Daskadier - De Keerzijde

Jazeker, en wel een van ongekende bruutheid. Dat wil zeggen, ongekend in de zin waar het gaat om het ‘particuliere' karakter ervan. Want wie onder terrorisme ook het gewelddadige gedrag van staten rekent, kan niet anders dan concluderen dat de aanslag op het WTC geen bijzondere plaats in de historie van het terrorisme inneemt - noch de mate van gewelddadigheid, noch de aantallen slachtoffers geven reden deze aanslag een bijzonder karakter toe te dichten. Slechts de locatie van de aanslagen, het grondgebied van de Verenigde Staten, geeft enige aanleiding deze aanslag in een spotlicht te plaatsen.

Kwamen de aanslagen onverwacht?

Ook hier moet het antwoord in eerste instantie bevestigend zijn. Zowel binnen de politiek als onder de burgerbevolking waren er maar weinig die voor 11 september serieus rekening hielden met terreur op deze schaal en in deze vorm.

Wie echter het Amerikaans buitenlandbeleid van de afgelopen decennia onder de loep neemt, moet wel concluderen dat een afrekening als deze haast niet uit kon blijven. Wie wind zaait, zal storm oogsten, luidt het spreekwoord en als daar een kern van waarheid in zit, kan het niet verbazen dat de VS, die de afgelopen 40 jaar zijn stormen kwistig op de wereld heeft losgelaten, uiteindelijk wel een orkaan moest oogsten.

Waren de aanslagen gerechtvaardigd?

Nee is het simpele en onontkoombare antwoord. Welk recht men ook denkt te verdedigen of welk onrecht men ook meent te moeten wreken, het vermoorden van duizenden onschuldige slachtoffers is niet te rechtvaardigen. Punt uit.

Is dan geen enkele aanval op de VS te verdedigen?

Zeker wel. Een aanslag op militaire en politieke doelwitten zou men kunnen beschouwen als legitiem, als men ervan uit gaat dat men in oorlog is met de VS. En tot die gedachten geeft de VS regelmatig aanleiding. Of het nu gaat om de militaire steun aan Israël, de bezetting van Saudi-Arabië, de uithongering van het Irakese volk of de "war on drugs" in Zuid-Amerika: het vraagt niet bijzonder veel voorstellingsvermogen om te beseffen dat delen van de bevolking in die gebieden Amerika niet als hun grootste vriend beschouwen. ‘The American Dream' vertaalt zich voor velen buiten de VS nog het best als ‘The People's Nightmare'.

Woorden als vrijheid en democratie liggen in de mond van elke Amerikaanse president bestorven, maar schijnen slechts op datzelfde Amerika van toepassing te zijn. Buiten zijn landsgrenzen bedrijft de VS een politiek van verdeel en heers en worden zijn belangen desnoods met (militair)geweld veiliggesteld.

Heeft Amerika het recht zich te verdedigen?

Wederom is het antwoord ja. Natuurlijk mag een regering zich te weer stellen tegen aanvallen op haarzelf of haar burgers. Sterker: het is een van de hoofdtaken van een overheid te waken over de veiligheid van haar onderdanen. Dat in vele landen overheden hun economische en politieke belangen niet enten op de behoeften van hun bevolking, is nu juist een van de grootste misstanden in deze wereld. Dat de Amerikanen zulke overheden vaak steunen - zoniet in standhouden - ontneemt hen nog niet het recht op verdediging. Net zo min als men dat recht kan ontzeggen aan degene die slachtoffer is van de gewelddadige grillen van een onderdrukkend regime.

De vraag is niet of, maar hoe men zich mag verdedigen. Heeft de VS het (morele) recht om zijn vijanden desnoods buiten zijn landsgrenzen aan te pakken? En gaat dat recht dan boven het recht op veiligheid van andere volken? Stel dat het antwoord bevestigend is. Plaatst dat de aanslagen op de VS dan ook niet in een ander daglicht? Want hebben groeperingen die zich verzetten tegen - in hun ogen - onderdrukkende regimes dan niet dezelfde rechten? Is het moreel verwerpelijk om een land dat willens en wetens omstandigheden creëert of in stand houdt waaronder misdaden ten uitvoer worden gebracht, net zo schuldig te achten als degene die de misdaad uitvoert?

Het beantwoorden van deze vraag is nog niet zo eenvoudig.
Mocht het antwoord negatief zijn, legt dat een basis onder de op dit moment door Amerika gevoerde politiek waar het de acties tegen Afghanistan betreft. Maar ook zou het een begin van legitimatie geven aan het ‘gewapende' verzet tegen datzelfde Amerika. En daarmee aan de aanslagen.
Wie de vraag echter positief beantwoordt plaats niet alleen de zgn. terroristen in een bedenkelijk licht. Ook die medaille heeft een keerzijde.

arch/ive/ief (2000 - 2005)