arch/ive/ief (2000 - 2005)

Het woord ‘informeel' kreeg gisteren in Gent een nieuwe betekenis: wanneer de leiders van de EU bijeekomen voor een informele vergadering, moet blijkbaar een stadscentrum helemaal afgezet worden (met onder andere containers op de stadsring) en honderden gewone en speciale politie-eenheden op de been bracht worden. Maar ook de ‘informele' bijeenkomst van de Franse, Britse en Duitse leiders voor de aanvang van de eigenlijke vergadering, was een indikatie van hoe belissingen binnen dit huidige Europa genomen worden, boven de hoofden van zowat iedereen om. "Niet elegant" en "onbeleefd" waren de uiterst voorzichtige reakties van andere Europese leiders – die een krampachtige poging deden om te blijven glimlachen voor de camera's – op het onderonsje van de drie EU ‘grote machten'. Het onderonsje naar aanleiding van de Amerikaanse en Britse bombardementen op Afghanistan tussen Blair "kijk eens hoe ´n goeie meeloper ik ben" en Chirac en Schroder "wij willen ook meedoen!" voorspelt trouwens niet veel goeds: dit ruikt naar het begin van nog meer Europese betrokkenheid in de bombardementen op Afghanistan.

De woorden op één van de spandoeken later die dag – "De VS doen wat ze willen en Europa zwijgt" – waren die avond dus al duidelijk achterhaald. De Belgische leider Verhofstadt had voor de top aangekondigd dat Europa een andere rol moest spelen dan de VS in de huidige wereldcrisis, en dat hij samen met zijn Europese kollega's zou pleiten voor een stop van de bombardementen en een evaluatie van de situatie. Maar dit bleken weer de zoveelste ijle woorden van een Europees leider die nog gelooft dat hij met demokratische beslissingsprocedures te maken heeft. Wie is hier dwaas en naief? Terwijl de top inhoudelijk overschaduwd werd door de wereldcrisis, maakte de uitkomst van de vergadering vooral duidelijk dat de EU geen afstand neemt van de belangen en agenda van de VS: De VS/VK bombardementen werden unaniem goedgekeurd. Geen (geloofwaardig) woord meer over de ‘eigen rol' van de EU.

Het is meer dan ooit nodig dat Europa "met één stem moet spreken" weerklonk te pas en te onpas in de verklaringen van de EU leiders. Maar vrijdag in Gent sprak Europa duidelijk niet met één stem, ondanks de macht die telkens opnieuw aangewend wordt om andere stemmen stil te houden. In Gent waren de hele dag akties gepland, waarbij vele stemmen voor een heel ander Europa te horen waren. Aan het Sint-Pietersstation begonnen reeds om 7 uur 's ochtends de eerste akties tegen geplande privatiseringen van spoorwegen en post in Belgie, georganiseerd door Attac en ACOD, met paar honderden aanwezigen. Rond 12 uur begon het plein voor het station te veranderen in een vrolijke en kleurrijke bende: de Pink & Green Street Parade (met samba-bands) maakte zich met veel lawaai en plezier klaar om door de stad te trekken. Deze betoging was niet aangevraagd, en er vond heel diskreet al meteen een eerste administatieve arrestatie plaats – ver van de massa, terwijl enkele aktievoerders materiaal voor de parade in de omgeving gingen ophalen. De politie hield deze aktiviteit duidelijk heel scherp in het oog, en de parade – die uit zo'n 500 aktievoerders bestond op het plein zelf, maar zodra de stoet de straat optrok al snel tot een goeie 1000 mensen aangroeide – trok de stad in onder zware politie begeleiding.

Tegelijkertijd vertrok ook aan het station van de Dampoort de Jongerenmars, georganiseerd door Internationaal verzet en de PVDA, waar naar verluidt zo'n 2000 tot 2500 scholieren en jongeren (en niet-zo-jongeren) meestapten. Ook de vakbonden hadden hun ontmoetingsplaats en akties bij de Dampoort, waar het startsein van hun betoging gegeven werd, met zo'n 7000 à 8000 vakbondsmilitanten. De aparte vakbondsbetoging had trouwens de laatste weken veel diskussie veroorzaakt in Belgie, en kan als voorbeeld dienen van hoe de verhouding tussen de vakbonden en de NGO's en andere aktiegroepen niet altijd makkelijk zijn. De vakbonden claimden o.a. dat zij daadwerkelijk mensen vertegenwoordigen, in tegenstelling tot de NGO's en andere aktiegroepen. Maar binnen een steeds verder globaliserend kapitalisme is de vraag van vertegenwoordiging (wie vertegenwoordigt wie en op welke manier) precies een problematische kwestie. Vele vakbondsmilitanten waren trouwens niet blij met de belissing van de vakbondsleiders om apart te betogen, en liepen 's avonds gewoon mee in het manifeest.

Alle betogingen kwamen aan op het grote plein aan het Zuid, waar de hele namiddag akties plaatsvonden, op en rond een podium met de spandoeken "Een ander Europa voor een andere wereld" en "Stop militair Europa". In één hoek van het plein was een houten skelet van een lange muur opgetrokken, die gedurende de middag dichtgetimmerd werd met houten paneeltjes waarop mensen zelf hun boodschappen en tekeningen konden schilderen. Een lang gedicht over Europa (zie de inleiding van dit artikel voor een stukje van het gedicht), dat in de voorbereidingen van de aktiedag in verschillende buurten van Gent gemaakt en uitgehangen werd, lag in het midden van het plein op de grond. Het park achter het Zuid plein stond vol met standjes van verschillende NGO's en andere groepen, waar ook nog eens een hele reeks akties plaatsvonden. Bij 11.11.11 kon je je hoofd, in het kader van "RadiKAAL voor de Tobintaks", laten kaal scheren, Oxfam Wereldwinkels bouwden een anti-dumpingsmonument, en zo meer. Een hele namiddag lang wandelden 1000den mensen op het plein en in het park, in een bijna festival stemming. Maar ook overtal werd over dat andere Europa gediskussieerd. Rond 6 uur was er een massale aktie op het plein, waarbij de aandacht uitging naar de dodelijke slachtoffers van beleid dat Europa zelf maakt of waaraan het medeplichtig is, door niet te reageren. Het "Europa van de lijken" vond een voorstelling in de 1000den mensen die op de grond gingen neerliggen, terwijl 6 minuten lang een (luchtaanvals)sirene gedraaid werd. Op diezelfde tijd werd ook op andere plaatsen in Gent de sirene versterkt en uitgezonden, zodat ook de leiders het geluid van aangekondigde dood en vernieling moesten kunnen horen. Maar de uitkomst van hun vergadering laat sterk vermoeden dat ze doof zijn.

Om 19 uur ging tenslotte de grote algemene betoging van start: het eigenlijke manifeest. Het plein en omgeving stroomde letterlijk vol met mensen, en het duurde een hele tijd voor de hele stoet, van kop tot staart, zich in de straten van Gent bewoog. Dit betekent dat er makkelijk zoiets als 25.000 à 30.000 manifestanten waren, en ook de observatie dat het net iets minder dan een uur duurde om het hele manifeest voorbij te zien trekken op één punt op de (brede) ring rond Gent, bevestigt een dergelijke schatting. Hetgeen in bijzonder schril kontrast staat met wat de verschillende Belgische televisie journaals die avond wisten te vertellen: dat er 8.000 manifestanten waren. Dat deze berichtgeving niet eens de moeite deed om (zoals gebruikelijk) de geschatte aantallen van zowel politie als organisatoren te noemen, en dat de verschillende omroepen precies hetzelfde aantal hanteerden (ongebruikelijk), doet die "8.000" eerder op een afgesproken of opgelegde richtlijn lijken, dan een ernstige schatting.

Het manifeest zelf was heel feestelijk, met veel muziek (rythms of resistance) en kleur. Er was een grote inbreng van anarchisten, en zichtbare NGO's en de eerder genoemde vakbondsmilitanten. Ook enkele politieke partijen stapten mee, en moesten daar ook de gevolgen van dragen. Jos Geysels van de (groene) partij Agalev werd getaart, omdat de partij die in de regering zit het mede mogelijk gemaakt heeft dat Belgie de aktivering van artikel 5 van de Navo steunt. De spandoeken en kreten in het manifeest waren verscheiden, maar de mensen op de straten van Gent drukten de boodschap uit dat een andere wereld mogelijk is, dat Europa anders moet èn kan, dat de huidige globalisering totaal ondemokratisch is, en dat het verzet hiertegen transnationaal is. Toch slaagden de Belgische journaals er weer in om het over de anti-globalisten te hebben…

Toen het manifeest ruim twee uur later weer op het Zuid kwam, waren er eerst toespraken en vervolgens konsertjes. Na een dag op stap met de demokratische globalisten, was er nog een nacht van muziek in het park. Het feestelijk karakter van de hele dag stond trouwens in schril contrast met de aanwezigheid van politietroepen, misschien niet erg op de voorgrond, maar het zwaar geschut was nooit ver weg. Er waren ook 15 administratieve arrestaties, om totaal onduidelijke redenen (eentje voor elke aanwezige EU leider in Gent?). Rond 22 uur werden nog een aantal burgerauto's met agenten in volledige Robocop uitrusting gesignaleerd, niet ver van het park met dansende mensen. Terwijl dit bij sommigen voorbijgangers irritatie en cynisme (dames en heren, het black bloc is ook gearriveerd!) uitlokte, konden anderen het weglachen: ze hebben er nog steeds niet veel van begrepen. En zoals iemand tijdens de toespraak zei, diegenen die denken dat deze protesten niets te maken hebben met politiek en demokratie, zijn een lange tijd geleden opgehouden met na te denken over politiek en demokratie.