arch/ive/ief (2000 - 2005)

Het is een niet te onderschatten opgave, in het 147-bladzijden dikke programmaboek uit te filteren welke workshops, conferenties of seminaries we willen volgen. Vanmiddag ga ik samen met twee geïnteresseerde Filipijnse partners luisteren naar Wouter Vandenhole, de Leuvense onderzoeker die met steun van 11.11.11 baanbrekend onderzoek deed naar het ?Optioneel protocol op het Convenant voor Economische, Sociale en Culturele rechten.? Dat onderzoek komt.hij voorstellen en bespreken op het Forum.

Daarvoor hebben we rendez-vous met de Belgische delegatie aan gebouw 11 (hoe kan het ook anders..) waar we horen hoe Ives Desmet zich in De Morgen weer eens van zijn blauwste kant heeft laten zien. Wanneer Johan Corthouts belt voor commentaar haast hij zich op mijn vraag te zeggen dat het de persoonlijke mening van Desmet betreft. Het was dan ook een editoriaal. Hij begrijpt er al evenmin iets van als Baby-Thatcher himself. Maar goed, zoals Rudy De Leeuw van het ABVV naast ons op het gras zegt, ?laat ons dit non-event nu maar achter ons laten en ons concentreren op wat hier gebeurt.?

Waar het twee dagen geleden gemoedelijk rustig was op de campus, is de hele plek nu veranderd in een wervelende plek vol muziek en mensen. Vooral tijdens de middagpauze is het een drukte van belang. Tijdens belangrijke sessies moet je er op tijd bij zijn om een plaatsje te veroveren. Dat merken we wanneer Noam Chomski, de haast legendarische tegenstem die al jaren de Noord-Amerikaanse buitenlandse politiek bekritiseert, zijn opwachting komt maken voor een debat. We missen het evenement wegens eenvoudig te veel volk. Even ontstaat zelfs een opstootje omdat lokale politici een voorkeursbehandeling krijgen. De rel Verhofstadt in het klein als het ware. ?Het Forum is voor het volk,? scanderen de deelnemers. En gelijk hebben ze.

Een lokale krant bloklettert enkele cijfers over het WSF, onder de titel: ?wonderful solidarity, great business.? Dat betekent concreet dat alle 16000 hotelkamers uitverkocht zijn, de meeste kamers gedeeld. 15000 delegaties en 6000 officieel geregistreerde organisaties nemen deel, 2000 journalisten verslaan het geheel, ze vertegenwoordigen onder meer 402 persagentschappen uit 39 landen. 1800 vrijwilligers leiden alles mee in goede banen. 315 vertalers kunnen de aanvraag nauwelijks volgen, de 12000 hoofdtelefoons blijken alvast te weinig en op de festivalweide werd opgeroepen om een draagbaar radiootje met ?earplugs? mee te brengen. Zo worden de vertalingen van sommige van de grotere conferenties via radiofrequenties uitgezonden. Ook het openbaar vervoer zal het geweten hebben. Bij de busmaatschappijen zijn 400 extra uren personeel uitgetrokken, 20% extra bussen zijn ingelegd. Als we deze avond de campus verlaten, moeten we ons door een onafzienbare stroom mensen worstelen die staan aan te schuiven aan de busstand. Maar de goede sfeer blijft. Wat kan je anders verwachten?

>> PRESENTATIE VAN HET RAPPORT OVER HET FACULTATIEF PROTOCOL

Vrijdag 1 februari 2002, 14u: 11.11.11 gaf zijn eerste acte de presence op het Wereld Sociaal Forum! In samenwerking met Wouter Van den Hole van de faculteit rechten van de KUL gaf 11.11.11. een workshop over Sociale, Economische en Culturele rechten en het Facultatief Protocol. Het klaslokaal waar deze workshop doorging, leek in eerste instantie wat te groot en Koen Warmenbol van de Dienst Zuidwerking die de workshop inleidde, stelde voor om dichter bij elkaar te komen zitten. Maar dat was buiten het zuiderse tijdsbesef gerekend want het eerste half uurtje kwamen er steeds meer geïnteresseerden en het klaslokaaltje liep goed vol. Zeker een tiental verschillende nationaliteiten heb ik opgemerkt. Ook Aurora Parong, één van onze Filipijnse partners was aanwezig. Het Facultatief Protocol is een bijlage bij de Internationale Conventie voor Sociale, Economische en Culturele rechten. Dit protocol zou een individueel klachtenrecht mogelijk maken en daarmee de afdwingbaarheid van deze rechten vergroten. Geboeid luisterde iedereen naar Wouter die het vooral had over de verschillende dicussiepunten die het facultatief protocol oproepen: zijn economische, culturele en sociale rechten wel legale rechten en behoren ze tot de mensenrechten? En kunnen ze wel op hetzelfde niveau staan als de burger en politieke rechten? En is de lijst van deze rechten gelimiteerd of juist zeer uitgebreid? En wie kan klacht indienen? Deze vragen waren vaak aanleiding tot een boeiende discussie vanuit het publiek. Zoals Wouter het zelf naderhand zei, gaven de discussies hem een goed beeld van hoe verschillende mensen in verschillende landen rond dit thema actief bezig zijn en proberen aansluiting te vinden bij anderen. En iedereen was het erover eens dat het Facultatief Protocol zeker kan helpen om controle uit te oefenen op de effecten van de liberalisering en globalisering. En is dat nu net niet waarom we hier zo massaal op dit 2e Wereld Sociaal Forum aanwezig zijn? Je kan meer lezen over de Economische, Sociale en Culturele rechten en het Facultatief Protocol op http://www.11.be/rights

>> VERRIJKEND DEBAT OP WORKSHOP FACULTATIEF PROTOCOL

Aurora Parong is een aangename vrouw om mee te praten. Het zachte timbre van haar stem ondersteunt op onverwachte wijze de gedecideerdheid van wat ze zegt. Aurora is directeur van de ?Task Force Detainees of the Philippines.? Ze is vooral naar hier gekomen om te leren van de Brazilianen hoe ze hun regering onder druk zetten om een alternatief rapport over het recht op voedsel en gezond wonen aan de VN over te maken.

Voor haar was de workshop over het Facultatief Protocol heel verrijkend, niet zozeer omwille van de basisuitleg van Wouter Vandenhole, die voor haar mensenrechtenexpertise redelijk gesneden koek is, dan wel omwille van het debat achteraf. ?De verschillende deelnemers aan de sessie brachten verschillende invalshoeken en andere standpunten aan dan alleen het Optioneel Protocol.? Verder heeft dit gesprek haar doen inzien dat het heel belangrijk is om te werken aan regionale mechanismen. Met andere woorden: werken aan juridische instrumenten op regionaal niveau ­ dat zou een goede aanvulling zijn voor het nationale en internationale niveau. Het gaat immers om mensen in benarde situaties meer rechtzekerheid te bieden. Want iedereen heeft, naast politieke en civiele rechten, recht op behoorlijk wonen, goed onderwijs en het beleven van zijn eigen culturele identiteit. ?Ik geloof niet in cultureel relativisme als argument om bvb inheemse volkeren minder rechten toe te kennen,? aldus nog Aurora.

De nieuwe onderhandelingsronde die vorig jaar in Qatar werd gelanceerd heeft niets te maken met ontwikkeling, zei Martin Khor van het Third World Network vrijdag in de eerste Conferentie van het World Social Forum. De voorstellen van de ontwikkelingslanden werden in Qatar en tijdens de voorbereiding van Qatar voortdurend genegeerd. Zo gaat dat in de WTO: voorstellen van ontwikkelingslanden geraken zelfs niet in de ontwerpteksten, voorstellen van de industrielanden, die al herhaalde keren zijn afgewezen blijven gewoon in de ontwerpteksten, staan. Het besluitvormingsproces van de WTO is volkomen ondoorzichtig, het WTO-secretariaat is partijdig; de industrielanden oefenen ongeoorloofde druk uit op zwakke landen die afhankelijk zijn van ontwikkelingshulp en investeringen en smachten naar schuldverlichting. Zwijgen en toestemmen is dan de boodschap.

In Qatar heeft de Europese Unie haar eis om onderhandelingen te beginnen over investeringen, overheidsaanbestedingen en concurrentieregels kunnen doordrukken. Maar de strijd is nog niet verloren. In juni 2003 is er een nieuwe WTO-ministerconferentie in Mexico, en nieuwe onderhandelingen kunnen pas van start gaan als alle WTO-leden dan definitief groen licht geven. Er rest dus nog anderhalf jaar de tijd om het onheil af te weren.

Waarom de industrielanden per se een investeringsakkoord willen is duidelijk, vond Dot Keet van het African Trade Network, de industrielanden halen hun welvaart al lang niet meer uit handel, maar uit buitenlandse investeringen. Het belang van handel en de toegang tot markten wordt overschat, ook voor de ontwikkelingslanden. Waar het om draait is productie en productiecapaciteit. Ontwikkelingslanden hebben onvoldoende capaciteit om te concureren met de industrielanden. Met als gevolg dat de vrijmaking van de handel in tal van Afrikaanse landen heeft geleid tot de-industrialisering.

En tot het ruïneren van tienduizenden boeren, voegt Paul Nicholson van Via Campesina, er aan toe. In deze wereld is er geen enkele boer die nog een fatsoenlijke prijs krijgt voor zijn producten. De landbouwprijzen liggen meestal onder de productieprijzen. Vrijhandel in landbouwproducten heeft totaal geen zin. De lokale omstandigheden zijn daarvoor veel te verschillend. Volgens Via Campesina moet voedselsoevereiniteit het leidende principe zijn: alle volkeren moeten het recht hebben om zelf te bepalen hoe ze hun landbouw inrichten en zich van voedsel voorzien.

Hector de la Cueva uit Mexico, verheugt zich al op de komende WTO-conferentie in zijn land. Hector is van de Allianza Social Continental, een Latijns-Amerikaans netwerk dat zich verzet tegen de plannen om van Noord- en Zuid-Amerika één grote vrijhandelszone te maken à la Nafta (de vrijhandelszone tussen de VSA, Canada en Mexico). Vrijhandel tussen ongelijke partners is en onrecht zegt hij. De Allianza zal de WTO ?warm? onthalen.

Ook Lorri Wallach van Public Citizen uit de VSA gruwt van de ?one size fits all?, de lat die de WTO voor iedereen gelijk wil leggen. Wij zijn niet de anti?s zegt ze. Wij zijn voor democratie, voor diversiteit, voor milieu, voor gezondheid, voor rechtvaardigheid. Zíj zijn anti-democratie, anti-milieu, anti-rechtvaardigheid. Zíj zijn voor een status quo dat niet werkt, dat ongelijkheid creëert.

Jean Lapeyre van de Europese vakbondskoepel EVV, treedt de andere sprekers bij. Ook de Europese vakbonden zijn tegen de dictatuur van de markt en voor een sociale economie. Maar het eeuwige geschilpunt met de anderen komt snel bovendrijven. De vakbonden willen dat de WTO arbeidsrechten opnemen in de handelsakkoorden zodat de WTO kan optreden tegen die landen die arbeidsrechten schenden. De andere sprekers vinden dat geen goed idee. Arbeidsrechten moeten verdedigd worden, maar de WTO is te ondemocratisch en anti-sociaal om er arbeidsrechten aan toe te vertrouwen. ?Arbeidsrechten en de WTO?, de discussie is ouder dan Porto Alegre, en blijft voor een valse noot zorgen in de verhouding vakbonden-NGO?s.

Els Peeters, Marc Maes en Koen Stuyck