arch/ive/ief (2000 - 2005)

Reeds de vijfde regering, maar de strijd gaat verder

Nooit geziene sociale ramp
Argentinië bevindt zich reeds sinds 1998 in een aangehouden economische recessie. Het Bruto-Nationaal Product (BNP) daalde met 4,3% in deze periode, terwijl het tussen 1949 en 1974 nog groeide met 127% en tussen 1974 en 1998 met 55%.

Er is eens scherpe val in de consumptie. De werkloosheid en "onder-tewerkstelling" is er gestegen tot boven de 30%. 37% van de bevolking leeft onder de armoedegrens.

Elk uur van elke dag komen een extra 30 mensen onder de armoedegrens terecht. Gemiddeld wordt om de 4 minuten iemand ontslagen.

200 kleine dorpen dreigen te verdwijnen door de economische en sociale instorting...

Met 5 presidenten in minder dan twee weken kent Argentinië de diepste crisis van haar geschiedenis. Het uitstellen van de verkiezingen die voorzien waren voor maart en de aanstelling van de Peronist Eduardo Duhalde als nieuwe president zullen de situatie niet stabilizeren.

"De ernst van de situatie laat geen ruimte voor fouten" verklaarde de nieuwe president. Duhalde was voorheen vice-president onder Carlos Menem, goeverneur van Buenes Aires en werd verslagen als presidentskandidaat bij de verkiezingen van 1999.

Duhalde en zijn aanhang hebben een grote angst dat de effecten van de devaluatie van de peso en het behouden van het verbod om meer dan 250 dollar van een bankrekening te halen per maand, kunnen leiden tot een "mega-cacerolazo" (cacerolazo is de naam die gegeven wordt aan het massaal op potten en pannen slaan) doorheen heel het land.

Hun angst is terecht. Het meest opvallende gegeven in de Argentijnse crisis is de enorme macht van de massa's. De algemene volksopstand die plaats vond op 19 en 20 december slaagden erin om de laatste nagel in de doodskist van de regering De La Rua te kloppen. Sinds de verkiezing van De La Rua in 1999 waren er reeds 8 algemene stakingen. Op 19 en 20 december werden de straten geblokkeerd door stakingspiketten, bedrijven werden bezet en de "cacerlazos" (betogingen met potten en pannen) werden de strijdmethode die gebruikt werd door de betogers om werkenden, werklozen en andere onderdrukte klassen samen te brengen.

Adolfo Rodriguez Saa werd verkozen als president door het parlement, maar slaagde er niet in om de macht langer dan een week te behouden. Zijn populistische retoriek, pogingen om tot een "wapenstilstand" te komen, de open dialoog met de massale volksbeweging, vakbonden en de "Dwaze Moeders" en de beloftes om opnieuw een minimumloon in te voeren en nieuwe jobs te creëren hebben allemaal tot niets geleid.

De verdeeldheid aan de top van het regime, veroorzaakt door de druk van onderuit, brachten Saa snel ten val. Het oorspronkelijk idee van verkiezingen in maart en het opzetten van een Peronistische regering die versterkt uit die verkiezingen zou komen, werd een te riskant perspectief. Wie kon immers garanderen dat het land rustiger zou worden? Op welke basis zouden de Peronisten de verkiezingen winnen?

Nu probeert de heersende klasse om het initiatief in handen te nemen waarbij de verkiezingen uitgesteld worden en Duhalde aan de macht kan blijven tot 2003. Duhalde behaalde een ruime meerderheid in het parlement door de stemmen van de Peronisten, de Radicale partij en Frepaso. Duhalde probeert om een "regering van nationale redding" samen te brengen waarbij de tegenstellingen binnen de Peronisten zouden overkomen worden. Zo hoopt Duhalde om ook de gouverneur van Cordoba, De La Sota, te overtuigen zodat die niet langer de eis zou verde-digen van onmiddellijke verkiezingen.

Dit is een poging om een uitweg te vinden uit de hopeloze situatie waarin Argentinië zich bevindt als gevolg van de economische crisis. Duhalde probeert te balanceren tussen de verschillende politieke krachten in Argentinië.

Op het begin van de beweging waren er nog veel illusies aanwezig dat een regering van "nationale eenheid" een uitweg zou bieden, maar die illusies zijn snel verdwenen. Het is ook onduidelijk welk alternatief op kapitalistische basis er zou zijn voor Duhalde. De crisis van het burgerlijke regime kent een extreem dieptepunt. Met Duhalde die ook in de problemen komt, hebben we nu de drie belangrijkste presidentskandidaten van 1999 gehad (De La Rua, Cavallo en Duhalde). Ze werden allen gestest door de bevolking en afgekeurd. Voor de burgerij blijven er weinig alternatieven over. Centrum-linkse krachten zoals ARI (Actie voor een Republiek van gelijken) rond parlementslid Carrio wint aan steun door zijn sterk profiel in de oppositie tegen corruptie. Moesten er nu nieuwe verkiezingen komen is het mogelijk dat Carrio zou winnen. Voor de buregerij blijft hij een "noodoplossing" voor de wanhopige situatie. Carrio (een dissident van de Radicalen) en ARI blijven oproepen voor nieuwe verkiezingen, ook al is er geen openlijke oppositie tegen Duhalde.

Een linkse kandidaat zou een enorme steun kunnen krijgen. Bij de vorige verkiezingen behaalde de linkerzijde reeds 1,5 miljoen stemmen als de stemmen van de Humanistische Partij meegerekend worden. Sindsdien is de steun voor de linkse organisaties, ondanks de enorme verdeeldheid, nog sterk toegenomen. Een verenigde linkse lijst, mogelijks onder leiding van het linkse parlementslid Luis Zamora, zou zeker een sterk resultaat halen. Zeker als de verkiezingen zouden plaatsvinden tegenover een achtergrond van massa mobilisaties op straat zou de linkse vooruitgang erg groot kunnen zijn. De verkiezingen van oktober 2001
Op nationaal vlak kwam 30% niet opdagen voor de verkiezing, ook al is stemmen verplicht in Argentinië. De regerende alliantie verloor 5,4 miljoen stemmen en kreeg slechts 22% van de uitgebrachte stemmen. De Peronisten werden de grootste partij, ook al verloren ze 1,2 miljoen stemmen sinds de verkiezingen van 1999...

Het aantal blanco-stemmen liep op tot meer dan 20%, 5 keer meer dan het vorige record in 1999. Er werd meer blanco of ongeldig gestemd dan er voor de regerende coalitie werd gestemd... Nationaal was de groep blanco-stemmers de tweede grootste kiesgroep, in Buenes Aires zelfs de grootste groep.

Op nationaal vlak stemde 8% voor verschillende 'socialistische' en 'linkse' partijen waarbij drie verkozenen werden behaald. De linkse krachten haalden samen meer dan 1 miljoen stemmen. In Cordoba behaalden ze daarenboven ook 9 verkozenen in het provinciale parlement.

Ze willen de armen doen opdraaien voor de crisis

De economische plannen die voorgesteld worden door de nieuwe minister van Economie, Jorge Remes Lenicov, zullen een impact hebben op het leven van duizenden Argentijnen. "We proberen een bom te ontmantelen en ieder detail kan ons het leven ontnemen" omschreef één van Lenicov's adviseurs de situatie. Er wordt voorgesteld om de Peso en de Dollar los te koppelen met een vaste wisselkoers voor export en import, maar een flexibele wisselkoers voor de rest van de samenleving. De regering bracht ook het idee naar voor van staatsinterventie in bankroete bedrijven.

De impact van de crisis maakt het voor Duhalde's regering noodzakelijk om de neo-liberale maatregelen te verlaten en een meer klassiek model van Peronisme en staatsinterventie naar voor te brengen om het Argentijns kapitalisme te ondersteunen. Dit betekent een breuk met het neo-liberaal beleid van de jaren '90. Maar onder het kapitalisme zal de burgerij er niet in slagen om de crisis op te lossen of om een oplossing naar voor te brengen voor de problemen waar-mee de arbeidersklasse en andere onderdrukte lagen mee geconfronteerd worden. De koopkracht zal dalen door de devaluatie van de peso (waardoor die munt veel minder waard wordt) en de prijzen zullen stijgen. Het doorvoeren van maatregelen van staatsinterventie gaan hand in hand met verdere aanvallen op de levensstandaard van de massa's.

Met de devaluatie van de peso, met ongeveer 40% zodat een vaste wisselkoers kan gehanteerd worden, zal het voor de regering noodzakelijk zijn om een nieuw akkoord af te sluiten met het IMF om een voldoende geldreserve te kunnen aanleggen. Om de dreiging van een explosieve inflatie tegen te gaan na het loslaten van de peso, zullen verdere devaluaties nodig zijn. Dat kan mogelijks vrij vlug leiden tot een algemene crisis van de banken waarbij de regering de beperkingen zal moeten handhaven inzake het afhalen van cash geld van bankrekeningen.

De devaluatie van de peso zal een positief effect hebben voor de export, maar met de ach-tergrond van een wereldwijde economische recessie ziet ook dat er niet positief uit voor de Argentijnse economie.

De maatregelen die vandaag genomen worden, zorgen ervoor dat het de middenklasse en de arbeidersklasse is die de crisis betaalt. Er is al een scherpe toename van de prijzen in heel het land. De eerste slachtoffers zijn de armsten.

Op 19 en 20 december riepen de betogers: "We willen niet meer van het zelfde". Duhalde vertegenwoordigt "hetzelfde". Het einde van de koppeling van de munt aan de dollar verandert niet de kern van het economisch beleid dat er vooral op gericht is om de winsten van de grote bedrijven en speculanten veilig te stellen. Vroeg of laat zullen de massa's opnieuw op straat komen tegen dat regeringsbeleid.

Een socialistisch alternatief op de kapitalistische crisis

De Argentijnse economische crisis is niet veroorzaakt door de seniliteit van De La Rua of de brutaliteit van Cavallo. Het model van de koppeling van de peso aan de dollar was gebaseerd op het neo-liberale fundamentalisme dat compleet gefaald heeft. Dit falen is een uitdrukking van de structurele crisis van het kapitalisme. Die crisis neemt een bijzonder brutale vorm aan in de semi-koloniale landen, die het slachtoffer zijn van een herkolonisatie door imperialistische landen.

Het enige alternatief voor de burgerij is om de belangen van de arbeiders en de massa's op te offeren en tegelijk de verdediging te organiseren van de rijksten, de speculanten, grote banken,...

Het enige alternatief dat een uitweg biedt zonder dat de armen moeten opdraaien voor de crisis is een anti-kapitalistisch en socialistisch alternatief. Zo'n programma moet gebaseerd zijn op volgende eisen: stopzetting van de terugbetaling van de buitenlandse schuld. Er mogen illusies zijn dat een tijdelijke opschorting van die terugbetaling voldoende is. Daarnaast komen we op voor de nationalisatie van de banken onder arbeiderscontrole, het onmiddellijk vrijgeven van de spaargelden van kleine spaarders, massale investeringen in de openbare diensten waaronder gezondheidszorg, onderwijs, sociale zekerheid en de bouw van sociale woningen. De hernationalisatie van alle geprivatiseerde openbare diensten en de nationalisatie van bedrijven die werknemers ontslagen hebben zijn noodzakelijk om de economie onder controle van de bevolking te plaatsen. Daarenboven komen we op voor een open boekhouding en een democratische controle van de bevolking op de productie. Een degelijk minimumloon voor iedereen zonder loonsverminderingen en met een vermindering van de arbeidsduur is noodzakelijk als antwoord op de werkloosheid en de val van de levensstandaard. Wij komen op voor een democratisch socialistische planeconomie gebaseerd op de nationalisatie van de grote monopolies en doorgevoerd door een arbeidersregering.

Het ongenoegen door de economische situatie zal leiden tot nieuwe mobilisaties. De socialistische linkerzijde moet zich duidelijk verzetten tegen de parlementaire staatsgreep die de aanstelling van Duhalde eigenlijk is. De linkerzijde moet ook opkomen voor het verderzetten van de strijd.

De massa's moeten opnieuw op straak komen en de vakbonden moeten een algemene staking van onbepaalde duur uitroepen om Duhalde omver te werpen en nieuwe verkiezingen af te dwingen als stap in het veranderen van de economische en politieke basis van Argentinië en de opbouw van een arbeidersregering.

Dit kan in Argentinië enkel gerealiseerd worden door een onafhankelijke organisatie van alle onderdrukte lagen (arbeiders, werklozen, jongeren, gepensioneerden, studenten). Strijdcomité's met verkozen vertegenwoordigers van alle werkplaatsen moeten georganiseerd worden om de strijd vooruit te helpen en om de voedseldistributie te organiseren.

Een nationaal orgaan van arbeidersvertegenwoordigers, ambtenaren, werklozen en jongeren moet verkozen worden waarbij alle vertegenwoordigers permanent afzetbaar zijn en geen enkel privilege genieten.

2002 is ingezet met een revolutionaire crisis in een belangrijk land als Argentinië. Dit proces wordt dieper naarmate het kapitalisme meer en meer in crisis terecht komt. Het betekent ook het falen van het neo-liberaal beleid en het begin van een hernieuwde strijd van de arbeidersklasse.

Er moet een nieuwe massale arbeiderspartij opgebouwd worden met een revolutionair socialistisch programma om het kapitalisme in Argentinië omver te werpen. Een nieuwe arbeidersregering met een socialistisch programma zou een voorbeeld stellen voor de arbeidersklasse in heel Latijns Amerika, de VS en elders. Het zou het begin kunnen betekenen in het vestigen van een socialistische federatie van het continent. Enkel zo'n programma en perspectief zal een einde maken aan de miserie en armoede door het kapitalisme teweeg gebracht.

De December beweging

Argentinië kende de afgelopen weken een situatie met duidelijke elementen van een klassieke revolutionaire crisis. Het hoogtepunt van de massa-beweging was 19 december. Grote groepen werklozen en "onder-tewerkgestelden" (mensen met een "job" die naam niet waardig) organiseerden aanvallen op supermarkten en namen al het nodige mee om zich te voeden. Er waren in heel Buenes Aires honderden dergelijke aanvallen.

De burgerij probeerde onmiddellijk om de beweging repressief de kop in te drukken. De La Rua riep de noodtoestand uit als reactie op de "vandalen" en de "dieven".

De verarmde middenklasse nam de strijdmethodes van de arbeiders en werklozen over. De "cacerolazos" van 19 december werden gevolgd door massale betogingen van arbeiders, werklozen en delen van de middenklasse. Dit leidde tot het ontslag van Cavallo. De eisen werden echter snel uitgebreid: "Ze moeten allemaal weg".

Op 20 december begon het gevecht van de Plaza de Mayo. Tienduizenden betogers gingen de confrontatie met de politie aan in een poging om het regeringsgebouw te bereiken. De jongeren speelden een cruciale rol in die confrontatie met de politie. Tegen het einde van de dag waren er bijna 30 doden en honderden gewonden. De La Rua moest onder druk van de beweging ontslag nemen en kon het presidentieel paleis enkel ontvluchten per helicopter.

Het gebrek aan leiding van de vakbonden leidde tot een erg ongeorganiseerde en chaotische tussenkomst van de arbeidersklasse in deze strijd. Zowel de CGT als de CTA (de twee belangrijkste vakbondskoepels) riepen uiteindelijk niet op tot een algemene staking en waren afwezig op de meest kritieke punten van het conflict.

Ook bepaalde delen van de leiding van de 'Nationale Vergadering van Stakingspiketten' (een nieuw orgaan) waren afwezig door een verkeerde, pessimistische inschatting van de beweging. De beweging verraste eveneens veel linkse socialistische groepen.

Het was echter op dit ogenblik van revolutionaire crisis dat veel onderdrukte arbeiders tot diepgaande politieke conclusies kwamen op basis van hun eigen ervaringen. De bureaucratische leiding van de CGT werd zwaar bekritiseerd door de betogers. In veel wijken begonnen de armsten zich te organiseren op autonome wijze en riepen ze zelf op tot acties.

Het langdurige proces van ontwikkelende strijd, met een hoogtepunt tijdens de 'December dagen', is gebaseerd op massa-acties van de arbeiderklasse: stakingen, bezettingen, betogingen,... De krachtige manifestaties van de arbeidersklasse verworven de steun van lagen van de middenklasse en hebben geleid tot meningsverschillen in de heersende klasse. Het heeft het burgerlijke politieke regime in crisis gebracht en de voorwaarden gecreëerd voor een revolutionaire weg vooruit.

Het cruciale element dat nodig is om de beweging verder uit te bouwen is de noodzaak van een revolutionair socialistisch alternatief. Dat is de centrale taak voor al diegenen die willen vermijden dat de "Argentinazo" (de Argentijnse opstand) dood bloedt en niets bereikt.

Het CWI wil meebouwen aan een socialistisch alternatief en is daarom tussengekomen in de recente protesten in Argentinië. We zullen daarnaast tevens solidariteitsacties organiseren in andere landen.