arch/ive/ief (2000 - 2005)

Vertaald uit het Duits

Studiekostenbijdragen , bezuinigingen, privatisering... geen of te lage
studiefinanciering (In Duitsland krijgen veel studenten geen of erg weinig -Bafög - studiefinanciering). De doelstellingen van het onderwijs veranderen zich snel. Ze richten zich naar de wensen van de particuliere sector. In heel Europa worden studenten en scholieren met gelijksoortige problemen geconfronteerd. De oorzaken zijn in de EU-politiek te vinden. Studenten uit Dortmund roepen daarom op tot een scholieren- en studentenstaking in de hele EU van 10 t/m 14 December 2001. Tijdens de eerste dagen van de staking roepen ze op om akties te voeren in de steden, scholen en universiteiten. Op 14 december vindt dan nog een gezamelijke demonstratie tijdens de EU-topontmoeting in Brussel plaats. In dit artikel gaan we in op de situatie op de duitse Hogescholen, het GATS-verdrag (General Agreement on Trade in Services) en de geplande akties.

Woede aan de Duitse universiteiten

"We zullen erop aandringen dat nu een passende kampagne tegen de invoering van studiekostenbijdragen en voor het terugtreden van de Minister wordt voorbereid. Tijdens het wintersemester moeten er dan passende protestakties tegen de invoering van studiekostenbijdragen gevoerd worden", zegt Georgios Kaimakamis, bestuurslid van de landelijke koalitie van linkse en radikaal-demokratische Hogeschoolgroepen (Lira). " De regeringspartijen moeten erover nadenken of ze vlak voor de parlements-verkiezingen een groot konflikt in de hogescholen willen hebben. Ze moeten niet vergeten dat ze wegens rood-groene beloftes tijdens de laatste verkiezingen veel ondersteuning onder studenten hadden" benadrukt de spreker van de grootste linkse studentenvakbond in de BRD. Wat de studentenwoorvoerder zo kwaad maakt, is de opnieuw opgekomen diskussie over studiekostenbijdragen waar ook politici van de koalitiepartijen ijverig aan meedoen. En dat hoewel onder leiding van bondsminister van onderwijs Edelgard Bulmahn nog tijdens de verkiezingskampagne, en daarna ook in het regeerakkord, een verbod van juist deze kostenbijdrage tot minstens 2002 beloofd was. De diskussie was losgebroken na de uitspraak van de bonds-administratieve-rechtbank dat de invoering van een studiekostenbijdrage van 1000 DM per semester voor "Langzeitstudenten", dat zijn studenten die de normale studietijd met meer dan 4 Semester overschrijden, zoals in de bondsstaat Baden Würtemberg sinds 1998 wordt verlangd voor rechtmatig hield.

Verkiezingsbelofte gebroken? Studiekosten voor iedereen?

De minster van wetenschap van de bondsstaat Niedersachsen, Thomas Oppermann van de sociaal-demokratische SPD, hield al een tijd geleden een pleidooi voor het invoeren van studiekostenbijdragen. Bedragen tot 3.000 DM per jaar worden genoemd. De bondstaten Saarland en Bremen zijn ook van plan studiekostenbijdragen in te voeren voor studenten. In de bondstaat Beieren wordt nu al voor iedere tweede studie (als de eerste afgebroken of afgesloten is) betaald. Duizend mark per semester moeten de studenten vanaf het eerste semester betalen. In de hele bondsrepubliek bieden de wetten voor de hogeschool meerdere bondsstaten de mogelijkheid om studiekostenbijdragen voor bovenbouwstudies of aanvullende studies te verlangen. Ook in de bondsstaat Rheinland-Pfalz zijn ze enthousiast over deze mogelijkheid. De verantwoordelijke minister daar, Jürgen Zöllner, heeft de diskussie om studiekostenbijdragen anderhalf jaar geleden met een geheel nieuw voorstel weer laten opleven: tegoedbonnen voor het studeren. Bondsminister Bulmahn heeft de Würtembergischen studiekostenbijdrage openlijk verdedigd. Meerdere studentenvakbonden beschuldigen haar ervan dat ze daarmee een belangrijke verkiezingsbelofte uit 1998 gebroken heeft en zich ook niet aan het regeerakkord houdt. Daar staat namelijk:" We zullen het framewerk van de wetten voor de hogeschool met de bondsraad verder ontwikkelen en daarbij het verlangen van studiekostenbijdragen uitsluiten".

Elite-onderwijs

Het ziet ernaar uit dat daarmee een taboe is doorbroken: Het "nee tegen studiekostenbijdragen", dat een lange tijd heeft gezorgd voor een verhoudingswijze hoge mate aan gelijke kansen in Duitsland is niet meer onomstotelijk. De konsekwenties van deze kostenstijging voor studenten, ontoereikende studiefinanciering enz. zijn nu al te zien in een onderzoek van het "Deutsche Studentenwerk": De wil om te gaan studeren zinkt vooral bij kinderen uit inkomenszwakkere gezinnen, die meestal door de dwang om tegelijkertijd te moeten werken vaak "Langzeitstudenten" worden en dus langer over hun studie doen. Het ligt dus voor de hand dat studiekostenbijdragen in welke vorm dan ook deze situatie alleen maar kunnen verslechteren. En terwijl een hervorming van de studiefinanciering is mislukt concentreerd men zich op het ministerie van onderwijs op de financiele ondersteuning van wetenschappelijke onderzoeken.

Meer geld voor wetenschappelijke onderzoeken tegen overvolle hoorzalen? - of waarom universiteiten en sponsor-rijp worden bezuinigt

Na de rigoreuze koersverandering van de minister wat betreft de studiekostenbijdrage steld zich natuurlijk de vraag naar het waarom? Het ziet ernaar uit dat de onderwijspolitiek niet meer door bondspolitici wordt bepaald.
Waarom anders deze "Eiertanz". En als we iets beter opletten zien we dat de oorzaak van de ministriele verkiezingsleuge daadwerkelijk in Brussel ligt - in de handen van de EU en vooral ook de WTO (World Trade Organisation). Met de in 1994 afgesloten internationale handelsovereenkomst "GATS" (General Agreement on Trade in Service) is men daar bezig om de onderwijs-sector in de handen van de particuliere sector te leggen. Dienstverleningen waartoe ook de gezondheitssorg en het onderwijs behoren worden in het GATS-verdrag als handelswaar gezien. Onder de paraplu van de WTO en aan de demokratische kontrolle van de nationale parlamenten voorbij moet GATS voor bedrijven de mogelijkheid scheppen om grote delen van de overheidssector, zoals openbaar verkeer, gezondheid, telekommunikatie, waterverzorging, energie enz., over te nemen. De EU-landen hebben zich gemeenschappelijk aan dit verdrag gebonden. Dit verdrag voorziet handels-sankties voor die landen die hun markten, in dit geval de dienstverleningssektor, niet in de volgens het verdrag vastgelegde mate voor buitenlandse ondernemingen vrijgeeft. Vrijgegeven moeten vroeger of later alle sectors die niet monopolistisch door de staat worden bedreven. Dus ook de onderwijssector daar in Duitsland (en ook andere EU-landen)al enige particuliere scholen aktief zijn. Buitenlandse ondernemingen kunnen zich met behulp van het GATS-verdrag, dat hun het recht op gelijke behandeling geeft en met hulp van de WTO, toegang tot de overheidssector van een land via de rechter opeisen. Op dit moment wordt in het kader van GATS zowel over de liberaliseering van de gezondheidssector en het onderwijs onderhandelt. Tegelijkertijd worden voor bedrijven in Duitsland alvast alle wegen geplaveid. De Duitse unversiteiten worden niet alleen met het voorzichtig beginnen, van het verlangen van studiekostenbijdragen nu al voor de konkurentiestrijdt "fit" gemaakt. Met het veranderen van staatsscholen in stichtingen wordt het de universiteiten mogelijk gemaakt om in een veel grotere omvang als tot nu toe geld van sponsors in te zamelen en zelf in de partuculiere sector aktief te worden. Niet voor niets zit sinds halverwege dit jaar met de Universiteit Witten/Herdecke voor de eerste keer een in de wetenschapsmarketing en het inzamelen van geld ervaren privé-universiteit in de Duitse hogeschoolrectorenraad. Staatshogescholen worden door financiele steun gemotiveerd om eigen patenten professioneel te verkopen. Een wet over de autonomie van de hoge scholen moet het de Universiteiten mogelijk maken om in een veel grotere omvang als dat tot nu toe mogelijk was om zelf - naar vermoedelijk economische kriteria - studenten uit te zoeken en studiezwaartepunten te bepalen. Met algemene studiekostenbijdragen moet bij zulke op de markt georienteerde stichtingen natuurlijk worden gerekend. Het openen van de onderwijssector zoals het in het GATS-verdrag wordt voorzien loopt op niets anders uit als een privatiesering en de grote lijnen daarvan zijn door de EU allang besloten en moeten op nationaal niveau alleen nog worden omgezet.
Een terugkeer van de school- en heogeschoolbedrijven in staatshanden zijn volgens het GATS-verdrag na de privatiesering bijna onmogelijk. Gezien de harde concurrentie om sponsorgeld en samenwerkingsverbande met grote bedrijven is het in de logica van de minister zinvol om meer geld in wetenschappelijke onderzoeken te steken en het onderwijs nog verder sonsor-rijp te bezuinigen. Dus ook in de toekomst overvolle klaslokalen.

Human Resources - Hoe van de mens een grondstof wordt gemaakt

In officiele dokumenten en internationale verdragen binnen de EU worden werknemers, scholieren en studenten al lang als menselijke grondstof omschreven. Human Resources worden we genoemd. Het taalgebruik spreekt voor zich: Daar de belangrijkste taak van het onderwijs steeds meer bestaat uit het opleiden van Human Resources in dienst van de bedrijven, is het geen wonder dat het privé-kapitaal - volgens hun logika - probeert z`n eigen prioriteiten en doelstellingen in het onderwijs probeert af te dwingen.
Onderwijs wordt steeds meer als een handelsprodukt gezien. Politici accepteren bereidwillig dat de markt de doelstellingen en organisatie van het onderwijs bepaald. Ook de grootendeels nog in overheidshanden zijnde onderwijssector ziet zich steeds meer als leverancier van op maat gemaakte Human Resources. Onnodige ballast zoals bijvoorbeeld soziale vaardigheden en algemene ontwikkeling worden konsekwent uit de leerstof weg bezuinigd. Zo wordt het onderwijs steeds meer tot een plaats met ellebogenmentaliteit. De grens tussen winaars en verliezers loopt tussen de voor veel geld gekochte bezitters van geleerde kennis en ongeleerde Human Resources. Ondanks de inzet van vele jongerenwerkers en leraren wordt de selektie van de "besten" steeds belangrijker, het steunen van de ontwikkeling van persoonlijke kwaliteiten raken op de achtergrond. Het oprichten van "elitescholen" is al lang maatschappelijk geaccepteerd. De kennis is de belangrijkste grondstof voor de "new economy" geworden en dit feit wordt als rechtvaardiging voor de liberalisering van het onderwijs gebruikt. Daardoor worden de grote bedrijven en niet meer de scholen de belangrijkste akteuren voor menselijke ontwikkeling, de economie en niet meer de maatschappelijke consensus beslist over gewenste vaardigheden. Onderwijs wordt ondergeschikt aan de technologie gemaakt. In toenemende mate laat de politiek zich bij onderricht en wetenschappelijke onderzoeken zich voor het karretje van ondernemerschap en van wat economisch nuttig is spannen.

Nee tegen de EU-onderwijsplannen!

Als de Europeanen deze ontwikkeling willen stoppen, ... mogen ze zeker niet de richtlijnen van de staatshoofden en regeringsleiders van de 15 EU-landen volgen, die in Maart 2000 tijdens de buitengewone vergadering van de Europese raad werden besloten en in Juni 2000 door de Europese raad in een aktieplan concreet werden vastgelegd, waarschuwt Riccardo Petrella, raadgever van de Europese Commissie, Professor aan de Université Catholique in Leuven (Belgie). Bij deze richtlijnen gaat het er in de komende 15 jaar allereerst om het opbouwen van "e-Europe", zodat Europa in het jaar 2015 de sterkste "e-economy" ter wereld wordt, verteld Petrella verder. Een belangrijke doelstelling van de onderwijspolitiek is dat alle Europeanen vanaf het eerste schooljaar de toegang tot de digitale alfabetisering mogelijk wordt gemaakt, zodat op deze wijze concurerende "Human Ressources" opgeleid worden - Deze zullen vooral in staat moeten zijn om met de Noord-Amerikaanse "Human Resources" te concureren die op dit moment nog een voorsprong van ongeveer 10 jaar hebben, verteld Petrella.

Neo-Liberalisme - een oplossing voor de "chosen few"

Verkocht wordt deze logika van het neo-liberalisme als weg naar meer werkgelegenheit en rechtvaardigheit. Een waanidee, laat toch juist het voorbeeld Verenigde Staten zien waar deze weg heengaat: hoewel de economie in de Verenigde Staten in de 90-er jaren een ongeloofelijke boom kende, hoewel er weinig werkloosheid was, hoewel de VS. de hoogste ontikkelingsstand in de informatica- en kommunikatietechnologie en topuniversiteiten had en heeft blijft het onderwijsniveau miserabel.
De maatschapij wordt door de neo-liberale politik verdeeld in productieve en onbruikbare "Human Ressources". Er ontstaat een neo-liberaal kastensysteem waaraan het nieuwe proletariaat van de "niet wetenden" niet uit kan ontsnappen.
Daar in de Kasten der wetenden slechts een bepaald aantal "Human Ressources" nodig zijn, moet de toegang hiertoe elitair zijn. "Moderne" buitenlanderpolitiek laat zien waar de weg naartoe gaat: In vele EU-landen krijgen de kasten der wetenden Greencards en onbruikbare Human Ressources worden het land uitgezet.

Internationale Akties zijn zinvoller

Totnutoe hebben Studenten en scholieren altijd op lokaal- en nationaal niveau geprotesteerd. De steeds verder afnemende belsissingsbevoegdheden van de nationale overheden maken het noodzakelijk om tegen het "dictaat vn de internationale handelsovereenkomsten" ook internationaal aktie te voeren. En wel nu direkt daar de WTO na het mislukken van de onderhandelingen in Seattle op dit moment een nieuwe onderhandelingsronde zijn begonnen over het GATS-verdrag. De onderdelen gezondheidszorg en onderwijs staan nu op de agenda. Daar leden van de de Europese Unie, die officieel worden bijgestaan door een Europese Lobbygroep van dienstverleningsbedrijven waarin bijvoorbeeld de privé-universiteit voorstanders van de Bertelsmannstichting zitten, gezamelijk als EU aan de GATS onderhandelingen deelnemen, is het absoluut noodzakelijk dat Europese studenten en scholieren gezamelijk tegen de liberalisering van het onderwijs oppositie voeren. Niet alleen in Duitsland, in vele EU-landen worden voorbereidingen getroffen om het onderwijs voor de "markt" te openen.

Stakingsbereidheid dwars door Europa?

Terwijl in Oostenrijk dit semester voor de eerste keer studiekostenbijdragen betaald moeten worden en in Duitsland deze ontwikkeling ook op gang is gekomen, is de privatisering van het onderwijs in Engeland zo goed als doorgevoerd. In Oostenrijk wordt daarom het idee van een scholieren- en studentenstaking in alle EU-landen goed ontvangen. GRAS ("Grüne und Alternatieve StudentInnen"),die op dit moment de grootste fraktie in het Oostenrijkse Studentenparlament vormen, zijn erg enthousiast over het idee en ook de AKS ("Aktion Kritischer SchülerInnen") heeft geinterreseerd gereageerd. In Duitsland heeft de grootste scholierenvakbond positief gereageerd en ondanks het feit dat de universiteiten nog steeds zomervakantie hebben zijn ook uit studentenkringen steeds meer positieve reakties binnengekomen. Het heeft steeds minder zin om alleen op nationaal niveau te protesteren daar de belangrijke beslissingen wat betreft de Onderwijspolitiek in Brussel door de EU worden genomen. Op dit moment wordt daarom kontakt met alle Europese scholieren- en studentenorganisaties opgenomen.Een speciale website is in het web gezet: http://int-protest-action.tripod.com . Diskussies en koordinatie worden in meerdere talen via Mailing listen georganiseerd: http://groups.yahoo.com/group/int-scholieren-en-studentenakties

Kontakt: eu-studentenprotest@firemail.de

Om een zo breed- en goed mogelijkst beeld te krijgen over de situatie in alle EU-landen wat betreft het onderwijs zijn alle bijdragen en ideeen darover welkom. Ook vertalers in alle eu-talen zijn van harte welkom.