arch/ive/ief (2000 - 2005)

Politieke herverkaveling in Vlaanderen. Er is een splinterbom ontploft in politiek Vlaanderen: VLD, Vlaams Blok en Agalev behouden dan wel hun naam, de SP is nu SP- A , CVP wordt CD& V , en dan heb je ook nog de NV- A van Geert Bourgeois, de NCD van Johan Van Hecke, de SPIRIT- groep rond Bert Anciaux en Patrick Vankrunkelsven, de Middengroep Sauwens - Vangrembergen … en het einde is nog niet in zicht. Hardliners en vernieuwers in de traditionele partijen gaan met elkaar in de clinch, de uitkomst is verre van zeker. CD & V : langzaam afbrokkelen… Mooi is het allemaal niet. Een Shakespeariaans drama in de CD&V bezegelde het lot van Johan Van Hecke, die de eer aan zichzelf hield en zijn ontslag nam. De oude machtspartij, met haar verticale structuren, haar wat bestoft politiek personeel ook, slaagt er maar niet in de overgang naar een oppositiepartij op een vlotte manier rond te krijgen. De samenstelling van partijbureau- en raad blijven nog altijd geschoeid op de goede oude leest van de belangrijkste "stemmenleveraars" , de standen dus. Toch erkende de CD& V de nood aan verandering op haar vernieuwingscongres, waar geprobeerd werd zowel de "progressieve verruimers" - o.a. door de erkenning van het homohuwelijk- als de rechtse pilaarbijters - door de toevoeging van "Vlaams" in de partijnaam - tevreden te stellen. De crisis die de christen- democratie in heel europa treft kan echter ook in Vlaanderen niet overwonnen worden door een politiek van evenwichtig kluifjes gooien naar de verschillende delen van de achterban. Een democratische globalist bij de VLD? Dat de NCD, deze nieuwe politieke entiteit, voorlopig lijkt te evolueren naar een samenwerkingsverband met de VLD, doet vele vragen rijzen. Johan Van Hecke heeft ter linkerzijde toch wat credibiliteit opgebouwd met zijn discours tegen de uitwassen van het neoliberalisme in de Derde Wereld. Ook binnen de democratische globaliseringsbeweging werd hij - zoals zovele politici- opgemerkt, in Gent op 19 oktober. Hoe hij dit engagement wil inpassen in een liaison met een liberale machtspartij, is nog onduidelijk. Maar het past wel in de strategie van de VLD: één grote Vlaamse Volkspartij, misschien met een gematigd- linkse vleugel. In dat scenario zou de CD& V moeten verdwijnen, wat -gezien haar stevige regionale inplanting- nog niet voor morgen lijkt te zijn. Van SP naar SP-A: met de groeten van de Grote Vier Toen de SP na de verkiezingen van 13 juni 1999 besliste in de regering te stappen met Groenen en VLD, was dat niet in de eerste plaats omdat de partij een schitterend resultaat had gehaald. De top (Stevaert, Vandenbroucke, Janssens en Vandelanotte) vreesde dat de partij zou imploderen als ze de oppositiebanken op moest. En koos eieren voor z'n geld: via een regeringsdeelname kon aan de achterban minstens resultaat getoond worden. Toch was het besef dat de partij dringend moest veranderen en verruimen meer dan ooit aanwezig: het kiezerspubliek van de partij verouderde zienderogen. Er was nood aan een nieuwe, inhoudelijke impuls die een vers publiek kon aanspreken. De eerste pogingen om de jonge boegbeelden naar voor te schuiven bevestigden jammerlijk genoeg het beeld van een partij waarin alles en iedereen vanuit een zeer smalle top georchestreerd wordt: In een interview met de "SP-babes" in het ondertussen teloor gegane weekblad Bonanza werden vier jonge, vrouwelijke mandatarissen allemaal opgevoerd als "pupil van" respectievelijk Tobback, Vandenbroucke, Stevaert en Vandelanotte. Het op eigen kracht waarmaken, zonder de goedkeuring van of zelfs radicaal tegen de top in, bleek dus nog altijd erg moeilijk, om niet te zeggen onmogelijk. Bovendien creëerde die benadering het idee dat jongerenpolitiek vandaag de dag eigenlijk maar een soort competitie voor miniemen of pupillen is. De aangekondigde vernieuwing werd - hoe kan het ook anders- zorgvuldig geregisseerd vanuit de top. De Socialistische Partij Anders kwam tot stand na een raadpleging per brief van alle leden. Door per post een stem uit te brengen kon men in één klap de voorzitter verkiezen en de partijnaam veranderen. Van het aantal opgestuurde stembiljetten keurde meer dan 80 % de operatie goed. Na de bekendmaking van het resultaat kwam de aap uit de mouw: De Morgen liet weten dat de De SP - A de naam "Socialistische Partij" wil laten vallen en vervangen door Sociaal Progressief Alternatief. Doordat de naamsverandering naar SPA is goedgekeurd, kan de inhoud van de afkorting aangepast worden, zonder dat er nog iemand over struikelt, want de eigenlijke naam "spa" zal "spa" blijven. Alles verandert en alles blijft hetzelfde, in twee richtingen! Dat na deze cosmetische ingreep de positie van de partijleiding verstevigd is zal niemand verbazen. Hoe en waar het inhoudelijke en ideologische élan gevonden zal worden om in het veranderende politieke landschap een factor van betekenis te zijn, is evenwel nog steeds een probleem dat niet is opgelost. Het beter verkopen van het bestaande (de regeringsdeelname) blijft het halen op het zoeken naar het nieuwe. Agalev: tussen twee vuren De Groenen staan voor de uitdaging niet te doen wat velen verwachten: imploderen. De campagne in Afghanistan ligt hen zwaar op de maag. Maar een krachtige veroordeling ervan was bij Agalev niet te bespeuren. Toch telt haar achterban heel wat vredesmilitanten voor wie dit een brug te ver is: Het inzetten van massavernietigingswapens kun je eenvoudigweg nooit aan een progressieve achterban verkocht krijgen. Bovendien krijgt het frisse, dynamische appel waarmee de partij haar grootste successen boekte ernstige klappen. De talloze compromissen in een brute machtsstrijd tussen de kopstukken van de Belgische en Vlaamse regering hebben het 'tegendraadse' al erg afgemat. Na 15 jaar komt er ook wat sleet op de kopstukken van de partij. De vernieuwingsoperaties van SP- A en SPIRIT bieden nieuwe, verleidelijke impulsen aan het groene kiezerspubliek. Vraag blijft dus hoe hoog de prijs is die Agalev voor de deelname aan deze legislatuur zal moeten betalen. De opmars van Agalev richting centrum heeft het onvermijdelijke effect dat er zich ter linkerzijde meer en meer activiteit begint te ontwikkelen. Dit loopt ongeveer samen met wat er zich binnen de democratische globaliseringsbeweging afspeelt: de beweging die is losgekomen vanuit alle lagen van het middenveld en grensoverschrijdend mobiliseert, is misschien wel het vruchtwater waaruit een nieuw links- democratsich eenheidsfront kan ontstaan. Verhoogde activiteit ter linkerzijde Met spelers als Attac, de ngo's , klein links, de vakbonden en een hele resem lokale netwerken en actiegroepen heeft zich een nieuwe oppositie voor een rechtvaardiger wereld aangediend waarvoor er op het eerste zicht nog geen politieke vertaling is. Tenzij er snel en grensoverschrijdend gehandeld wordt, is het onwaarschijnlijk dat er voor de verkiezingen van 2003 al een electoraal eenheidsinitiatief van de democratische linkerzijde komt. Maar de inhoudelijke discussies en de geslaagde acties en evenementen naar aanleiding van het Belgisch Voorzitterschap hebben alvast een stevige impuls gegeven aan het maatschappelijke debat over een rechtvaardiger wereld. Ze slagen er ook in een nieuwe generatie jongeren op de been te krijgen voor sociale thema's. Terwijl in alle 'traditionele' partijen de strijd tussen de progressieve en conservatieve vleugel is begonnen, en de eerste slachtoffers al zijn gevallen, ontwikkelt er zich over alle grenzen heen een beweging die de alleenheerschappij van het neoliberalisme aanvecht. Het contrast tussen het frisse engagement van deze nieuwe beweging en de koele, berekende machtscomplotten, soms gedirigeerd vanuit de regeringskamers, kon moeilijk groter zijn. Het worden werkelijk interessante tijden. Arne Baillière