelaars van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) hebben een lijst opgesteld van lokale verordeningen die kleine ondernemingen zouden bevoordelen ten nadele van grotere. Dergelijke verordeningen worden beschouwd als een schending van het Algemeen Akkoord voor Handel in Diensten (GATS – General Agreement on Trade in Services). De details van dit akkoord worden op dit moment onderhandeld in Genève.

Het door de Canadese federale overheid ondertekende GATS heeft betrekking op alle niveaus van machtsuitoefening in Canada, waaronder dus ook de gemeenten. De grote detailhandelaren vinden dat lokale verordeningen met betrekking tot de grootte van de stock en de openingsuren kleine detailhandelaren bevoordelen. Wanneer de lokale overheden onder het gezag van de GATS vallen, zullen deze grote handelaren dergelijke verordeningen als illegale handelsbarrières kunnen aanklagen.

"Ziehier de globalisering," bevestigt Jack Layton, gemeenteraadslid van de gemeente Toronto en eveneens voorzitter van de Canadese federatie van gemeenten. "Ze begint met het invoeren van de natiestaat en richt zijn aanval vervolgens tegen provinciale en lokale overheden."

"Het is als een mes in de rug van alle Canadese gemeenteraadsleden en burgemeesters."

"De GATS kan de gemeentelijke overheden elimineren," voegt Victor Durman, gemeenteraadslid van West-Vancouver eraan toe: "Ik vind dat elke lokale gemeenschap, vertegenwoordigd door haar gemeentelijke afgevaardigden, de mogelijkheid moet hebben om reglementen in te stellen die de lokale belangen en verlangens weerspiegelen, zonder het risico teruggefloten te worden door een internationaal tribunaal."

De vertegenwoordigers van 144 WTO-leden, waaronder Canada, bereiden een lijst voor met argumenten die volgens hen de stelling ondersteunen dat bepaalde nationale reglementen handelsbarrières vormen.

De handelsregels staan een land toe de binnenlandse politiek van een ander land aan te vechten wanneer het deze als handelsbelemmerend beoordeeld. Specialisten bevestigen dat sommige landen onder zware druk stonden van grote detailhandelaren om reglementen die kleine ondernemers zouden bevoordelen onder vuur te nemen.

Volgens uitgelekte informatie over een vergadering vorige zomer vonden minstens twee deelnemende delegaties aan de handelsonderhandelingen dat lokale reglementen met betrekking tot het afbakenen van zones (woonzones, zones voor winkels…) en openingsuren onderworpen moeten worden aan de GATS. Bovendien blijkt volgens een tweede intern document dat het WTO-personeel het voorstel om dergelijke lokale reglementen als potentieel handelsbelemmerend te beschouwen steunt.

In deze omstandigheden zullen gemeenten moeten bewijzen dat alle ingestelde reglementen de limiet van wat volgens de GATS aanvaardbaar is niet overschrijden. Zo bijvoorbeeld het verbod op het openen van een grote winkel, open 24 uur op 24, in een woonwijk.

West-Vancouver is één van de vele gemeenten van Brits Colombia die zich in het debat over de regionale en lokale impact van internationale handelsakkoorden heeft gestort.

Het GATS-probleem werd vorig jaar publiek, toen het regionale district Vancouver aankondigde dat het niet van plan was het project van de oprichting, het bouwen en de werking van nieuwe installaties voor de behandeling van natuurlijke waterwegen voor zijn rekening te nemen.

Maar een dergelijke beslissing viel onder de bescherming van het Noord-Amerikaanse vrijhandelsakkoord (NAFTA), dat op zijn beurt de lokale besluitvorming met betrekking tot de behandeling van waterwegen kon vernietigen.

De pleitbezorgers van de regio konden deze mogelijkheid niet tegenhouden en het project werd dan ook afgevoerd.

Ellen Gould, onafhankelijke handelsonderzoekster van de Georgetown-universiteit van Washington verklaarde onlangs voor de gemeenteraad van West-Vancouver dat "de federale overheid absoluut geen rekening houdt met het gevaar waaraan het de gemeenten blootstelt."

Wanneer ook het afbakenen van zones deel uitmaakt van het nieuwe internationale akkoord, zullen alle door regionale raden ingestelde reglementen met de bedoeling de bouw van handelscentra te beperken, om het aantal zaken dat niet voldoet aan de criteria van de buurt te beperken of om de openingsuren te regelen gecontesteerd worden," verklaarde ze.

Gould legt uit dat het voor de gemeenten moeilijk vaststelbaar kan zijn wat de limiet van het aanvaardbare is: "wanneer er problemen zijn in de buurt omwille van geluidsoverlast door het verkeer dat een supermarkt aantrekt, kunnen gemeenten hun toevlucht niet nemen tot het afbakenen van zones om de oprichting van een grootwarenhuis te verbieden. Mogelijks moeten ze het voorstel van de supermarkt aanvaarden om het geluid te dempen door de heraanleg van het landschap, van de toegangswegen enz."

Sommige waarnemers opperen de hypothese dat de beslissing om verordeningen die kleine winkels bevoordelen af te schaffen, afkomstig is van ondernemingen als Wal-Mart en grote Europese detailhandelaars als IKEA en Boots. Wal-Mart had het plan om de voorbije maand elf "winkelcomplexen" te openen in de Verenigde Staten. De oppervlakte van de winkels, open 24 uur op 24, schommelt tussen 3.600 en 7.550 m2.

Dat het afbakenen van zones en de openingsuren op het programma stonden van de discussies in Genève heeft de aandacht van de Canadese gemeenten voor internationale handel verscherpt.

"Onze grootste angsten worden bevestigd. Enkele functionarissen zonder legitimiteit die in het geheim vergaderen kunnen beslissen over oplossingen voor regionale problemen zoals het afbakenen van zones en openingsuren," bevestigt Layton.

"We weten heel goed dat de Wal-Marts van deze wereld veel geld over hebben voor het afremmen van de door regionale overheden gebruikte technieken om hun identiteit en hun lokale ondernemingen te behouden."

Maar de federale handelsvertegenwoordigers verklaren dat de gemeenten zich geen zorgen hoeven te maken.

Vince Sacchetti, politiek hoofdanalist bij het Canadese Ministerie voor Industrie beschouwt problemen als gemeentelijke afbakening van zones en beperkingen op openingsuren slechts als een lijst van oppervlakkige voorbeelden die behandeld zouden kunnen worden door de GATS.

"Ik kan niet geloven dat dit voor de WTO komt," zegt hij. We hebben nog geen echte discussie gehad. Die komt eraan ... We zijn bezig met het opstellen van een lijst. Slechts drie van de 144 leden hebben ons reeds een lijst bezorgd."

Gould bevestigt in elk geval dat een lid van de Europese onderhandelaarsploeg toegestemd heeft met het opstarten van debatten over het afbakenen van zones en openingsuren binnen de GATS.

"Wanneer de federale regering het daar niet mee eens is, moet ze dat maar laten weten", zegt ze. Een cruciale vergadering in maart moet bepalen hoe het zit met nationale verordeningen.

André Lemay, woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Ottawa stelt dat de bezorgdheid van de gemeenten ongegrond is.

"De GATS werd oorspronkelijk gemaakt op maat van Canada. In meer dan 95% van de gevallen zijn we reeds afhankelijk van de regels van de WTO."

"Wat de GATS wil, is markttoegang creëren," stelt hij. Maar geen enkele gemeente wou zijn recht op het uitvaardigen van reglementen verliezen. Dit recht hebben ze verworven in de draft tekst.

Gould erkent dat het recht om reglementen uit te vaardigen niet voorkomt in de draft, maar er moet een tegengewicht komen in de vorm van een engagement voor meer commerciële uitwisseling.

Ze verwerpt eveneens het argument dat de GATS op maat van Canada gemaakt werd en stelt dat Ottawa er niet in geslaagd is de Canadese ondernemingen in deze zaak te betrekken.

"De GATS werd gecreëerd door Amerikaanse transnationale ondernemingen. Ze domineren wereldwijd de dienstensector. Wat is het Canadese equivalent van PricewaterhouseCoopers of van Microsoft?"

"Ze [de federale regering] probeert hen aan te trekken voor vergaderingen, maar de participatie is steeds zeer zwak. Ze hebben veel moeite om belangstelling te wekken voor de GATS bij gelijk wie in de [Canadese] zakenwereld."

Lemay verklaarde dat wanneer de gemeenten niet willen horen over het afbakenen van zones en over openingsuren in de onderhandelingsschema's, "we dit voorstel aan de WTO voorleggen."

Wanneer daarentegen na federale en gemeentelijke raadplegingen "51 of 55% van de gemeenten bevestigt dat ze de lijst willen behouden, kunnen we dit niet weigeren."

De Canadese federatie van gemeenten heeft een schriftelijke vragenlijst voorbereid voor de federale regering.

"De antwoorden moeten duidelijk aanduiden in welke mate ze bereid zijn zich te engageren," verklaarde de advocaat van de federatie, Donald Lidstone.

De gemeenten zijn van mening dat "het plannen van het gebruik van terreinen en de controle over het gebruik van gronden historisch, traditioneel en wettelijk afhangen van de regionale jurisdictie." Lidstone voegt toe dat Ottawa geïnformeerd moet worden over de afwijzing van de gemeenten om het afbakenen van zones of de openingsuren op de handelslijsten te plaatsen.

Volgens het informatieblad van de internationale handelsagenda van de vroegere communicatiedirecteur van de WTO willen de grote detailhandelaren en de groothandelaren dat de sector van distributiediensten prioriteit is binnen de GATS.

"Hoewel ze 25 à 30% van de zakencijfers van bijna alle economieën uitmaken, werden de distributiediensten sterk verwaarloosd binnen de WTO," staat erin te lezen.

In elk geval, de bekende ketens als Wal-Mart en Marks&Spencer "beschikken over mondiale strategieën, waarvoor de markttoegangsvoorwaarden en de nationale reguleringsmaatregelen uiterst belangrijk zijn."

Deze tekst werd vertaald door Jan Versluys voor Attac-Vlaanderen. Deze tekst mag/moet vrij verspreid worden, mits volledige bronvermelding.

Voor een inleiding tot de GATS, zie
http://archive.indymedia.be/front.php3?article_id=19690