Euroclear, Clearstream en Swift: de duistere internationale van de financiers.

In Révélation$ vertelt Ernest Backes, een hooggeplaatste meneer die het doen en laten van het financiële wereldje van binnenuit kent, samen met de journalist Denis Robert, het geheime verhaal van een van de drie vennootschappen waarlangs vandaag alle internationale transacties van munten en roerende goederen gebeuren. Die drie vennootschappen zijn in het leven geroepen voor en door de banken en staan onder hun controle. Het gaat om de twee internationale clearing-huizen Clearstream in Luxemburg en Euroclear in Brussel en ‘Swift', een bedrijf met zetel in Brussel dat voorziet in een internationaal communicatienetwerk voor financiële instellingen.

Ernest Backes was tot 1983, toen hij ontslagen werd omdat hij teveel wist, de nummer drie van Clearstream. Clearstream is een bedrijf dat als taak heeft fondsen en waarden wereldwijd te transporteren. In 2000 behandelde Clearstream 153 miljoen transacties en beheerde het ongeveer 6.000 rekeningen uit 105 landen (waarvan 41 bancaire, juridische of fiscale paradijzen). Het bedrijf dat 2.300 mensen tewerkstelt, heeft ongeveer 2.500 klanten. De officiële winst voor 2000 bedraagt 215 miljoen euro. Vanuit Luxemburg passeert door de computers van het bedrijf dagelijks 130 miljard euro. Ongeveer 60% van de aandeelhouders van Clearstream is eveneens aandeelhouder van Euroclear. De twee multinationals delen een op drie bestuurders. Deze personen vormen het hart van het mondiale geldwezen.

In Révélation$ verschafte het onderzoek van Denis Robert toegang tot een gebied waarin nog nooit iemand was kunnen binnendringen: de coulissen van het internationale geldwezen. In het voetspoor van Ernest Backes, de insider, ontdekken we met afgrijzen activiteiten die het daglicht schuwen. Vertrekkend van microfiches en andere lijsten met bankrekeningen, afkomstig van Backes, leverde Révélation$ het bewijs van verborgen rekeningen op naam van multinationals (Unilever, Shell, Siemens, enz.) en als achtenswaardig bekend staande instellingen. Het boek bewees verder de medeplichtigheid van maffieuze banken in offshore belastingsparadijzen (Clearstream beheert bijna 5.000 rekeningen in fiscale paradijzen, gelokaliseerd in een veertigtal offshore-centra), toonde het bestaan aan van ontelbare vertakkingen met bestaande "affaires" in Frankrijk en elders, van witwascircuits voor drugsdollars en van betalingen van afpersgeld.

"Révélation$ was de noodzakelijke ontsteker van een proces dat verder gaat. De eerste ontploffing van een meertrapsrakket. Hier komt de tweede." Denis Robert preciseert: "Het was niet mijn bedoeling om zo snel een vervolg op Révélation$ te schrijven. Ik vond dat het eerste boek volstond. Indien de politici hun werk gedaan hadden, indien de bankiers hun werk gedaan hadden, indien de rechters hun werk gedaan hadden, indien de Luxemburgers hun werk gedaan hadden..., was ik er niet weer aan begonnen. Maar ze hebben hun werk niet gedaan."

"La Boîte noire" verhaalt de mini-aardbeving die de verschijning van "Révélation$" veroorzaakt heeft: de druk, de bedreigingen, het geschaduwd worden, de tegen de auteurs neergelegde klachten, de aankondiging van gerechtelijke vervolging; de opdracht in het Franse parlement over het witwassen; maar ook het ontslag van de chef van Clearstream, André Lussi, en van een deel van zijn nabije beschermelingen; daarna de overname van Clearstream door Duitsland. Sinds eind 1999 is Clearstream het gezamenlijke eigendom (50/50) van Cedel International (dat 93 aandelenbanken groepeert) en Deutsche Börse Clearing, het clearing-huis van de Duitse binnenlandse markt.

"La Boîte noire" vervolgt de onthullingen over niet-gepubliceerde rekeningen, die niet enkel door filialen van grote banken in fiscale paradijzen geopend worden, maar ook door multinationals. Ze bedienen zich van de niet-gepubliceerde rekeningen van Clearstream of Euroclear om bepaalde voordelen op te strijken (en die te doen verdwijnen).

Maar zoals "Révélation$, doet "La Boîte noire" behalve deze dramatische vaststelling ook een hoopgevende onthulling: het is technisch mogelijk om een "traceerbaarheid" te garanderen voor alle internationale financiële operaties.

Het is geen toeval dat Denis Robert aan het einde van zijn boek zijn vrije tribune weergeeft zoals verschenen in Le Monde van 10 mei 2001 en ondertekend door meerdere magistraten van "De oproep van Genève". De titel was "Achter een onthulling kan zich nog een andere verschuilen". Ze bevestigen borg te staan voor het boek "Révélation$" en bevestigen dat "alle operaties gedurende jaren geregistreerd en bewaard worden op fysieke dragers, microfiches of optische diskettes. Euroclear, Clearstream, Swift en alle gelijkaardige organen op nationaal of regionaal niveau zijn tegelijkertijd de actoren die het geld of de waarden transporteren en afleveren waneer ze van eigenaar veranderen en de notarissen van deze operaties die zorgvuldig waken over de herinnering (...). De conclusie dringt zich op: het feitelijke quasi-monopolie van de clearinghuizen en de financiële telecommunicatienetwerken, evenals de traceerbaarheid van kapitaalstromen zijn de middelen die controle mogelijk maken, wanneer men ze wil uitoefenen."

Deze mogelijkheden kunnen ondertussen enkel geconcretiseerd worden wanneer een politieke wil bestaat, preciseert "De oproep van Brussel voor internationale financiële rechtvaardigheid."

De omvang van de taak
We laten Denis Robert aan het woord: "Toen kwam 11 september. De druk op de ketel vergrootte aanzienlijk. Als gevolg van een grootschalig media-offensief, sprak de hele wereld plots over belastingsparadijzen en over de noodzaak van de strijd tegen witwasnetwerken. Iedereen sprak gedurende de eerste weken enkel over de financiële oorlog tegen de militanten en aanhangers van Al-Queda. George W. Bush verklaarde ernstig dat hij ‘de middelen van de terroristen zal uitputten en de medeplichtige banken en landen zal opsporen.' (...) De wereld keek goedkeurend toe. Wat een mededogen... Wie gelooft dat 3.000 doden de wereld in een handomdraai zullen veranderen? De belangen die de Amerikaanse administratie domineren – de lobbies van banken, de oliereuzen, de wapen- en informatica-industrie- zijn de kampioenen van de fiscale paradijzen. Op 12 september 2001 ontpopten deze zich niet als vrijgevige militanten voor financiële transparantie. Symbolisch werden bepaalde rekeningen geblokkeerd (in Londen, New York, Frankfurt...) Maar deze geïsoleerde daden zijn niks vergeleken met de ongelofelijke verpletteringsoorlog in Afghanistan. Drie maanden na de aanslagen heeft de VS nauwelijks lichte wapens boven gehaald. Echte vooruitgang is er niet, behalve de eeuwige verklaringen op ministeriële vergaderingen en topconferenties."

Denis Robert en Ernest Backes hebben in de archieven van Clearstream de namen gevonden van banken of maatschappijen die toebehoren aan vrienden van Bin Laden (de fameuze niet-gepubliceerde rekeningen). Maar, zo constateert Denis Robert, "voor zover ik weet heeft de firma, met inplanting in meer dan honderd landen, waarvan de helft belastingsparadijzen zijn, geen enkele verdachte klant aangegeven aan het antiwitwasparket noch aan de Amerikaanse autoriteiten. Ze hadden nochtans de kans."

Nog een toelichting die geen commentaar behoeft. "Ik heb ‘Les Dollars de la terreur', een vooruitziend werk geschreven in 1999, nagepluisd. De auteur, de journalist Richard Labévière, legde toen reeds uit dat ‘Osama Bin Laden tot in de perfectie de ‘privatisering' van het islamterrorisme vertegenwoordigt. Hij geniet een groot vertrouwen in de meest vooraanstaande milieus van het internationale geldwezen, waar hij een patrimonium beheert van meer dan 3 miljard dollar die circuleren binnen meerdere maatschappijen in de VS, Europa en het Nabije Oosten. Zijn contacten genieten de welwillende bescherming van grote, eerbiedwaardige internationale banken.' En Richard Labévière slaat de nagel op de kop: ‘De wegen van het geld laten toe de echte geldschieters van het terrorisme op te sporen. De internationale van de financiers is onmiskenbaar meer werkzaam dan deze van de ideologen en de bommenleggers.'" Het recupereren van de ruimte verloren door de democratie ten voordele van de financiële sfeer en het realiseren van internationale economische en sociale rechtvaardigheid is vandaag een imperatief, een doel gedragen door internationale bewegingen als ATTAC.

arch/ive/ief (2000 - 2005)