arch/ive/ief (2000 - 2005)

"De politiek op zijn kop"

Elke waarnemer is het erover eens: de Belgische politiek
en haar nevenorganisaties bevinden zich op een historisch keerpunt. Een kort overzicht van de laatste maanden.

Een ding staat volgens kenners vast in het Vlaanderen van 2001: partijpolitieke grenzen vervagen, links evolueert naar rechts en andersom. Spirit, NV-A, SP.A, CD&V en de NCD zijn de nieuwste politieke formaties in ons tot voor kort "onverkaveld" politiek landschap. Wat betekent nu in
feite de herverkavelingsgedachte waarover zoveel te doen is en waarom schrijven Johan Van Hecke en Karel De Gucht samen een boek? En ziet de kiezer nog wel het minste verschil tussen de veelheid aan partijtjes?

Begin dit jaar azen CVP en in mindere mate VLD en SP op het karkas van de stervende Volksunie. De christelijke middenstandsorganisatie lonkt op haar beurt naar de socialisten, de ACOD verklaart AGALEV als bevoorrechte
partner uit te willen kiezen en enkele SP'ers lanceren het idee om een nieuwe linksprogressieve koepelbeweging te stichten. Met deze gebeurtenissen wordt de trend al meteen gezet in 2001. Niet lang daarna barst de Volksunie in
verschillende stukken uit elkaar om nadien opgedoekt te worden. SP en CVP worden SP.A en CD &V. Ze willen zich "vernieuwen". In het najaar worden de VU-splinterpartijen N-VA en Spirit gesticht. Ook zij willen in hun vernieuwingsdrang een unieke meerwaarde bieden aan de kiezer.

"Wat is nu in feite die herverkaveling?"


Tegelijk woedt in 2001 het debat over herverkaveling. Uitgangspunt: duidelijk afgelijnde verschillen tussen de verschillende politieke fracties lijken er niet meer te zijn. Op economisch vlak zijn de ideologische verschillen afgenomen. Neem als voorbeeld het idee van de actieve
welvaartstaat waar socialisten en liberalen het samen eens zijn over hoe de samenleving georganiseerd moet worden. Niet zelden refereert premier Guy Verhofstadt aan zijn sympathie voor de sociaal-democraten in Europa. Met die
stelling in het achterhoofd lanceren Kathleen Van Brempt en Stefaan Thijs van de toen nog SP begin dit jaar het idee van een linkse koepelpartij. "Waarom geen grote linkse koepelpartij vormen met andere partijen zoals AGALEV?" vragen ze zich openlijk af. Ze worden al snel teruggefloten maar het thema wordt wel in de spotlights geplaatst. Maandenlang vallen er in kranteninterviews wel quotes te bespeuren van Jos Geysels (AGALEV) of Steve Stevaert (SP.A) over het idee om AGALEV en SP.A te doen samenwerken rond
bepaalde thema's, misschien zelfs om ze samen te voegen tot een partij. Want, staat er te lezen, "AGALEV en SP zijn ideologisch zeer nauw met elkaar verweven". Maar het blijft voorlopig bij liefdesverklaringen.

"Vernieuwing, vernieuwing, en nog eens vernieuwing"

Het is Johan Van Hecke - oud-voorzitter van de CVP en gepatenteerd christen-democratisch vernieuwer - die de eerste stappen zet in het herverkavelingsproces aan centrum-rechtse zijde. Van Hecke voelt zich al langer niet meer thuis in de hervormde CVP, nu CD&V, en wil zich daarom met zijn vernieuwingsideeën afscheuren van die partij. Hij richt de NCD en schrijft met VLD-voorzitter Karel De Gucht een boek over politiek in Vlaanderen. Niettemin verklaart hij op het stichtingscongres van zijn beweging: "Voor we op voet van gelijkheid gaan praten met anderen, moet het NCD-embryo zich verder ontwikkelen tot een autonome christen-democratische beweging''. Merkwaardig is wel dat precies de Vlaamse liberalen als motor genoemd worden voor de oprichting van een grote Vlaamse volkspartij, net zoals de CVP dat decennialang is geweest. Van Hecke drukt erop dat de NCD in feite geen politieke partij is maar een "beweging", zoals de naam zelf zegt. "Waar zit het verschil?" vraagt een journalist zich luidop af.


"Macht is geen drijfveer, invloed wel"

Ook niet oninteressant in de herverkavelingssaga is het verhaal van Spirit, de nieuwe partij-annex-beweging van Bert Anciaux. De voorzitster van die partij, Annemie Van de Casteele verklaart: "Herverkaveling kan geen doel op zich zijn. Macht is voor ons geen drijfveer, invloed wel". Maar ook Spirit schijnt voorlopig geen alliantie te willen aangaan met andere partijen. Zowel AGALEV, SP.A als de VLD zouden maar wat graag de leden van de links-liberale beweging binnenhalen. Ironisch genoeg stelt een eventuele overstap van Spirit de regeringspartijen voor problemen.


Het meest opmerkelijk is misschien het contrast tussen de Vlaamse en de Waalse politiek. Waar de absolute dominantie van de PS in Wallonië weliswaar al lang niet meer dezelfde proporties aanneemt als vroeger kan men toch stellen dat er bij onze zuiderse landgenoten niet dezelfde dentiteitscrises
heersen als in Vlaanderen. De hamvraag blijft echter hoe de kiezer zal reageren op de veelheid van nieuwe partijen die als paddestoelen uit de grond lijken te schieten. Een recente enquête van de krant De Morgen beloofde alvast niet veel goeds. Anders gezegd: Voor de gewone kiezer is het onderscheid tussen de namen van de partijen al moeilijk te maken, laat staan tussen hun programma's en hun schijnbaar niet aflatende herverkavelingsgedachten.

H. VDK.