arch/ive/ief (2000 - 2005)

De schokgolven van de overwinning van Pim Fortuyn in Rotterdam deinen uit tot in Antwerpen. Weerwolf De Winter heeft bloed geroken en verlaat zijn hol. Als een politieke hermafrodiet tracht hij zichzelf te bevruchten door een ‘coalitie' aan te gaan met zijn eigen schaduw ‘Leefbaar Antwerpen' om aldus het cordon sanitaire te doorbreken.

Ook bij de VLD hebben ze bloed geroken maar stellen ze vast dat het van henzelf komt. De populistische wijze waarop de liberalen de afgelopen jaren het thema ‘veiligheid' hebben bespeeld keert zich nu tegen hen. De argumenten van het Blok worden door het liberale discours immers enkel versterkt, en in hun eigen rangen is er ondertussen ook al een incubus opgestaan in de vorm van een Ward Beysen (in linkse kringen in de Scheldestad ook bekend als ‘Zwart Wardje') die dit populisme nog ernstig neemt ook. Ter rechterzijde is er dus iets in de maak wat de naam ‘monstercoalitie' verdient, en dat in alle betekenissen van dit woord…

Maar ook ter linkerzijde roert er wat. SP.A, Agalev en zelfs CD&V lijken stilaan tot het besef te komen dat het besturen van een stad die grote sociale noden kent écht wel onbegonnen werk is met van jaar tot jaar minder geld. Het politiek fatsoen in onze neoliberale samenleving waar het eenheidsdenken rond een ‘terugtredende overheid' tot nader order bon ton blijft – ook bij de SP.A – verhindert hen natuurlijk om dit hardop te zeggen. Maar achter de schermen groeit een consensus die natuurlijk alwéér de liberalen dreigt te isoleren in de coalitie. Vandaar het paniekvoetbal dat de Antwerpse VLD-voorzitter Van Campenhout de afgelopen week ten beste gaf. Vlaams minister Van Mechelen (VLD) reageerde bijzonder bits op deze officieel niet gestelde vraag om meer geld voor de metropool: "Nog nooit is er in deze stad zoveel geïnvesteerd" zo riep hij uit in de Gazet Van Antwerpen van 15 maart. In één adem noemde hij de hoge snelheidstrein, het nieuwe justitiepaleis en de heraanleg van de Antwerpse Leien. Maar wat heeft een inwoner van de wijk Stuivenberg eraan dat hij binnenkort een halfuur sneller naar Parijs kan sporen of dat de Albanese maffia zal worden vrijgepleit wegens procedurefouten in een nieuw justitiepaleis i.p.v. in het oude? Het is alsof je zou investeren in een nieuwe wagen terwijl het dak van je huis lekt.

We willen het natuurlijk ook wel van de positieve kant bekijken: het is nog altijd beter dan de totaal nutteloze brug over de Schelde die Christian Leysen (VLD) wilde bouwen. Maar toch: binnenkort is er geen geld meer om het werk van de Witte Tornado's (straatvegers) of het buurttoezicht verder te zetten. En dat terwijl het stadsbestuur de mond vol heeft van een Marshallplan voor Antwerpen Noord bijvoorbeeld. Het is te begrijpen dat de Antwerpenaar hier allemaal niet vrolijker van wordt. Aan al die tegengestelde signalen moet een einde worden gesteld. En dat kan enkel door meer te investeren in openbare dienstverlening en in de leefkwaliteit in de volkswijken. Ondertussen wordt het steeds duidelijker dat dit niet (enkel) betekent: straten en pleinen heraanleggen, of zelfs investeren in sociale woningbouw, maar dat er geïnvesteerd moet worden in de mensen zelf: in jobs, onderwijs, cultuur, sport (zie hierover ook het gesprek met Filip Vanderbeek op deze site).

De centenkwestie breekt het Antwerpse politieke landschap onherroepelijk weer open tussen links en rechts. Wie geen kamp kiest is gezien en verdwijnt in de gapende kloof die in de plaats zal komen van dat centrum, waar iedereen zich tot voor kort nog stond te verdringen. Dat de SP.A ter linkerzijde een voortrekkersrol zal moeten spelen is vanzelfsprekend. Momenteel staat de partij er niet echt slecht voor: de groeiende polarisering tussen links en rechts speelt in het voordeel van de SP.A ten nadele van Agalev. Dat effect trad reeds op tijdens de voorbije gemeenteraadsverkiezingen en zal zich nog doorzetten. Patrick Janssens kan zich op die manier wellicht verzekeren van een ‘mooi resultaat' bij de komende verkiezingen. Maar om de stad te redden is er méér nodig dan een SP.A die zich lichtjes versterkt ten nadele van Agalev. De volkswijken moeten worden heroverd op het Vlaams Blok.

Laat het klaar en duidelijk zijn dat dit met het huidige profiel van de SP.A niet kan. De inwoners van de probleemwijken hebben er geen boodschap aan dat Leona Detiège ‘verstandig bestuurt' en in het college de kerk in het midden tracht te houden. De SP.A moet het 'cordon financière' doorbreken. Zij moet aan de stadsbevolking uitleggen dat de grote steden in Vlaanderen de middelen ontberen om efficiënt te besturen. De socialisten moeten de overheersende neoliberale ‘retoriek van de schaarste' logenstraffen. Dit thema kan zelfs op een organische wijze gekoppeld worden aan een progressief antwoord op het veiligheidsprobleem. Is er geen geld? Er is wél geld: ontmantel alle illegale financiële circuits die onze stad ‘rijk' is. Dan maak je niet enkel middelen vrij om een sociale herstelpolitiek te voeren, tegelijk breek je de ruggengraat van de georganiseerde misdaad. We kijken dus met belangstelling uit naar het dossier ‘fiscale fraude' in De Standaard…

Erik De Bruyn, 18 maart 2002