arch/ive/ief (2000 - 2005)

De Europese Unie: een oud idee
Door Jeroen Vanhandsaeme

De constructie van de huidige Europese Unie begon tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nadat Hitler - en lang voor hem de koningen van Spanje, Habsburgse keizer Karel, Napoleon,...- een groot Europees rijk had willen maken met vooral militaire middelen, lag Europa in puin. Er waren miljoenen doden (in concentratiekampen en op de talloze slachtvelden). De economie was een oorlogseconomie: in de eerste plaats moesten de diverse legers in stand worden gehouden.

Op politiek vlak had ‘links’ nog voor de oorlog de duimen moeten leggen: de anarchisten in Spanje hadden in ‘37-’38 de Burgeroorlog en zeker de sociale revolutie verloren (grotendeels dank zij de sabotage van de autoritaire communisten); in Duitsland vonden de sterke vakbonden het niet nodig echt te mobiliseren tegen extreemrechts (ze ‘zouden extreemrechts overwinnen via de verkiezingen’); ook in Italië overhandigde het parlement zichzelf zonder slag of stoot aan Mussolini (tijdens de ‘Mars op Rome’); ... Na de oorlog waren er nog slechts kleine en verdeelde kernen over, ...

Nog voor het einde van de oorlog werd het Marshallplan ontworpen: in ruil voor een verzekerd afzetgebied, goedkope arbeidskrachten en politieke afhankelijkheid zou Europa van de Verenigde Staten geld krijgen om het continent opnieuw op te bouwen. Andere ontwikkelingsgebieden zouden later door de ‘Bretton Woods’-instellingen (Internationaal MuntFonds, Wereldbank en General Agreement on Trade and Tarrifs / WereldHandelsOrganisatie) onder dezelfde voorwaarden de leningen krijgen die leidden tot wat nu de ‘schuldenberg’ wordt genoemd.

Het Marshallplan gold echter niet voor het hele Europese continent. Vlak na de oorlog werd Europa - in de Verklaring van Yalta - opgedeeld in twee invloedssferen. De twee overwinnaars (Verenigde Staten van Amerika en de Unie van Socialistische SovjetRepublieken) kregen elk de helft. Provocaties heen en weer leidden tot de bouw van de Berlijnse Muur en de ‘Koude oorlog’.. De strijd tussen staatskapitalisme (USSR) en het kapitalisme van Keynes (VS) werd vooral in Afrika, Azië, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika uitgevochten. In dat kader werden de Noord-Atlantische VerdragsOrganisatie (NAVO) en het Warschaupact opgericht. De eveneens opgerichte ‘Volkerenbond’, de latere ‘Verenigde Naties’ werd al dadelijk door de VS. gesaboteerd en uitgehold toen ze niet nuttig genoeg bleek in de wedloop naar de wereldheerschappij, die ze overigens wonnen.

Intussen moest West-Europa gestabiliseerd worden. De twee grote tegenstanders (Frankrijk en West-Duitsland) zaten immers in hetzelfde blok. Op 17 maart 1948 werd de Westerse Unie opgericht (als onderdeel van de NAVO), die in ‘54 zou uitgroeien tot de West-Europese Unie (WEU).. De eerste stap op weg naar de huidige Europese Unie was dus militair van aard.

De tweede stap was economisch. Op 9 mei ‘50 lanceerde de Franse regering in de persoon van R. Schuman het voorstel tot een Europese constructie op basis van de eengemaakte economie. De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal was daar in 1951 het resultaat van. Het Verdrag van Rome (over de Europese Economische Gemeenschap) bevestigde dit principe in 1957. De toepassing ervan werd wel uitgebreid: na de industrie kwamen de landbouw en de steeds in belang toenemende handel en diensten. Voor dat laatste moesten de ‘binnengrenzen’ zo snel mogelijk verdwijnen. Voor mensen blijven ze bestaan. Voor producten veel minder en voor kapitaal - zeker met de invoering van de EURO - al helemaal niet. Daarna volgde nog de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom), die kernenergie moest promoten en organiseren. Met de omvorming van de EEG tot ‘Europese Gemeenschap’ kreeg Europa 1970 een Hof van Justitie, een Parlement en een Europese Commissie.

De Europese Raad verenigt de staats- en regeringsleiders en de voorzitter van de Commissie. Deze raad vergadert twee maal per jaar onder voorzitterschap van de staats- of regeringsleider van het land dat de Unie zes maand lang voorzit. Ze is het politieke hart van de Unie en moet tot vandaag bij consensus beslissen.

De Raad van Ministers is samengesteld uit de betrokken ministers (één per land). De vergadering van de ministers van Buitenlandse Zaken wordt de Raad voor Algemene Zaken genoemd. De andere krijgen de naam van het onderwerp dat behandeld wordt (landbouw, handel, ...). Zij moet vooral de algemene teksten omzetten in concrete wetteksten. Beslissingen kunnen bij consensus genomen worden, bij meerderheid (één land, één stem) of bij gewogen meerderheid (sommige landen krijgen meer stemmen dan andere landen).

De Europese Commissie bestaat uit twintig commissarissen. De rol van de commissie is steeds groter geworden. Haar functie is die van een regering in een parlementair systeem. Stilaan zijn de commissarissen dan ook vaker politici geworden. Sinds 1979 moet het Europees Parlement zowel de voorzitter van de Commissie goedkeuren als de Commissieleden die hij later voorstelt.

Het Europees Parlement bestaat uit 626 parlementairen die voor 5 jaar verkozen zijn via algemeen stemrecht. Het aantal parlementairen per land verschilt. Het parlement speelt een ondergeschikte rol. Het Europese Hof van Justitie bestaat uit 15 rechters. Zij moet vooral bevoegdheidsgeschillen regelen en landen op de vingers tikken die verdragen te laat of verkeerd uitvoeren in hun nationale wetgeving (ook al kan de Commissie zelf ook boetes en andere ‘administratieve’ sancties opleggen).

Het juni-nummer van het anarchistische tijdschrift De Nar bevat een bijlage van 30 blz over de EU.
Het nummer (70 fr) kan aangevraagd worden bij De Nar, PB 136, 3000 Leuven 3 of via mail: narredax@joymail.com
Alle artikels van de EU-bijlage zijn ook te lezen op:
www. xs4all.be/~verdan/eurotop/brochure/index.html

Wat valt er allemaal te lezen in deze EU-bijlage:

1° Europa als superstaat - interview met de Britse NGO Statewatch
Statewatch is een onafhankelijke groep onderzoekers, academici, journalisten, advocaten en activisten gevestigd in Londen. Zij pluizen sinds 1991 niet enkel systematisch het Britse beleid uit maar ook het EU-beleid in zake democratische vrijheden, politie, illegalen en publieke controle. Meer dan redenen genoeg dus om enkele vragen te stellen aan Tony Bunyan van Statewatch.

2° Het neoliberalisme als europese grondwet
De projecten die in het verleden verwezenlijkt zijn door de EU en de bindende afspraken die gemaakt zijn tussen de lidstaten tonen een fanatieke gehechtheid aan de neoliberale variant van het kapitalisme. Een overzicht van die waargemaakte neoliberale dromen en van de vage sociale intenties.

Ook: Is het toeval dat een vrijhandelsblok als de EU ontstaat?
Kort artikel over de opkomst van allerlei vrije-markt blokken

3° Hoe NV Europa de multi's groter maakt
Dat multinationals altijd maar groter worden is geen natuurlijke ontwikkeling, dit artikel toont aan hoe de EU de grote bedrijven systematisch bevoordeelt door subsidies, infrastruktuurwerken, beleidsmaatregelen,…

4° Lobbygroepen achter de EU
artikel over de macht en werkwijze van de Europese Ronde Tafel van industriëlen (ERT), deze lobbygroep verzamelt de grootste europese multinationals

5° Trans-Europese Netwerken (TEN)
Het TEN-projekt van de EU is het grootste infrastruktuur programma in de wereldgeschiedenis en een ramp voor het milieu, het omvat duizenden kilometers nieuwe snelwegen, hogesnelheidstreinen, luchthavenuitbredingen,… (artikel door Wildgroei)

6° Het militaire Europa
een artikel door het Forum voor Vredesaktie over de opbouw van de militaire Europese supermacht

7°Ravage in het Oosten en Uitbreiding uber alles!
Het eerste artikel gaat over de sociale ravage die in Oost-Europa is aangericht sinds de val van het Ijzeren Gordijn, het tweede over de rol van de EU in dit beleid

8° Het Europees asiel- en migratiebeleid
een artikel door een activist van het Kollektief Tegen Uitwijzingen over Europa en de vluchtelingenproblematiek

9° De gekke landbouwziekte -
interview met Luc Vankrunkelsven (Wervel) over de desastreuze europese landbouwpolitiek, Wervel is een beweging die opkomt voor een sociale en ecologische lanbouw

10° De dans der verleiding van de biotech-sector
een artikel door de Milieuwerkgroep van de JNM over het Europees beleid inzake biotechnologie

11° De Europese inzet
artikel over de magalomanie van Europa, zowel van de traditioneel linkse versie als de rechtse variant; een oproep tot decentralisatie

12° Van vaststellingen naar perspectieven
een artikel over het zgn. internationalisme van de EU en een beschrijving van een alternatief anarchistisch federalisme