arch/ive/ief (2000 - 2005)

Daarom maar weer eens een reactie geschreven. Niet dat het Groninger Dagblad bereid zou zijn dit soort reacties te publiceren, meestal doen ze er helemaal niks mee, maar het is toch ook niet goed dit demagogisch geklets onopgemerkt voorbij te laten gaan.

Mao en Stalin: een degelijk alternatief voor globalisering

Ton Stekelenburg breekt in een artikel in het Groninger Dagblad van 24 augustus 2001 een lans voor de economische globalisering. Volgens hem heeft de geschiedenis bewezen dat „een markteconomie waarin de overheid goed let op het handhaven van voldoende concurrentie op markten en zorgt voor een sociaal vangnet voor minderbedeelden, superieur is aan enig ander ordeningssysteem. Alle spandoeken in Genua en binnenkort ook in Washington met de afbeeldingen van Mao en Stalin ten spijt.”

Veel tegenstanders van de economische globalisering zullen er niet zo blij mee zijn dat Stekelenburg hen onder de banieren van Mao en Stalin probeert te scharen. De antiglobaliseringsbeweging is zeer heterogeen, zo wordt er bijvoorbeeld ook vanuit kerkelijke organisaties in toenemende mate aan de protesten deelgenomen. Als communist heb ik er zelf overigens geen enkele moeite mee als iemand Mao en Stalin nadrukkelijk naar voren schuift. Beiden staan immers voor een ordeningssysteem dat wel degelijk de inferioriteit van de huidige alom heersende markteconomie aantoont.

Maar eerst enig commentaar op het artikel. Stekelenburg begint met aan te geven dat er sprake is van een dreigende economische recessie. Die recessie zou dan, dank zij de globalisering, wereldwijd worden. Nu valt het moeilijk te ontkennen dat de wereld aan de vooravond van een recessie staat, alleen al de enorme wanverhouding die er bestaat tussen de winsten die behaald worden uit het financieringskapitaal en de winsten die behaald worden uit het productieve kapitaal staat daarvoor garant. Maar hoe zullen de multinationals op zo'n recessie gaan reageren? Het is te verwachten dat deze multinationals zich in toenemende mate op hun oorspronkelijke thuisbases zullen gaan terugtrekken. We zien nu al een tendens waarin de VS zich niet alleen politiek maar vooral ook economisch van de rest van wereld aan het afsluiten zijn. Als de nood aan de man komt, is het ieder voor zich. Einde economische globalisering. In feite komen de oude machtsblokken van voor de tweede wereldoorlog dan weer tegenover elkaar te staan. Het is niet voor niets dat de EU het opeens nodig vindt een eigen legermacht, los van de VS, op te bouwen.

Stekelenburg gaat er verder vanuit dat dankzij de globalisering de welvaart razendsnel over de gehele wereld verspreid wordt. Ga ze dat maar vertellen in de sloppenwijken van Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Eigenlijk hoeft Stekelenburg helemaal geen verre reizen te maken, hij mag ook wel de mensen die in Nederlandse verpleeginrichtingen creperen, uitleggen hoe dit zich razendsnel verspreiden van de welvaart te rijmen is met het steeds verder uitkleden van de zorg. In werkelijkheid is de globalisering gepaard gegaan met een enorme toename van de armoede, zowel in de Derde Wereld als in eigen land. Om mee te mogen doen wordt immers door instanties als de Wereldbank de eis gesteld dat sociale voorzieningen worden uitgekleed en het geven van subsidies op de eerste levensbehoeften wordt gestaakt. Een land dat tot voor kort nadrukkelijk niet mee wilde doen, Servië, heeft het geweten. Sinds de zogenaamde omwenteling zijn de prijzen van de eerste levensbehoeften in dat land zodanig gestegen, dat de gewone mensen nu aan alles gebrek hebben. Globalisering is geen antwoord op armoede. Globalisering is, zoals de critici terecht stellen, een der belangrijkste oorzaken van armoede.

Goederen worden dankzij de globalisering daar geproduceerd waar dat het goedkoopst kan, voert Stekelenburg verder aan. Dat is volgens hem gunstig, omdat de prijzen voor de consument daarmee dalen. Maar hoeveel Nederlanders hebben inmiddels al hun baan verloren omdat hun werkgever naar een lagelonenland uitweek? En is het ethisch wel te verantwoorden om westerse industrieën te vestigen in landen waar de mensen gedwongen worden genoegen te nemen met een hongerloon? Volgens de Wereldbank zullen die landen er altijd wel blijven, immers, in het artikel van Stekelenburg worden drie oorzaken genoemd die het „tragische lot” van deze landen slechts verklaren. Oplossingen worden niet gegeven. Oorzaak nummer 1 zou het economisch wanbeleid en de corruptie van de lokale machthebbers zijn. Stekelenburg gaat eraan voorbij dat al die lokale machthebbers hun positie zonder meer aan het westen te danken hebben. Om slechts één voorbeeld te noemen, Soeharto werd met directe hulp van de CIA in het zadel geholpen en kon het in een straatarm land tot multimiljardair brengen. In de ogen van het westen was zijn voorganger Soekarno teveel geïnteresseerd in de belangen van de eigen Indonesische bevolking. Als oorzaak nummer 2 wordt de geografische ligging genoemd. Het belang van een geografische ligging is natuurlijk niet altijd te negeren, maar moeten we nu tegen iedereen die geboren is in een land met een ongunstige geografische ligging zeggen: „Pech gehad!” en het daarbij laten? Oorzaak nummer 3 is volgens de Wereldbank het slechte beleid dat in arme landen zou worden gevoerd. Dat slaat nu werkelijk alles! Arme landen hebben zich in meerderheid immers laten dwingen een economisch beleid uit te voeren dat hen door niemand anders dan die Wereldbank wordt gedicteerd. De enkele landen die zich niets door het westen laten dicteren, Cuba, Libië, Noord-Korea, Irak en Iran worden betiteld als „schurkenstaten” en kunnen, net als Servië, vroeg of laat Navo-bommen op hun grondgebied verwachten.

Arme landen worden niet vooruit geholpen door economische globalisering. Arme landen zullen zichzelf moeten helpen. Een straatarm en volkomen achterlijk land als Rusland was in staat om in nog geen twintig jaar (1920 tot 1940) tot een wereldmacht uit te groeien. Een land als China, dat eeuwenlang werd geknecht, vernederd en uitgezogen door westerse grootmachten, leverde die prestatie in nog kortere tijd. Cuba, een land met een minder gunstige geografische ligging, houdt al bijna 50 jaar met succes de VS, de grootste roversstaat uit de menselijke geschiedenis, op een afstand. Het is geen toeval dat dit landen zijn waar het ordeningssysteem door het communisme bepaald wordt cq. werd. Communisme stelt namelijk de behoefte van de mensen centraal, niet de winst van een handjevol aandeelhouders. Als de geschiedenis al iets bewezen heeft, dan is het toch dat Mao en Stalin voor het arme deel van de wereldbevolking nog steeds meer te bieden hebben dan de Wereldbank en Ton Stekelenburg.