arch/ive/ief (2000 - 2005)

Niemand had verwacht dat de mobilisatie tegen de Europese top van Barcelona zo'n succes zou worden. Barcelona overtroefde zelfs Genua, dat de lat nochtans reeds zeer hoog had gelegd. Zoals elders trachtten ook in Spanje de media en de regering de beweging tegen de kapitalistische globalisering te diaboliseren en te verzwakken. Ginder ging het echt om een regelrechte moddercampagne tegen de beweging. Elf september en de strijd tegen het Eta-terrorisme dienden als dekmantel…
Zo zetten de autoriteiten bijvoorbeeld via de media een campagne op tegen een hele reeks activistische internet-sites, die beschuldigd werden van het ophemelen van geweld. Sommige van deze sites kregen, volledig toevallig uiteraard, ook te maken met zeer hardnekkige vormen informatica-piraterij. Militanten werden systematisch gevolgd, preventief opgepakt of gecontroleerd aan de uitgang van vergaderingen.
Voor de acties van start gingen, nodigde de Spaanse politie de pers uit op trainingen van de speciale anti-oproertroepen, om te tonen dat het er hitsig zou aan toe kunnen gaan. Toen de acties eens van start gingen ontplooide de repressiemacht zich als een echte oorlogsmachine, met de aanwezigheid van gevechtsschepen, anti-afweerraketten, straaljagers en een AWACS-vliegtuig van de Nato.
Bovendien is het zo dat er in Spanje over een andersglobaliseringsbeweging op ‘nationaal' niveau'. Die beweging kent ginder immers een nogal ongelijke ontwikkeling in de verschillende regio's en autonome gemeenschappen die het land vormen. De jongste periode vonden er wel inspanningen plaats om de beeging nationaal te verenigen rond een gemeenschappelijk eisenplatform en gezamelijke agenda. Daartoe werd er ondermeer een vergadering georganiseerd in Zaragossa i december. Ondanks die inspanningen blijft de organisatorische structuur van de beweging zwak.
De mobilisaties die voorafgingen aan Barcelona, bijvoorbeeld de acties tegen de Europese top van de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken, waaraan 3.000 activisten deelnamen, lieten al evenmin vermoeden dat de beweging zo'n groot succes tegemoet was aan het gaan in Spanje.
De organisatoren stemden trouwens hun verwachtingen af op het feit dat het hier slechts ging om een tussentijdse Europese top, en dus geen top van de G8 of het IMF. Hoewel de agenda van de top zeker wel belangrijk was (liberalisering van de gas- en electriciteitssector, flexibilisering van de arbeidsmarkt, integratie van nieuwe kandidaat-lidstaten) zouden de knopen toch pas echt doorgehakt worden in juni in Sevilla.
Met dit in het achterhoofd en ook verderbouwend op de ervaring van de eerste andersglobalistische actie in het land, ietsje méér dan een jaar geleden, toen er 20.000 mensen betoogden tegen geplande top van de Wereldbank, mikten de meest optimistische organisatoren op 50.000 tot 100.000 deelnemers. Het werden er minstens drie tot vier keer meer.

Redenen van het succes

Ten eerste mogen we niet uit het oog verliezen dat de manifestatie van Barcelona een zeer regionaal karakter had. Hoewel er zeker en vast belangrijke delegaties aanwezig waren uit andere regio's van de Spaanse staat alsook een aantal delegaties uit de andere EU-lidstaten, waren het toch voornamelijk de Catalanen en de inwoners van Barcelona die massaal de straat optrokken en het gros van de betogingen bevolkten.
Om te beginnen zouden we dus het succes kunnen verklaren vanuit de specifieke regionale en nationale context in Catalonië. De regio kende sinds enige tijd meerdere massabetogingen. Bron van onvrede is de politiek en de stijl van een arrogante en agressieve rechtse regering, die zich door haar parlementaire meerderheid door niets of niemand laat hinderen en die openlijk aan de voeten ligt van Bush en het Amerikaans imperialisme.

Sinds enkele maanden kent Spanje massabetogingen, met een zeer grote deelname van jongeren, tegen het asielbeleid van de regering Aznar, tegen een stuwdamproject rond de stroom de Ebro (meer bepaald tegen het PNH, het nationaal Hydraulisch Plan) alsook tegen de hervorming van het universitair onderwijs. Daarenboven kent de stad Barcelona een lange revolutionaire en libertaire geschiedenis en traditie, die tot op heden haar sporen nalaat in het collectieve geheugen van de inwoners van de stad. Barcelona kent nog steeds een zeer rijk en actief verenigingsleven.

Maar zelfs het bestaan van een dergelijke strijdtraditie en van nieuwe strijdbewegingen volstaat niet om een dergelijk succes te verklaren. In feite kan je slechts een algemenere verklaring vinden in de vaststelling dat Barcelona opnieuw een bevestiging vormt van het feit dat de beweging tegen de kapitalistische globalisering zich steeds verder uitbreidt en massa-vormen begint aan te nemen. De belangrijkste kracht van die beweging, die samengesteld is uit actoren die het belang van eenheid in verscheidenheid begrijpen, schuilt erin dat ze zonder ophouden zich weet te verbreden en steeds meer vormen van verzet en strijd als concentrische cirkels rond zich weet aan te trekken. Het is deze alchemie die zijn werk heeft gedaan in Barcelona. Het succes van deze mobilisatie kan je ontcijferen in de samenstelling ervan.
Drie verschillende platformen waren met elkaar overeengekomen om op dezelfde dag en hetzelfde uur te manifesteren, zij het dan in verschillende blokken. Het eerste platform, dat veruit het meeste volk op de been wist te brengen was de "Campagne tegen het kapitaal en de oorlog". Dat is een bundeling van een honderdtal verenigingen, radicaal linkse partijen en sociale bewegingen, waaronder "Okupas", een beweging van krakers en sociale centra die uiterst actief is in Barcelona.
Het tweede platform verenigde de Catalaanse, Baskische en Galicische nationalisten. In deze landen, die lange tijd onderdrukt werden door het franquistisch regime en ook vandaag nog af te rekenen hebben met de centralistische Spaanse staat, leeft er een gedegen traditie van links nationalisme. Deze nationalisten nemen deel aan de strijd tegen de kapitalistische globalisering, zonder in een reactionair en egoïstische "soevereiniteitsdiscours te vervallen. Het derde platform kreeg de ietwat gezwollen naar "Barcelona Sociaal Forum" mee en werd gevormd rond de Catalaanse parlementaire linkerzijde met de Socialistische Partij, Izquierda Unida en de Communistische Partij. Ook de vakbonden UGT en CCOO sloten hierbij aan (het EVV organiseerde van haar kant een betoging op 14 maart waaraan "slechts!" 100.000 mensen deelnamen. Maar zonder enige twijfel waren het de jongeren die de drijvende kracht vormen achter de betoging. Ze leken overal aanwezig en toonden zich heel erg creatief, inventief, radicaal en feestelijk.
Daarbij dient opgemerkt dat de "Campagne tegen het Europa van het kapitaal en de oorlog" het duidelijkste platform naar voor schuif; een platform dat een duidelijke afwijzing van de huidige neoliberale Europese Unie inhield. Deze campagne werd opgezet vanuit de Beweging voor Globaal Verzet (MRG), die eerder al de acties tegen de top van de Wereldbank opzette. Deze beweging ontstond op haar beurt uit een heleboel actiecollectieven, die aanwezig waren in Praag tijdens de acties tegen de IMF-top in september 2000. Praag blijkt achteraf een echte Europese leerschool te zijn geweest voor de andersglobalisten.
Als we dan toch een parallel met de acties in België trachten te ontdekken, dan moet het deze zijn: het zijn de radicalere krachten die de acties tegen de Europese top van Barcelona op de rails hebben gezet. Het Barcelona Sociaal Forum, dat overigens toch wel last had van recuperatiepogingen, vormde zich slechts enkele weken voor de acties zelf, op het moment dat parlementair links de wind voelde opkomen en besefte dat ze een historische kans dreigde te missen.
Barcelona betekent ook een nieuwe stap vooruit in het gevecht tegen de Europese Unie. Steeds bredere lagen van de Europese bevolking begint te beseffen welke rol de EU speelt in de neoliberale globalisering. De mobilisaties hebben ook eens te meer aangetoond met welk enorm misprijzen de Europese elites deze "Unie" opbouwen. De betoging was nauwelijks afgelopen, toen Aznar op de televisie kwam vertellen dat de economische hervormingen die in het kader van de EU worden doorgevoerd, onomkeerbaar zijn… Dat zullen we nog wel zien.