arch/ive/ief (2000 - 2005)

QUEBEC, 20 april (IPS) - De tegenstanders van de Vrijhandelszone van de Amerika's (FTAA) die dit weekend in het Canadese Québec in de steigers wordt gezet, zeggen dat een uitgelekt hoofdstuk van het ontwerpverdrag bewijst dat hun protesten terecht zijn. Uit het investeringshoofdstuk zou blijken dat de overeenkomst een doorslag dreigt te worden van het verdrag over de Noord-Amerikaanse Vrijhandelszone (NAFTA), dat veel macht geeft aan bedrijven en regeringen weinig mogelijkheden laat om in te gaan op sociale en ecologische bekommernissen.
"De regeringen lijken niets te hebben geleerd uit de ervaringen (van Mexico, de VS en Canada) met de NAFTA," zegt Maude Barlow van de Council of Canadians. "De tekst legt alles van bovenaf op, kiest voor de harde aanpak en bevat de slechtste kenmerken van het NAFTA-verdrag."

Over grote passages in de geheimgehouden ontwerptekst die vanaf vandaag (vrijdag) tot zondag wordt besproken door de staatshoofden van de 34 toekomstige FTAA-landen, bestaat nog geen eensgezindheid. Maar het gelekte investeringshoofdstuk gaat in elk geval een richting uit die vakbonden, milieuorganisaties en linkse partijen in de gordijnen jaagt.

Bedrijven zouden het recht krijgen regeringen binnen de FTAA voor de rechter te dagen op grond van discriminering als die regeringen maatregelen treffen die de investeringen van de bedrijven hinderen of in gevaar brengen. Hoofdstuk 11 uit het NAFTA-verdrag bevat een gelijkaardige bepalingen, en die hebben bedrijven er tot dusver toe aangezet al voor meer dan 18 miljard dollar aan schadeclaims in te dienen tegen de regering van de VS, Canada en Mexico. In minstens 15 gevallen hebben ondernemingen op basis van het NAFTA-verdrag verzet aangetekend tegen Amerikaanse, Mexicaanse of Canadese wetten die bedoeld zijn om het milieu te beschermen of de gezondheid van de bevolking te waarborgen. Dat dezelfde bepalingen nu ook in de FTAA-voorstellen verschijnen "betekent een triomf van de rechten van investeerders en ondernemers over de mensenrechten en de arbeids- en milieuwetgeving," stelt de Canadese advocaat en FTAA-tegenstander Steven Shrybman.

Het 42-pagina's tellende investeringshoofdstuk, één van de negen hoofdstukken van het ontwerpakkoord dat in Québec op tafel komt, zou eigenlijk alvast door Canada niet mogen worden ondertekend. De Canadese handelsminister Pierre Pettigrew heeft beloofd dat hij geen tekst zal ondertekenen die investeerders dezelfde rechten geeft als het NAFTA-akkoord om staten voor de rechter te dagen. Medewerkers van de ministers weigerden commentaar te geven op de uitgelekte tekst, die verspreid werd door deelnemers aan de niet-gouvernementele tegentop in Québec en inmiddels door het Institute for Agriculture and Trade Policy (IATP) ook al op het internet is gepubliceerd.