Bevrijd van de Taliban, maar nog steeds buiten spel

Op dinsdag 21 november kwamen een groep Afghaanse vrouwen waaronder politici, academici en activisten) voor het eerst op straat in Kabul om respect voor de vrouwenrechten te eisen na de val van de Taliban. "Jullie zijn de heldhaftige vrouwen van Kabul", sprak organisatrice Soraya Parlika hen toe. "Jullie zijn gevangengezet in jullie eigen huizen, jullie werden geslagen en gedwongen om te gaan bedelen, maar jullie hielden stand. Jullie verdienen het om heldinnen genoemd te worden".

De Taliban hebben niet langer de macht in handen in Afghanistan. Dat is ongetwijfeld een goede zaak voor de gewone Afghaan, en niet in het minst voor de Afghaanse vrouwen. Daarover bestaat geen twijfel, zeker niet als je de beelden ziet die onder andere de dappere vrouwen van RAWA (Revolutionary Association of the Women of Afghanistan) de afgelopen jaren wisten te verzamelen en naar buiten te smokkelen. Euforie alom dus. Juichende mannen laten hun gehate baarden afscheren, er klinkt weer muziek in de straten, en er wordt gezegd dat vrouwen zich weer zonder burkha op straat durven vertonen. Radio Kabul laat zelfs een vrouwelijke journaliste achter de micro plaatsnemen. De boodschap ligt er dik op: 'de bombardementen hebben toch hun nut gehad, want kijk maar, de Afghaanse vrouwen worden niet langer onderdrukt.'

Deze oorlog tegen het terrorisme draait uiteraard niet om het lot van de Afghaanse vrouwen. Maar het argument dat hun bevrijding dan toch een mooi neveneffect is, houdt nog veel minder steek.

Eerst en vooral heeft de Afghaanse vrouwenorganisatie RAWA al herhaaldelijk laten weten dat ze met de Noordelijke Alliantie en consoorten, die nu de plaats van de Taliban hebben ingenomen, van de regen in de drop komen. Bovendien zijn het juist de VS die om geopolitieke redenen tot voor kort de Taliban de hand boven het hoofd hielden. Ook toen was al geweten dat vrouwen op een onmenselijke manier onderdrukt werden in Afghanistan. Nu uitpakken met de bevrijding van de Afghaanse vrouwen - zoals Laura Bush dit weekend deed op het wekelijkse presidentiële radiopraatje - is al te makkelijk.

Ook in het vredesproces en bij de vorming van een overgangsregering blijven de Afghaanse vrouwen vooralsnog onzichtbaar. Dat RAWA en andere vrouwen jarenlang op een heroïsche manier en in de frontlinie verzet boden aan de Taliban, is blijkbaar al grotendeels vergeten. Het beeld dat blijft hangen, is dat van de verknechte, uitgebuite en in burkha's opgesloten vrouwen. Net het beeld dat de Taliban wilden verspreiden, zegt Rina Amiri.

Volgens haar wilden ze zich daarmee afzetten tegen het westen en tonen dat zij ‘volwaardige moslims' waren. Maar achter de sluiers schuilen krachtige vrouwen, die een strategische rol kunnen spelen bij het stabiliseren van het land.

Amiri is een Afghaanse die als kind met haar familie naar India vluchtte. Ze was een opgemerkte gast op ‘Women Waging Peace', een net afgelopen colloquium aan de universiteit van Harvard. Vrouwen uit vroegere en huidige conflictgebieden in de wereld (Rwanda, Zuid-Afrika, Guatemala, Cambodja, Pakistan en de Filipijnen) kwamen hier hun ervaringen met vredesprocessen uitwisselen.
Een soortgelijk initiatief vindt begin december plaats in Brussel. Unifem, de VN-organisatie voor vrouwenrechten, richt met steun van het Belgisch staatssecretariaat voor Ontwikkelingssamenwerking een workshop in over de heropbouw van de Afghaanse samenleving en de rol van de Afghaanse vrouwen daarbij. Meer details zijn op dit moment nog niet beschikbaar, maar Divazine blijft de zaak volgen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)